آخرین روزهای دولت گذشته بود که یکی از بزرگ‌ترین معضلات مردم به واسطه ترک‌فعل‌های گسترده سر باز کرد. خاموشی برق به شکل گسترده مسئله‌ای بود که سال گذشته زمینه ایجاد مشکلات گسترده برای مردم را فراهم کرد. 

با توجه به وابستگی عظیم جزئیات زندگی اجتماع به برق قطعی این حامل انرژی مهم حتی برای چند دقیقه نیز می‌تواند مصائب جبران ناپذیری را ایجاد کند، چه برسد به اینکه در سال گذشته ما با ناترازی عظیم 15 هزار مگاواتی معادل 25 درصد کل انرژی تولید کشور ما مواجه شدیم که قطعی‌های بعضا تا 8 ساعت در برخی مناطق کشور را به همراه داشت.

در چنین شرایط دشواری بود که دولت سیزدهم پس از طی یک تابستان سخت، در شهریورماه سال 1400فعالیت خود را آغاز کرد. از همان ابتدا مشخص بود که تداوم دست فرمان دولت گذشته می‌تواند زمینه بروز یک فاجعه در حوزه تامین برق را به وجود بیاورد.

 تلاش شبانه‌روزی دولت با اسم رمز کاهش مشکلات مردم

بر این اساس تغییر ریل سیاست‌گذاری حوزه برق با اسم رمز «کاهش مشکلات مردم» در دستور کار قرار گرفت.

ناترازی تولید و مصرف برق به جا مانده از دولت قبل، به‌اندازه‌ای وسیع بود که فعالیت در چندین جبهه‌کاری آن‌هم با دست فرمان فعالیت جهادی می‌توانست زمینه تحقق رمز عملیات تامین برق در تابستان سال 1401 را به وجود بیاورد.

بر این اساس برنامه‌ریزی دولت مردمی به سویی رفت که ابتدا از تمامی ظرفیت تولید برق موجود در کشور به شکل حداکثری استفاده شود. در گام بعدی با حداکثر توان، ظرفیت تولید برق افزایش یابد و در نهایت نیز همراه با توسعه ظرفیت نیروگاهی زمینه فرهنگ‌‌سازی و مدیریت مصرف نیز به شکل حداکثری و با در نظر گرفتن زیرساخت‌های فراوان مورد توجه قرار گیرد.

اکنون با گذشت نه ماه از فعالیت دولت‌، آمار و ارقام می‌تواند جهت‌گیری دولت و میزان تحقق اهداف به منظور کاهش مشکلات مردم در زمینه تامین برق تابستان را مهیا نماید.

تکمیل تعمیرات نیروگاهی 

برای اولین بار در صنعت برق

اولین محور مد نظر استفاده از حداکثر ظرفیت تولید برق در کشور بوده است. در این راستا، دولت با دو ابزار انجام کامل تعمیرات نیروگاهی در کنار افزایش توان واحدهای تولید برق موجود با اتکا به روش‌های دانش‌بنیان به سوی جارو کردن تمامی ظرفیت موجود تولید برق در کشور رفت.

تجربه تلخ خارج شدن واحدهای نیروگاهی در اوج بار به دلیل تعمیرات نیروگاهی، مسئله‌ای است که دولت در شرایط کنونی توجه ویژه‌ای به آن کرد و تمام تلاش خود را به کار بست تا هیچ واحد خارج از مداری در تابستان 1401 وجود نداشته باشد و صنعت برق تمامی ابزارهای خود را به‌منظور استفاده در اوج بار سال آتی در اختیار داشته باشد. مسئله‌ای که در سال‌ گذشته با خارج بودن 5 هزار مگاوات واحد نیروگاهی زمینه تشدید خاموشی‌ها را به وجود آورده بود. بر اساس اظهارات وزیر نیرو، در سال 1401 برای اولین بار همه تعمیرات نیروگاهی کشور پیش از ورود به اوج مصرف برق به اتمام می‌رسد. این گزاره به معنای آن است که برای نخستین بار در سال‌های اخیر صنعت برق با همه توان و بدون واحد خارج از مدار به مصاف تامین نیاز در اوج بار تابستان 1401 می‌رود.

براساس اطلاعات مستند به دست آمده از صنعت برق برای اولین بار در طول تاریخ صنعت برق، 

98 هزار مگاوات تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی در کنار بیش از 12 هزار مگاوات تعمیرات نیروگاهی برق‌آبی در دستور کار قرار گرفت و هم‌اکنون 99 درصد از برنامه تعمیرات حرارتی و 100 درصد تعمیرات نیروگاه‌های برق‌آبی به اتمام رسیده است.

برای مثال واحد نیروگاهی سد شهید عباسپور برای اولین بار پس از 8 سال به دوره اتمام تعمیرات خود نزدیک شد و به مدار تولید برق آمد.

براساس اطلاعات مستند به دست آمده از صنعت برق، هزینه تعمیرات نیروگاهی که سالانه انجام می‌شود، هزینه بسیار سنگینی است؛ به‌طوری که در سال 1401 تعمیرات واحدهای تولید برق به 

4 هزار 200 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که 61 درصد از این هزینه مرتبط با تعمیر نیروگاه‌های دولتی و 

39 درصد دیگر نیز مربوط به تعمیرات نیروگاه‌های بخش خصوصی بوده است.

ارتقای توان نیروگاه‌های موجود 

با تکیه بر روش‌های دانش بنیان

علاوه‌بر تمرکز بر انجام تعمیرات نیروگاهی توجه به ارتقای ظرفیت نیروگاهی موجود در کشور با اتکا به روش‌های دانش‌بنیان بسیار کم هزینه و بدون نیاز به سوخت نیز در دستور کار قرار گرفت. 

بر این اساس مطابق برنامه وزارت نیرو به منظور ارتقای واحدهای تولید برق حرارتی تا تابستان سال جاری، ارتقای 1113 مگاواتی این نیروگاه‌ها در قالب 286 واحد انجام می‌شود.

برنامه ارتقای دانش پایه توان نیروگاه‌های حرارتی به طور کلی به 6 بخش تقسیم می‌شود که شامل، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش مدیا، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش تراکم مرطوب، ارتقای واحدهای گازی به شیوه CT60 و نظایر آن، ارتقای واحدهای گازی به شیوه maptun +EMS، ارتقای واحدهای گازی به شیوه IGV+ و افزایش تولید بلوک سیکل HRSG است.

بر این مبنا از 1113 مگاوات برنامه ارتقایی که قرار است، تا پیش از تابستان سال 1401 در دستور کار قرار گیرد، هم اکنون فرآیند ارتقای 868 واحد آغاز شده و همچنین تاکنون نزدیک به 80 درصد از برنامه مذکور نیز به اتمام رسیده و مابقی تا قبل از اوج بار سال 1401 به اتمام خواهد رسید.

بر این مبنا کلیه توان نیروگاهی موجود در کشور با 100 درصد توان برای تولید برق در تابستان سال 1401 آماده فعالیت هستند.

 رکوردهای جهانی ساخت نیروگاه جابه‌جا شد

محور دوم سیاست‌های دولت سیزدهم به منظور کاهش مشکلات مردم ناشی از قطعی برق، توجه به احداث واحدهای نیروگاهی جدید بود.

در این راستا از ابتدای روی کار آمدن دولت، توسعه 6 هزار مگاواتی نیروگاه‌ها در قالب 3 برنامه نیروگاه‌‌های حرارتی، نیروگاه‌های صنایع و نیروگاه‌های تجدیدپذیر در دستور کار قرار گرفت.

نکته قابل توجه در توسعه 6 هزار مگاواتی نیروگاه در کشور با پازل یاد شده، آن است که این میزان ساخت نیروگاه با تنوع یاد شده برای اولین بار است که در کشور اتفاق می‌افتد. 

در همین راستا بسیاری از رکوردهای جهانی ساخت نیروگاه در کشور با توجه به برنامه فشرده و جهادی دولت در حال جابه‌جایی است. 

برای مثال نیروگاهی 183 مگاواتی سمنان در حالی کمتر از یک‌سال به بهره‌برداری می‌‍رسد که شرکت سازنده دانش بنیان ایرانی، رکورد ساخت توربین گازی در دنیا را برای تکمیل این واحد نیروگاهی جابه‌‎جا کرده است.

 نیروی کار حاضر در ساخت نیروگاه 4 برابر شد

بر این اساس در شرایطی که در آخرین روزهای دولت روحانی نیروی کار فعال در نیروگاه‌های حرارتی کشور تنها 3 هزار نفر بود. امروز با رویکرد جهادی دولت در حوزه ساخت نیروگاه این عدد 4 برابر شده و به 12 هزار نفر فعال مستقیم در سایت احداث نیروگاه رسیده است.

در حوزه نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیز، در حالی برنامه ساخت 600 مگاوات از شهریور سال 1400 تا شهریور سال 1401 در قالب ساخت 55 اَبَر پروژه تجدیدپذیر در دستور کار قرار گرفته که تا پیش از آن کمتر از 950 مگاوات واحد نیروگاهی تجدیدپذیر در کشور وجود داشته است. به معنای دیگر در کمتر از یک سال زمینه توسعه 60 درصدی واحدهای تولید برق تجدیدپذیر در کشور مهیا شده است.

در این راستا با محقق شدن توسعه 6 هزار مگاواتی نیروگاه‌های حرارتی دولت با یک کار بسیار بزرگ در کنار ثبت رکوردهای جهانی، زمینه کاهش ناترازی تولید و مصرف برق و کاهش مشکلات مردم را مهیا کرد.

 مدیریت مصرف با تمرکز بر تشویق‌های قابل توجه

گام آخر برنامه دولت در مسئله کاهش مشکلات مردم به مسئله سیاست‌های مدیریت مصرف 

باز می‌گردد. جایی که اقدامات در گام ابتدایی با تمرکز بر دستگاه‌های دولت به پیش رفت و به عبارتی دولت مدیریت مصرف برق را از خود شروع کرد. 

به استناد آخرین مصوبه هیئت وزیران که به امضای معاون اول رئیس‌جمهور هم رسید، دولت با وضع قوانین سخت‌گیرانه خواستار تبعیت تمام زیرمجموعه‌های دولتی از این قوانین شد و کاهش 30 درصدی مصرف برق در ساعات اداری و کاهش 60 درصدی در ساعات غیر اداری شد.

بر این مبنا در صورت عدم رعایت سقف تعیین شده، شرکت‌های توزیع نیروی برق موظف هستند، با اطلاع‌رسانی قبلی نسبت به قطع برق و پس از اخذ تعهد توسط بالاترین مقام دستگاه اجرایی مربوط مبنی بر رعایت سهمیه تبیین شده نسبت به وصل مجدد انشعاب برق اقدام کنند. لازم به ذکر است که هزینه‌های مرتبط با تهیه و نصب تجهیزات کنتور هوشمند با قابلیت قرائت و قطع و وصل از راه دور به عهده دستگاه‌های مشمول است.

علاوه‌بر این، بر خلاف رویه دولت گذشته مبنی بر فعالیت‌های بی‌ثمر در حوزه مدیریت مصرف، دولت مردمی با پی‌گیری تشویق‌محور صرفه‌جویی از مشترکان خانگی برق خواست تا ضمن رعایت الگوی مصرف و کاهش مصرف برق از تشویق صرفه‎جویی به ازای هر کیلووات ساعت معادل 5 برابر نرخ تولید برق بهره‌مند شوند. 

 بر اساس جزئیات این تشویق، مشترکان می‌توانند به ازای هر کیلووات ساعت برق کمتر مصرف شده نسبت به سال گذشته معادل 

500 تومان تشویقی دریافت کنند و از این طریق برای مدیریت مصرف برق انگیزه‌ داشته باشند.

البته سیاست‌های جدی مدیریتی به منظور کنترل مصرف برق پرمصرف‌های لاکچری‌نشین با نزدیک کردن تعرفه برق این مشترکان در پله فراتر از الگو به قیمت‌های تولید برق در راستای احیای عدالت در پرداخت یارانه انرژی مد نظر قرار گرفته است.