غلبه تفکر شیعی بر وهابیت در نیجریه
محمدحسن نیکبین
بزرگترین چالش نیجریه در سالی که گذشت را میتوان بحران «دختران چیبوک» دانست. صدها دختری که از ابتدای سال 1393 از مدرسه شهر چیبوک به دست تروریستهای بوکوحرام ربوده شدند و همچنان مایه دغدغه و نگرانی مردم و دولتمردان این کشور باقی ماندهاند، تلاشهای گستردهای از سوی جوامع بینالمللی و کشور نیجریه برای آزادی آنها شکل گرفت، اما این تلاشها تقریبا بینتیجه مانده است.
در سال 95 کشندهترین حمله تروریستی بوکوحرام هم مربوط به آذرماه بود که در پی آن 30 تن از اهالی شهر «ماداکالی» (شمال شرق نیجریه) کشته شده و 57 نفر نیز زخمی شدند. بوکوحرام در سالی که گذشت، عامل قحطی نیز بوده است؛ مدیر منطقهای برنامه جهانی غذا غرب آفریقا، ماه جاری در نشستی با ابراز نگرانی اعلام کرد، تروریستهای بوکوحرام، باعث قحطی در شمالی شرقی نیجریه شدهاند. بنابر گزارش سازمان ملل، در ایالت «بورنو» (شمال شرقی نیجریه) «تقریبا شرایط نیمه قحطی وجود دارد.» علت این وضعیت اضطراری، درگیریهایی است که بوکوحرام در این منطقه به وجود آورده است.
تفکرات بوکوحرام بسیار شبیه داعش بوده و میتوان گفت که این دو گروه به همراه همه تکفیریها حاصل تلاش روزافزون رژیم آلسعود برای گسترش وهابیت در منطقه غرب آفریقا و جهان اسلام است. آنها با صرف هزینههای گزاف و فرستادن مبلغ و مفتی به کشورهایی نظیر نیجریه، سعی در توسعه تفکر وهابیت و بوکوحرام دارند. آلسعود اما فقط به گسترش تفکر تکفیری راضی نشده و سران نیجریه را به سرکوب شیعیان تشویق میکنند شیعیانی که تعداد آنها در حال افزایش است و رهبری آنها را نیز شیخ «ابراهیم زکزاکی» برعهده دارد، فردی که به امامخمینی(ره) بسیار ارادت دارد. شیعیان نیجریه بیش از هر جای دیگر متاثر از ایران هستند و به صورت بارز تصاویر رهبران و مراجع تقلید شیعه ایرانی را در حسینیهها و مساجد، راهپیماییها و مجالس خود نصب میکنند.
ابراهیم زکزاکی به ایران علاقه بسیاری دارد و بارها به کشورمان سفر کرده است. تلاشهای بیوقفه وی که باعث هدایت میلیونها نفر شده نهایتا باعث خشم و غضب وهابیها شد و صدها شیعه به دست نیروهای ارتش قتلعام شدند. در این میان شیخ زکزاکی نیز زخمی شد و به همراه همسرش به زندان افتاد و هنوز نیز در حبس به سر میبرد.
شیعیان نیجریه که عمده آنها در ایالت «کانو» و شهر «زاریا» زندگی میکنند، در سالی که گذشت از هر فرصتی استفاده کردند تا در راهپیمایی شرکت کنند و آزادی شیخ زکزاکی را فریاد زنند. شمار شیعیان نیجریه بر اساس گزارشات، بیش از 10 میلیون نفر است. تظاهرات آرام آنها بارها توسط پلیس سرکوب شده است. فعالیت «جنبش اسلامی نیجریه» (گروه وابسته به شیعیان) نیز به طور رسمی ممنوع شده است.
هرچند که دو سال اخیر، برهه تاریک رفتار سران نیجریه در قبال شیعیان محسوب میشود اما سال پیش رو را میتوان مقطعی امیدوارکننده برای شیخ زکزاکی دانست. با توجه به رای قوه قضایی این کشور مبنی بر آزادی شیخ زکزاکی، ارتش نیجریه در سال آینده چارهای جز رها کردن شیخ ندارد. شاید آزادی وی آسان نباشد و با تعلل ژنرالهای ارتشی همراه شود، اما در نهایت این زکزاکی خواهد بود که با سربلندی به جامعه باز خواهد گشت.
در یک جمعبندی، آنچه در نیجریه مشاهده میشود، پیروزی تشیع بر خط مشی پلید وهابیت است. این پیروزی آنقدر واضح است که رسانههای برجسته غربی همچون «بلومبرگ» هم به آن معترفاند. این خبرگزاری معروف در گزارشی جالب، به برتری نرم جمهوری اسلامی از سایر رقبای خود حتی آمریکا در نیجریه میگوید و مینویسد: «جمهوری اسلامی ایران با ساختن زنجیرهای در هم تنیده و استوار با کمترین هزینه، قابلیت این را دارد که در هر مکان و هر زمان با آمریکا درگیر شود، ایران قدرت برتر نرم در نیجریه است.»