«آتش به اختیار» اعتماد فرمانده به افسران جنگ نرم- بخش نخست
کوشش بی‌وقفه در پیشبرد گفتمان انقلاب اسلامی
سیدروح الله امین آبادی
از جمله کارهای مهم، کارهای فرهنگی است؛ ما خلل و فرج فرهنگی زیاد داریم؛ جاهایی که نفوذگاه دشمن است؛ این را هم مجموعه‌های مسئول دولتی، هم مجموعه‌های گسترده عظیم مردمی موظفند پیگیری کنند. آتش به اختیار به معنای کار فرهنگی خودجوش و تمیز است. معنی‌اش این است که در تمام کشور، صاحبان اندیشه، فکر و همت، کار را خودشان پیش ببرند، منافذ فرهنگی را بشناسند و در مقابل، آتش به اختیار به معنای بی‌قانونی و فحاشی و طلبکار کردن مدعیان پوچ‌اندیش و مدیون کردن جریان انقلابی کشور نیست؛ نیروهای انقلابی بیش از همه باید مراقب نظم کشور،مراقب آرامش کشور، مراقب عدم سوء استفاده دشمنان از وضعیت کشور، مراقب حفظ قوانین باشند. این مراقبت‌ها در درجه اول متوجه به نیروهای انقلاب است که دلسوزند، علاقه‌مندند و مایلند که کشور به سوی هدف‌های خود حرکت بکند. (بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز عید فطر 5/4/۶۹)
به دنبال بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمعی از دانشجویان در ماه مبارک رمضان مبنی بر این که «گاهی دستگاه‌های مرکزیِ فکر، فرهنگ و سیاست، دچار اختلال و تعطیلی می‌شوند که در این وضعیت، باید افسران جنگ نرم، با شناخت وظیفه خود، به صورت آتش به اختیار، تصمیم‌گیری و اقدام کنند.» مسئولین فرهنگی و سیاسی کشور که اختلال در تشخیص مسیر و عملکرد صحیح آنان باعث این دستور و بیان صریح رهبر معظم انقلاب شده است شروع به ایجاد شبهه و ارائه تفسیر در این زمینه کرده‌اند، تفسیرهایی خنده دار که نشان می‌دهد آنان بر ادامه مسیر پیشین اصرار دارند.
تحریف این بیانات تا آن جا ادامه یافت که روزنامه‌های زنجیره‌ای به تفسیرهای مضحک پرداخته و نوشتند «در کنار تفاسیر مختلفی که در روزهای اخیر از «آتش به اختیار» شده است می‌توان با نگاهی مثبت این تعبیر را از زاویه‌ای دیگر هم مورد بررسی قرار داد. یکی از وعده‌ها و برنامه‌های اساسی رئیس‌جمهور روحانی چه در انتخابات۹۲ و چه در انتخابات اخیر که مورد استقبال چه از سوی متن جامعه و چه از طرف نخبگان قرار گرفت واگذاری امور فرهنگی- هنری به انجمن‌های حرفه‌ای بود. به این معنا که به عنوان مثال وظیفه نظارت بر انتشار کتاب به دوش ناشران که قطعا از کارمندان وزارت ارشاد نگاهی حرفه‌ای‌تر خواهند داشت باشد، یا مثلا در حوزه سینما برگزاری جشنواره‌ها و در قدم بعد ارائه مجوز ساخت و نمایش فیلم‌های سینمایی در صورتی که امکان حذف این فرآیند به وجود نیامد حداقل به اصناف حرفه‌ای سینمایی واگذار شود...» گفتنی است مظلومیت حوزه فرهنگ در جامعه و در سال‌های گذشته به اوج رسیده است.
لزوم فراقوه‌ای شدن عرصه فرهنگ
جمال شورجه کارگردان در زمینه اثر گذاری معنای «آتش به اختیار» در عرصه فرهنگی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «اظهار نگرانی رهبر معظم انقلاب از اوضاع فرهنگی کشور امر تازه‌ای نیست، ولی متاسفانه روز به روز بر نگرانی‌ها افزوده می‌شود. ایشان در دیدار با دانشجویان بحث آتش به اختیار را مطرح کردند، باید گفت؛ فرهنگ و سینما آن چنان که باید و شاید در خط و حد توقع انقلاب نیست و ساز ناکوک و جدای خودش را می‌نوازد.»
وی در ادامه می‌گوید: «دلیل این ساز ناکوک را می‌توان در مدیریت‌های مختلف با جهت‌گیری‌های گوناگون سیاسی بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دید، از این رو به نظر می‌رسد که برای برون رفت از این اوضاع بغرنج در فرهنگ و سینمای کشور با یک طرح و لایحه‌ای خروج این وزارتخانه از زیر نظر دولت و تحویل آن به یک نهاد فراقوه‌ای آن چنان که صدا و سیما زیر نظر رهبر معظم انقلاب اداره می‌شود، ضروری به نظر می‌رسد.»
شورجه در ادامه با بیان این که برای دفاع مقدس و مقاومت سهمی در سینما و فرهنگ کشور در نظر گرفته نشده است می‌افزاید: «باید با تزریق بودجه مناسب در جهت تولید آثار فاخر برنامه‌ریزی شده و در حوزه‌های اجتماعی نیز از تولید فیلم‌های تلخ و سیاه که باعث ناامیدی در جامعه می‌شود چنانچه شعار دولت یعنی تدبیر و امید نیز آن را می‌گوید جلوگیری گردد.»
این کارگردان کشورمان در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «متاسفانه آئین‌نامه و قوانین متقنی در سازمان سینمایی برای مجوز دادن به آثار وجود ندارد و اگر آئین نامه‌هایی نیز وجود دارد در اجرای آنها مماشات می‌شود، قوانین بازدارنده نیست و یا قوانین بازدارنده‌ای نداریم.»
با مسئله فرهنگ نمی‌توان شوخی کرد
نگاهی به گذشته و سابقه بیانات رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ به خوبی دغدغه‌های ایشان را در این حوزه نشان می‌دهد، به عنوان نمونه معظم‌له 16 خرداد سال گذشته در دیدار رئیس‌و نمایندگان مجلس شورای اسلامی از ولنگاری فرهنگی سخن گفتند و اظهار داشتند: «مسئله بعدی مسئله فرهنگ است. البته فرهنگ، در بلندمدت، از اقتصاد خیلی مهم‌تر است؛ اقتصاد مسئله فوری و اولویت کنونی ما است، [اما] مسئله فرهنگ یک مسئله مستمری است و بسیار مهم است؛ حتی در قضیه اقتصاد هم مهم است. برادران عزیز، خواهران عزیز! در مسئله فرهنگ، بنده احساس یک ولنگاری می‌کنم؛ در دستگاه‌های فرهنگی- اعم از دستگاه‌های دولتی و غیردولتی- یک نوع ولنگاری و بی‌اهتمامی در امر فرهنگ وجود دارد؛ چه در تولیدِ کالایِ فرهنگیِ مفید که کوتاهی می‌کنیم، چه در جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر که کوتاهی می‌کنیم. اهمیت کالای فرهنگی از کالای مصرفی جسمانی کمتر نیست، بیشتر است.»
رهبر انقلاب در ادامه تاکید کردند: «وظیفه ما تولید کالای فرهنگی مفید و جلوگیری از کالای فرهنگیِ مضر است. بنده در این زمینه احساس یک ولنگاری‌ای می‌کنم؛ باید این را شماها در نظر داشته باشید و اهمیت بدهید.»
سوم شهریور 1395 نیز رهبر معظم انقلاب در دیدار هیئت دولت بار دیگر به موضوع ولنگاری فرهنگی اشاره و تصریح کردند؛ «بنده طرفدار جزم‌اندیشی، فشار و اختناق در عرصه فرهنگ نیستم بلکه به آزاداندیشی اعتقاد راسخ دارم اما آزاداندیشی به معنای ولنگاری و اجازه دادن به دشمن برای لطمه زدن نیست.»
آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در این دیدار به موضوعی اشاره کردند که در بیانات اخیر با دانشجویان تکمیل شد، معظم‌له در دیدار شهریور گذشته با هیئت دولت تصریح کردند؛ «امروز نیروهای مؤمن و جوان انقلابی‌مان، بیشترین کارهای خوب کشور را دارند انجام می‌دهند، همین دانش‌بنیان‌ها، همین کارهای گوناگون، همین فعالیت‌ها، اینها بیشتر به‌وسیله جوان‌های مؤمن و مانند اینها انجام می‌گیرد. حالا فرض کنیم یک تئاتری یا یک فیلمی تولید بشود که تیشه به ریشه ایمان این جوان‌ها بزند؛ این خوب است؟ این چیزی نیست که انسان از آن احساس خطر بکند؟ دو مقوله است، مقوله آفند و پدافند؛ ما در زمینه فرهنگ، هم در مورد آفند ضعیف عمل می‌کنیم، هم در مورد پدافند ضعیف عمل می‌کنیم؛ به نظر من بایست در این زمینه‌ها کار کرد. فرهنگ با جوهر دین، با جوهر انقلاب، اساس کارهای ما است که بایستی واقعاً به آن بپردازیم.»
نگاهی به سیر بیانات رهبر معظم انقلاب در سالیان متمادی گذشته به خوبی نشان می‌دهد که ایشان از یک‌سو در عرصه فرهنگ کشور شاهد یک نوع ولنگاری بوده و به دولت توصیه کرده‌اند که از ظرفیت جوانان مومن و انقلابی که اکثر کارهای خوب کشور توسط آنان انجام می‌شود استفاده کنند، با ادامه وضع اسفبار فرهنگی در کشور رهبر انقلاب در نهایت دستور آتش به اختیار فرهنگی به دانشجویان را صادر می‌کنند و از آنان می‌خواهند که تشخیص دهند، تحلیل کنند و دست به اقدام بزنند، بی‌آنکه منتظر دستور‌العمل یا برنامه‌ریزی نهادهای تعطیل و مختلف فرهنگی باشند.
مسئولین فرهنگی با لجبازی ریشه‌های خود را نزنند
رحیم مخدومی نویسنده در گفت‌و‌گو با گزارشگر کیهان برایمان توضیح می‌دهد: «مشروعیت همه مسئولین در جمهوری اسلامی شرعا و قانونا مبتنی بر رضایت و نظر رهبر معظم انقلاب و مقام عظمای ولایت فقیه است، رهبر معظم انقلاب در سالیان گذشته با عدم حضور در نمایشگاه کتاب رضایت نداشتن خود را از حوزه فرهنگ و بخصوص نشر کشور نشان داده‌اند، وزیر فرهنگ چرا نباید به این تذکرات توجه لازم را داشته باشد و برای جبران این عدم رضایت رهبر عزیز انقلاب چاره‌ای بیندیشد؟!»وی در ادامه می‌گوید: «رهبر انقلاب با توجه به اوضاع آشفته فرهنگی از جوانان خودجوش انقلابی دعوت می‌کنند به میدان بیایند و به این آشفتگی فرهنگی پایان دهند.»
مخدومی می‌گوید: «متصدیان امر فرهنگ در کشور طبق مصوبات موظف هستند بخشی از بودجه را به تشکل‌های مردمی دهند که این بودجه قابل توجه است ولی تعمدا تشکل‌های مردمی از سوی وزارت فرهنگ حذف شده و به آنان بی‌توجهی می‌شود، وقتی که این گونه با حرکت‌های انقلابی از سوی دولت مبارزه شود طبیعی است که رهبر معظم انقلاب منتظر نمی‌نشینند و پایه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور را به حال خود رها نمی‌کنند، ایشان بارها با مردم پیمان بسته‌اند که در جهت رفاه مادی و معنوی آنان هر چه در توان دارند در طبق اخلاص گذاشته و تقدیم کنند.»
این نویسنده در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «تذکر رهبر معظم انقلاب به نهادهای فرهنگی کشور به معنای آن است که بیش از این با لجبازی به زدودن ریشه‌های خود دست نزنند و همچنین انقلابی‌ها نیز منتظر نباشند، چون انقلاب بسته به دولت‌ها نیست، انقلاب مسیر خود را دارد و بایستی برای اهتزاز پرچم اهل بیت در جهان کوشید، قبل از رهبر انقلاب امام خمینی(ره) در بند میم وصیت نامه الهی سیاسی خویش بحث آتش به اختیار را مطرح کرده‌اند و انقلاب اسلامی عظیم‌تر از آن است که منتظر دولت‌ها بماند، دولت‌ها برای چهار سال و آن هم در چارچوب قوانین کشور بایستی برنامه‌ریزی کنند ولی انقلاب اسلامی متعلق به همه مستضعفان جهان است و نمی‌توان فرهنگ آن را که نقش اساسی در آینده این کشور دارد به حال خود رها کرد.»
با تکیه بر دانش، تقوا و انگیزه اهداف انقلاب را پیاده کنیم
محمدامین سلیمی دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور نیز در میزگردی که با عنوان «تبیین تعبیر آتش به اختیار و توصیه‌های 9گانه رهبری به تشکل‌های دانشجویی» برگزار شد، می‌گوید: «رهبر معظم انقلاب خیلی وقت است حجت را تمام کرده‌اند، خیلی وقت است ما را به خودسازی و حرکات خودجوش دعوت کرده‌اند، خیلی وقت است تاکید کرده‌اند که برای تحقق آرمان‌هایمان متوقف بر فلان ارگان و نهاد و اداره نمانیم. همان مطلب را با بیانی تازه مجددا فرموده‌اند. اتفاق جدیدی رخ نداده است.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور اضافه می‌کند: «این خودجوشی و خود اتکایی در رصد و تحلیل اوضاع کشور و رد کردن بدون تقیه اولویت‌های غلط و تلاش برای مدل سازی و پیاده سازی آن در جامعه توسط خودمان بدون توقع از ساختارها و نهادهایی که اولویت‌های غلطی دارند، این‌قدرها پیچیده نیست. مشکل اصلی نوع کار کردن و شکل فعالیت‌هاست. به نظرم به جای معنا شناسی بر قسمت دوم متمرکز شویم، خیلی بهتر است.»
این فعال دانشجویی در ادامه با اشاره به توصیه‌های مقام معظم رهبری به تشکل‌های دانشجویی هم خاطرنشان می‌کند: «نکته اولی که در رابطه با این موضوع به ذهنم می‌رسد و هر مخاطبی با عقل سلیم به راحتی آن را در می‌یابد این است که رهبری می‌خواهند جوانان در حصارهای محدود‌کننده‌ای که آنها را از رسیدن به اهدافشان منع می‌کند، قرار نگیرند.اتفاقا مطالبه‌ای که رهبری با واژه آتش به اختیار از جوانان کردند یک مطالبه قدیمی است که این‌بار تنها لفظش متفاوت شده است. رهبری از همان روزهایی که به جوانان لقب افسران جوان جنگ نرم را دادند، همین مد نظرشان بود.»دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور می‌گوید: «آتش به اختیار» یعنی اینکه جوانان با تکیه بر دانش و تقوا و انگیزه انقلابی دلخوش به این نهاد و فلان ارگان نباشند و خودشان علمدار پیاده سازی انقلاب شوند. باید به این نکته توجه کرد، این که ایشان جایگاه جوانان را در خیمه فرماندهی انقلاب می‌دانند، بیش از اینکه یک افتخار باشد، یک مسئولیت بزرگ است.»
وی می‌افزاید: «هر دانشجوی مسلمان و انقلابی باید از خودش سؤال کند آیا حقیقتا به آن جایگاهی رسیده که بتواند بار این مسئولیت بزرگ را به دوش بکشد. این شکل از بیانات رهبری یعنی ایشان انتظارات جدی و مهمی از ما دارند. به نظرم قبل از هر چیز خودسازی و جبهه‌آرایی اولویت اصلی است.»