بازخوانی دیدگاه و بیانات رهبر انقلاب درخصوص جوانان
جوانان چشمه جوشان استعداد و موتور محرکه کشورند
مهدی برازنده
اهمیت و ارزش جوانی
- میوه‌های جوانی در پیری
«جوانی یک نعمت بزرگی است که یک بار به هر انسانی داده می‌شود؛ یک دوره معینی هم دارد. از آن دوره که گذشتید، از برکات آن دوره می‌توانید استفاده کنید. پیرمردهای دارای آرامش روحی و فکر روشن و رفتار منظم و برنامه‌ریزی شده، کسانی هستند که جوانی را با این خصوصیات گذرانده‌اند. پیرمردهای کسل، آشفته، بی‌حوصله، سیر از زندگی، کسانی هستند که در جوانی این ذخیره را فراهم نکرده‌اند.» (19 اردیبهشت سال 86 در دیدار اعضای انجمنهای اسلامی دانش‌آموزان)
- جوان، چشمه جوشان نیرو و استعداد
«جوان و نوجوان، چشمه جوشان نیرو و استعداد است. جوان، یعنی آینده. جوان خوب برای یک کشور، یعنی آینده خوب. جوانان و نوجوانانِ ما اهل فکر کردن و دریافتن و تحلیل کردنند این هم امتیاز دیگری است. همه آنچه در تحلیل‌های دشمنان این ملت و این کشور به‌عنوان نقطه مرکزی مشاهده می‌شود، این است که این نسل جوان و پُرشور و آینده‌ساز را از راه‌های مختلف برای ساختن ایران آباد و آزاد و مؤمن و پاکیزه آینده ناتوان کنند؛ اما به‌رغم تلاش‌های دشمنان، واقعیت عکس این است. من به‌هیچ‌وجه حرف‌ها و تحلیل‌های کسانی را که گاهی در برخی از مطبوعات یا رسانه‌ها از انحراف نسل جوان سخن می‌گویند قبول نمی‌کنم. این‌طور نیست. اگر گاهی اشتباه و خطایی از جوان سر بزند، با توجّه به دل پاک و نورانی او این اشتباه کاملاً قابل جبران است. اینها چرا صلاح و پاکدامنی و پارسایی و صداقت جوانان را نمی‌بینند؟ چرا شور و شعور جوانان را نمی‌بینند؟ به چند خطای معدود جوان چشم می‌دوزند و درست در همان مجرایی که دشمنان می‌خواهند و می‌پسندند، سخن می‌گویند یا قلم می‌زنند.» (26 شهریور 82 در دیدار جمعی از دانش‌آموزان)
- خودسازی جوانان بهتر است
«هر انسانی مسئول دل و فکر و احساسات و انگیزه‌های خود در مقابل خداست. جوانان بهتر از قشرهای دیگر می‌توانند خودسازی کنند؛ چون نیرومندند. بعضی کسان خیال می‌کنند جوانان در مقابل گناه بی‌تابند؛ ولی من می‌گویم جوان همچنان که از قدرت جسمانی برخوردار است، از قدرت اراده هم بهره‌مند است. اراده، همان چیزی است که انسان می‌تواند با اتّکای به آن، خود را به خدا نزدیک و از شیطان دور کند.» (16 اردیبهشت 80 در دیدار بسیجیان و پرسنل سپاه پاسداران استان گیلان)
- «جوان» موتور محرکه کشور
«جوانان، حقیقتاً به یک معنا موتور محرّکه کشورند؛ هم در امروزشان که جوانند، هم در فردایشان که مردان و زنان و مدیران و کارگزاران کشور خواهند بود.» (13 بهمن 77 در دیدار جمعی از جوانان)
- اهمیت صبر و بصیرت در نوجوانی و جوانی
«شخصیت‌های عظیم تاریخ، غالباً از دوران جوانی، بلکه از دوران نوجوانی، برخی از خصوصیات را با خود همراه داشته‌اند و یا در خود به وجود آورده‌اند. برجستگی انسان‌های برجسته و بزرگ، معمولاً به یک تلاش بلند‌مدت متکی است و این را ما در زندگی امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌بینیم. من در جمع‌بندی این زندگی پرفراز و نشیب، این نکته را مشاهده می‌کنم و به شما عرض می‌کنم که امیرالمؤمنین علیه‌السلام از اوایل نوجوانی تا هنگام مرگ، دو صفت «بصیرت» و «صبر»- بیداری و پایداری- را با خود همراه داشت. او یک لحظه دچار غفلت و کج‌فهمی و انحراف فکری و بد تشخیص دادن واقعیت‌ها نشد.» (12 آبان 77 بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان)
- انرژی، ابتکار و امید ویژگی جوان
«انرژی، امید، ابتکار. اینها سه خصوصیت برجسته در جوان است. اگر واقعاً رسانه‌ها در کمک‌های فرهنگی که به ما می‌کنند- چه گویندگان مذهبی، چه گویندگان مسائل فکری و فرهنگی، چه صدا و سیما و چه مدرسه‌ها- بتوانند این سه خصوصیت عمده را درست هدایت کنند، من خیال می‌کنم که خیلی راحت می‌شود یک جوان راه اسلامی را پیدا کند؛ چون اسلام هم چیزی که از ما می‌خواهد این است که ما استعدادهای خودمان را به فعلیت برسانیم.»
«من اساسا در بین این خصوصیات مهمی که جوانان دارند، سه خصوصیت را خیلی بارز می‌بینم، که اگر آنها مشخص بشود و اگر آنها به سمت درستی هدایت بشود، آن سه خصوصیت عبارت است از: 1- انرژی 2- امید 3- ابتکار.» (7 اردیبهشت 77 دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان و قهرمانان ورزشی)
مخاطرات و تهدیدات پیش پای جوانان
- سیاست غرق کردن جوانان در مفاسد اخلاقی و شهوات
«امروز سیاست مشترکی در همه دنیا، به وسیله مراکز معینی دنبال می‌شود. این سیاست عبارت است از اینکه جوانان را تا خرخره در شهوات و غرایز جنسی و فساد اخلاقی غرق کنند. این یک سیاست رایج در دنیاست و شامل شرق و غرب می‌شود؛ هر منطقه‌ای آن را با هدفی خاص دنبال می‌کند. مراکزی که این سیاست‌ها را طراحی می‌کنند، وسایل و ابزار آن را هم به‌طور فراوان فراهم می‌کنند. این مراکز به‌طور عمده شامل مراکز اقتصادی صهیونیستی و قدرت‌طلبان بین‌المللی است که چشم به سرچشمه‌های ثروت در کشورهایی دوخته‌اند که غالباً عقب‌افتاده و فقیر و ضعیفند و منابع ثروت بسیاری دارند. برای به چنگ آوردن این منابع ثروت، مهم‌ترین مانع، اراده ملت‌هایی است که این منابع متعلق به آنهاست. برای فلج کردن ملت‌ها، بهترین راه، فلج کردن جوانان است؛ چون جوانان نیروی فعالِ هر کشورند. برای فلج کردن جوانان بهترین راه آلوده و زمین‌گیر کردن آنها به وسیله سکس، فحشا، مستی و مواد مخدر است. در کشورهای غربی این سیاست به این دلیل دنبال می‌شود که جوانان مزاحم صهیونیست‌ها نشوند.» (6 اسفند 81 در دیدار جوانان و دانشجویان سیستان و بلوچستان)
- «یأس» بزرگ‌ترین آفت جوان
«جوانان عزیز! دشمن روی شما سرمایه‌گذاری‌های زیادی می‌کند؛ حواستان جمع باشد. عده‌ای را به بی‌تفاوتی می‌کشاند و عده‌ای را دلسرد و مأیوس می‌کند. یأس، بزرگ‌ترین آفت جوان است. جوان‌ها بدانند که متأسفانه یأس به روح جوان زودتر راه پیدا می‌کند؛ همچنان که امید این‌گونه است. در مقابل یأسی که دشمن می‌خواهد به جوان‌ها تلقین و تزریق کند، خودتان را مصونیت بدهید.» (10 آبان 68 در دیدار گروه کثیری از دانشجویان و دانش‌آموزان به‌مناسبت سیزدهم آبان‌ماه)
-تلاش برای تبدیل جوان به یک عنصر مادی و بی‌عاطفه
«عزیزان من! امروز کشور به نشاط شما، به نیروی شما، به ابتکار شما، به ایمان شما و به صفای شما به‌شدت نیازمند است. امروز جوان‌ها باید خردمندی خودشان را، معرفت و دانش خودشان را، ایمان خودشان را، همبستگی و یکپارچگی خودشان را هرچه ممکن است، تقویت کنند؛ درست همان مناطقی که دشمن می‌خواهد تقویت نشود. دشمن می‌خواهد دانش ما پیشرفت نکند؛ دانشگاه‌های ما به‌جای درس خواندن، به کارهای دیگر بپردازند؛ ایمان نسل جوان تقویت نشود و جوان مؤمن تبدیل شود به جوان هوسران. دشمن می‌خواهد وحدت بین نیروهای ما نباشد و برادران تبدیل شوند به دشمنان. دشمن می‌خواهد ما صفا و نورانیت و معنویت نداشته باشیم و جوان ما به یک عنصر مادی و بی‌عاطفه تبدیل شود؛ این چیزی است که دشمن می‌خواهد. امروز همه وظیفه دارند در مقابل این حرکت کنند.» (5 مرداد 79 در دیدار گروه کثیری از جوانان استان اردبیل)
-تلاش برای تبدیل نسل جوان به نسلی تحقیرشده و توسریخور
«امروز دستگاه‌های تبلیغاتی فوق مدرن غربی -به خصوص آمریکایی و صهیونیستی- دارند برای ذهن‌ها و فعالیت‌ها و احساسات و اداره شما طرح عملیات تهیه می‌کنند؛ خیال نکنید آنها غافل نشسته‌اند و این سی میلیون جوان را در کشور ما نمی‌بینند آنها این سی میلیون جوان را می‌بینند، آنها برای کار و هدف خودشان دارند برنامه‌ریزی می‌کنند؛ آنها برای اخلاق و فکر و عقیده و ایمان جوان ما دارند برنامه‌ریزی می‌کنند. خیلی از حرف‌هایی که گاهی در فضای مطبوعاتی یا فرهنگی کشورمان زده می‌شود، تفسیرش این است و با این دید، قابل تحلیل است. آنها می‌خواهند نسلی که الگوی جوانان فداکار برجسته دنیا شد، به یک نسل بی‌خاصیت تبدیل شود. آنها می‌خواهند فرهنگ‌سازی و الگوسازی کنند؛ آنها می‌خواهند جوان ایرانی و نسل نوی ایرانی، یک نسل تحقیر شده توسریخور باشد تا بتوانند روی او سوار شوند و به او دیکته و آن کاری را که می‌خواهند؛ انجام دهند.» (12 اردیبهشت 80 در دیدار با جوانان)
توصیه و تکالیف به جوانان
-تلاش برای امیدآفرینی
«وقتی امیدها و جرأت‌ها کم شد و اراده‌ها ضعیف شد، قهراً هدف‌های عالی و متعالی کم‌رنگ می‌شود و به دست فراموشی سپرده می‌شود که این افسران جنگ نرم یعنی جوانان نباید اجازه دهند چنین اتفاقی رخ دهد. باید توصیه با ایستادگی بکنند، توصیه به خسته نشدن و تنبلی نکردن. البته امروز فضای مجازی فرصتی است برای این کار. شما جوان‌های عزیز این‌طور از فضای مجازی استفاده کنید برای امیدآفرینی و توصیه به حق و بصیرت‌آفرینی و توصیه به تنبلی نکردن. این درباره کار اول دشمن که قطع زنجیره تواصی است.» (21 اسفند 99 سخنرانی تلویزیونی بمناسبت عید مبعث)
- تاکید مکرر بر بصیرت‌افزایی جوانان
«اینکه ملاحظه می‌کنید بنده مکرر در دیدار جوان‌ها، دانشجویان، قشرهای مختلف مردم، بر روی بصیرت تکیه می‌کنم، برای این است که در وضع بسیار مهم امروزِ دنیا و موقعیت استثنائی کشور عزیز ما- امروز در دنیا که موقعیت ممتازی است- هرگونه حرکت عمومی به یک بصیرت عمومی احتیاج دارد. البته من این را هم به شما بگویم: امروز بصیرت جوان‌های ما هم از جوانان آن روزگارِ اول انقلاب و در اثنای انقلاب، یقیناً بیشتر است. خیلی چیزها را شما امروز می‌دانید، برای شما جزو واضحات است، که آن روزها باید برای جوان‌ها، آنها را شرح می‌دادیم، بیان می‌کردیم؛ اما امروز جوان‌های ما اینها را می‌دانند؛ بصیرت بالاست. در عین حال من تأکید می‌کنم بر روی بصیرت.» (12 آبان 88 بیانات در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان و خانواده‌های شهدا)
- توانایی تحلیل مسائل سیاسی کشور و حضور در انتخابات
«بنده طرفدار این هستم که جوان‌ها در جریان مسائل سیاسی کشور قرار بگیرند و بتوانند تحلیل کنند. البته سیاسی‌کاری، سیاست‌بازی و آلت دست این حزب و آن حزب شدن را بنده برای جوان نمی‌پسندم؛ اینها برای جوان هیچ شرف و افتخاری ایجاد نمی‌کند؛ اما اینکه جوان بداند می‌تواند اثرگذار باشد و نقش ایفا کند، خیلی ارزش دارد. در دوران دفاع مقدس جوان‌های ما فهمیدند که می‌توانند نقش ایفا کنند، و نقش ایفا کردند. جوان‌های شانزده، هفده ساله به میدان نبرد رفتند و چهار سال، پنج سال، شش سال، هشت سال- به اختلاف اشخاص- در میدان نبرد ماندند و سپس به‌عنوان شخصیت‌های برجسته و آگاه و توانا و باکفایت از میدان جنگ بیرون آمدند. بسیج عمومی مردم- که آن‌روز به دستور امام انجام گرفت- جوان‌های ما را آن‌چنان آبدیده و آگاه کرد که هم در دفاع مقدس توانستند نقش ایفا کنند، هم در صحنه‌های دیگر نقش ایفا کردند؛ امروز هم همین‌طور است.»
«حضور جوانان در صحنه‌های انتخابات این کشور در طول زمان، یک حضور شاد و مؤثر و تعیین‌کننده بوده؛ حالا هم باید همین‌طور باشد. در آینده نه‌چندان دوری- حدود دو سه ماه دیگر- ما انتخابات داریم. جوان ما باید به مسئله‌ای مثل انتخابات، به چشم یک عمل صالح و یک کارِ بزرگ نگاه کند... در واقع انتخابات برای جوانان ما که برای اول بار وارد این صحنه می‌شوند، جشن تکلیف سیاسی است. جشن تکلیف عبادی روزی است که انسان مکلف می‌شود و نماز می‌خواند. جشن تکلیف سیاسی روزی است که برای اول بار می‌رود نقش خود را برای انتخاب یک فرد، یا به عنوان نماینده مجلس، یا به عنوان نماینده در شورای شهر، یا به عنوان رئیس‌جمهور ایفا می‌کند؛ اینها خیلی باارزش است.» (24 اسفند 83 بیانات در دیدار جمعی از اعضای انجمنهای اسلامی دانش‌آموزان)
- دفاع از هویت جمعی
«آنچه را که من امروز به عنوان یک تکلیف برای جامعه جوان کشور حس می‌کنم، این است که جوانان باید از سرمایه هویت ملی و جمعی کشور، با همه وجود و همتِ خود دفاع کنند. هر مجموعه انسانی به یک هویت جمعی احتیاج دارد و باید احساس اجتماع و بستگی و هویت جمعی کند. در کشورهای دنیا معمولاً روی مفهوم ملیت تکیه می‌کنند. بعضی جاها هم روی قومیت تکیه می‌کنند. ملیت چیست؟ یک هویت جمعی است که با برخورداری از آن، هر کشور می‌تواند از همه امکانات خود برای پیشرفت و موفقیت استفاده کند. اگر این احساسِ هویت جمعی وجود نداشته باشد، بسیاری از مشکلات برای آن مجموعه پیش می‌آید و بسیاری از موفقیت‌ها برای آنها حاصل نخواهد شد؛ یعنی پاره‌ای از موفقیت‌ها در یک کشور، جز با احساس هویت جمعی به دست نخواهد آمد.» (12 آبان 80 در دیدار جوانان استان اصفهان)