ارتقـای فرهنـگ گرایـش به ورزش در بدنــه جامعـه-بخش نخست
سبک زندگی فعال زیرساخت جامعه سالم
تارا وحیدی
روز تربیت‌بدنی و ورزش، هر سال در تاریخ ۲۶ مهر مصادف با ۱۸ اکتبر میلادی جشن گرفته می‌شود. این روز به‌عنوان فرصتی برای ترویج سلامت و تندرستی از طریق ورزش و فعالیت‌های بدنی شناخته شده است. در این روز، برنامه‌های متنوع ورزشی در سراسر کشور برگزار می‌شوند. هدف از این مناسبت، افزایش آگاهی درباره فواید ورزش برای سلامت جسمی و روانی است.
از دانش‌آموزان گرفته تا سالمندان، همگان به شرکت در فعالیت‌های ورزشی تشویق می‌شوند. این روز همچنین به‌عنوان یادآوری برای ادغام ورزش در زندگی روزمره مردم تلقی می‌شود. کلیدی برای بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی غیرفعال است.
سبک زندگی فعال
کسانی که برای خود سبک زندگی سالم و فعال را برمی‌گزینند، مطمئناً افرادی پرشور، اجتماعی و دارای شرایط جسمانی کاملاً سالمی هستند. این سبک زندگی به آنها اجازه می‌دهد در کنار فعالیت‌های روزانه، ورزشی و اجتماعی از بدن و ذهن پویا و پرانرژی برخوردار باشند.ن
داشتن زندگی فعال برای سالم ماندن بسیار مهم است. فعال ماندن به ما کمک می‌کند که خطر مواردی مثل بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته را کاهش دهیم. ورزش‌کردن نیز با بهبود سلامت روانی و رفتارهای شناختی ارتباط دارد. برای بهبود سلامت خود لازم نیست یک دونده مسافت طولانی باشید. مهم‌ترین چیز این است که فعال باشید. این به شما کمک می‌کند که قلب سالمی داشته باشید و وزن خود را پایین نگه دارید.
روزبه اردکانی یک مربی ورزش حرفه‌ای به ما جهت داشتن سبک زندگی سالم منطبق بر فعالیت فیزیکی توصیه دارد: «اگر برای چندین سال است که فعال نبوده‌اید، آهسته شروع کنید. قبل از شروع یک برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید؛ زیرا ممکن است لازم باشد که در برخی موارد بااحتیاط عمل کنید. بهتر است که با جلسات ۵ یا ۱۰ دقیقه‌ای شروع کنید. در طی زمان می‌توانید طول جلسات خود را به‌تدریج افزایش دهید.
هدف شما برای فعالیت فیزیکی در هر روز باید دقیقه باشد. بر اساس مطالعات در زمینه سلامت سه جلسه ۱۰ دقیقه‌ای درست به‌اندازه یک جلسه طولانی‌تر خوب است. برای مثال در یک روز می‌توانید این موارد را انجام دهید: 10 دقیقه قبل از کار پیاده‌روی کنید. 10 دقیقه پس از صرف نهار راه بروید. به محض اینکه به خانه رسیدید ۱۰ دقیقه در اطراف محل زندگی خود، پیاده‌روی کنید. البته، ورزش بیشتر خوب است! اما احتیاط‌های لازم برای جلوگیری از صدماتی مثل کشیدگی ماهیچه‌ها را در نظر داشته باشید.»
وی در ادامه می‌افزاید: «شما تنها به ایروبیک نیاز ندارید. تمرین‌های استقامتی یا وزنه‌برداری نیز مهم هستند. این نوع از ورزش به قوی کردن ماهیچه‌ها و استخوان‌های شما کمک می‌کند، تعادل و هماهنگی شما را بهبود می‌دهد. خطر پوکی‌استخوان را کاهش می‌دهد و از آسیب‌های ناشی از افتادن جلوگیری می‌کند. مطمئن نیستید چگونه شروع کنید؟ یک مربی برای یک جلسه بگیرید. اگر روالی که مربی انجام داد را رعایت کنید می‌توانید بعداً از همان روال استفاده کنید.
بسیاری از باشگاه‌ها و مراکز انجمن‌ها کلاس‌های رایگان با عضویت ماهیانه را برگزار می‌کنند. از این فرصت‌ها استفاده کنید. می‌توانید برخی از جدیدترین روش‌های تناسب‌اندام را تجربه کنید. باشگاه نمی‌روید؟ برای فعالیت‌های گروهی در فضای باز به مراکز ورزشی محلی خود نگاهی بیندازید.»
این مربی ورزش در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «گزینه دیگر ورزش‌کردن همراه برنامه‌های تناسب‌اندام تلویزیون است. کلاس‌های انواع مختلف ورزش، برای تمام افراد با سطوح مختلف از تناسب اندام، در اینترنت موجود است.
سایر تمرین‌های خانگی که نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و یا تجهیزات کمی لازم دارد شامل: پیاده‌روی یا پیاده‌روی سریع، طناب زدن، رقصیدن، اسکوات‌ها، وزنه زدن با اشیای مختلف (جعبه حبوبات، یک کاب سنگین، یک بطری آب)، پروانه، درازنشست.»
اهمیت تربیت‌بدنی در مدارس
تربیت‌بدنی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی آموزش در مدارس، نقشی بی‌بدیل در رشد جسمانی و روانی دانش‌آموزان ایفا می‌کند. در دنیای امروز که چالش‌های مختلفی از جمله کم‌تحرکی، چاقی و فشار‌های روانی گریبانگیر جوانان شده است، اهمیت پرداختن به ورزش و فعالیت‌های بدنی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. برخی از مدارس درس ورزش را ممکن است درسی جدی تلقی نکنند، اما چیزی که واضح است این موضوع است که ورزش بسیار بر بهبود وضعیت جسمی و روحی ورزشکاران تأثیر می‌گذارد و نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت.
از معصومه پرویزی یک مدیر برنامه‌ریزی ورزشی در بدنه آموزش‌وپرورش سؤال می‌کنم: «چرا تربیت‌بدنی باید به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در برنامه‌های آموزشی مدارس قرار گیرد؟»
وی پاسخ می‌دهد: «نخستین دلیل این است که دانش‌آموزانی که ورزش می‌کنند، توانایی بیشتری برای تمرکز و حفظ توجه دارند که این تأثیر مثبتی بر زندگی تحصیلی آنها دارد. این امر می‌تواند به بهبود عملکرد در سایر دروس تحصیلی منجر شود. علت دیگر این است که ورزش منظم در مبارزه با چاقی کودکان بسیار حیاتی است. همه ما از مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی و اهمیت داشتن یک سبک زندگی سالم و فعال آگاهیم. عادات مثبت ورزشی که در کودکی و نوجوانی ایجاد می‌شود، به‌احتمال زیاد در بزرگسالی ادامه خواهد یافت. علاوه‌برآن کودکانی که به طور منظم ورزش می‌کنند، رفتار بهتری در مدرسه دارند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «دلیل دیگر قابل‌توجه این است که دانش‌آموزانی که به طور منظم ورزش می‌کنند، کیفیت خواب بهتری دارند؛ بنابراین، آنها در مدرسه هوشیارتر هستند و سطح تمرکز بالاتری دارند و ورزش به کودکان کمک می‌کند تا استرس و اضطراب خود را کاهش دهند. جوانان امروزی به طور قابل‌توجهی تحت‌فشار بیشتری هستند، بنابراین ضروری است که یک راه برای تخلیه این استرس داشته باشند.
بازی‌های گروهی به جوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های کار تیمی و رهبری خود را بهبود بخشند. این امر همچنین به تقویت پیوند‌های قوی‌تر بین همسالان و ترویج پویایی سالم در کلاس کمک می‌کند.»
این برنامه‌ریز ورزشی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «یکی از نکات مهم دیگر این است که فعالیت بدنی، تصویر مثبتی از بدن را در نوجوانان، به‌ویژه در بین زنان و دختران ترویج می‌کند. ورزش به کودکان می‌آموزد که خود انضباطی بهتری داشته باشند. آنها می‌توانند این کنترل خود را در تمام جنبه‌های زندگی خود اعمال کنند، از کنترل بهتر احساسات خود گرفته تا انگیزه بیشتر در مطالعاتشان. تربیت‌بدنی به کودکان کمک می‌کند تا اعتمادبه‌نفس خود را تقویت کنند. این امر می‌تواند تأثیر مثبتی در تمام جنبه‌های زندگی آنها داشته باشد، از روابط شخصی و توانایی ادغام سریع گرفته تا فکرکردن به اهداف آینده خود.
نکته آخر اینکه ورزش به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی خود را توسعه دهند و عضلات خود را تقویت کنند. وقتی مهارت‌های حرکتی ظریف توسعه می‌یابد، کودکان در نوشتن با دست یا نواختن ساز‌های موسیقی مهارت بیشتری پیدا می‌کنند.»
زیر ساخت اساسی نظام تعلیم‌وتربیت
شهرام بخشی معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش‌وپرورش استان همدان می‌گوید: «تربیت‌بدنی و سلامت زیر ساخت اساسی نظام تعلیم و تربیت‌اند.»
وی در ادامه با اشاره به اهمیت سالم در بین دانش‌آموزان اظهار می‌دارد: «تمامی مدارس باید نسبت به توزیع مواد غذایی سالم اقدام کرده و مجوز پایگاه تغذیه سالم را دریافت کند.»
بخشی با اشاره به رویکردهای نوین درس تربیت‌بدنی می‌گوید: «کیفیت‌بخشی به برنامه‌های اجرائی درس تربیت‌بدنی سبب ارتقای توانایی‌های بدنی و حرکتی دانش‌آموزان، تبیین روش‌های تفریحی سالم و ترویج بهداشت در مدارس می‌شود.»
معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش‌وپرورش استان همدان در ادامه با اشاره به سه محور نیروی انسانی، محتوی و برنامه، این سه مقوله را امری حیاتی در حوزه تربیت‌بدنی و سلامت می‌داند.
وی با اشاره به اجرای موفق طرح شهید سلیمانی می‌گوید: «این طرح در مدارس کم‌برخوردار استان همدان با موفقیت احداث و کمبود فضای ورزشی را مرتفع کرده است.»
بخشی ادامه می‌دهد: «تجهیزات و اقلام ورزشی با اعتباری بالغ بر ۷ میلیارد تومان به‌زودی در مدارس سراسر استان با عنوان کاروان مهر امام رضا(ع) توزیع خواهد شد.»
معاون تربیت‌بدنی و سلامت در ادامه می‌افزاید: «حضور در مدارس در اولویت کارشناسان تربیت‌بدنی و سلامت بوده و این ارتباط تنگاتنگ بین مدارس و اداره حفظ گردد.»
وی با اشاره به بیانات وزیر آموزش‌وپرورش تأکید دارد: «دیده‌شدن زحمات مدیران مدارس و دبیران تربیت‌بدنی و مراقبین سلامت از اولویت‌های کاری همکاران این حوزه است و مدیران مدارس دارای ظرفیت‌های خوبی هستند که می‌توانیم از توانمندی آنان در برنامه‌های حوزه تربیت‌بدنی و سلامت و سایر بخش‌ها به‌خوبی استفاده کنیم.»
بخشی در پایان عنوان می‌کند: «کلید حل مشکلات آموزش‌وپرورش در دستان مدیران توانمند و باانگیزه ما است. وی از کارشناسان محترم درخواست داشت؛ مدیران باانگیزه و خلاق را پای‌کار برنامه‌های آموزش‌وپرورش آورده و برنامه‌های خلاقانه را در اولویت کاری خود قرار دهند.»
تأثیر ورزش در خانواده
سلامت هر یک از اعضای خانواده به‌ویژه زنان، مستقیماً بر تصویر کلی سلامت خانواده تأثیر می‌گذارد. نگرش کلی زن نسبت به جسم و عملکرد فیزیکی بدنش در نگرش‌های کلی او تأثیر مستقیم دارد، زیرا سلامت جسم و روان او، روابط اجتماعی وی با دیگران را شکل می‌دهد.
امنیت عاطفی او بر امنیت کل خانواده می‌افزاید و بهترین نشانه رشد و پختگی عاطفی او بر هوش و توانایی سازگاری با موفقیت‌های جدید، هنگام مواجهه با فشارها و ناراحتی‌ها با حداقل آسیب‌پذیری فردی و گروهی است.
صدیقه فراهانی یک مشاور خانواده به گزارشگر کیهان می‌گوید: «تأمین بهداشت جسم و روان برای زنانی که در مراحل مختلف زندگی مراحلی چون بارداری، زایمان و از همه مهم‌تر پرورش و تربیت فرزندان را پشت سر می‌گذارند از اهمیتی والا برخوردار است. شخصیت کودک با نگرش‌های مادر در دوران بارداری آغاز و از آن پس در آغوش و در کنار او از نظر جسمانی، روانی، اخلاقی، اجتماعی و معنوی رشد و تکامل می‌یابد.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «بدون شک مادر سالم و بانشاط بهتر از انجام این مسئولیت بر می‌آید و خود نیز الگوی عملی و طبیعی سالم‌تری برای فرزندان خویش خواهد بود. زنان با ورزش‌کردن می‌توانند خصوصیات رفتاری، اخلاقی و شخصیتی مطلوب برای یک زندگی سالم و شاداب را کسب کنند.»