انسان در مدرسه کرامت خدا(خوان حکمت)
آنچه در نهادِ خارجِ بدن تنظيم مي‌شود، مسئول نظم علمي در درون خود انسان است. آنها كه اين خليفه الهي را به خوبي شناختند سعي كردند، هم امين باشند و هم عليم؛ خدا اين گوهر ذات را پاك و كريمانه آفريد و تحويل ما داد، ما هم بايد هنگام مرگ اين جان را پاك و كريمانه تحويل الهي بدهيم، هيچ آلودگي جهل و جهالت در آن نبود، فرمود: (و قسم به جان آدمی و آن کس که آن را (آفریده و) منظّم ساخته، سپس فجور و تقوا (شرّ و خیرش) را به او الهام کرده است.)[1] وهيچ تيرگي و تاريكي‌هاي عصيان و تبهكاري در آن نبود، فرمود:
(لَقَدْ كَرَّمْنا بَنيآدَمَ؛ ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم)،[2] ما هم هنگام مرگ بايد اين جانِ طيّب و طاهرِ كريم را به ذات اقدس اله تحويل بدهيم، او هم فرمود: (أَوْفُوا بِعَهْدي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ).[3] از آن جهت كه فرمود، انسان با فطرت توحيدي خلق شد، ما نه بايد خود را شريك خدا بدانيم، نه براي ديگران شركت بورزيم؛ موحّدانه زندگي كردن، روح را طيّب و طاهر نگه مي‌دارد.
سلطه زبان، نشانه خواری
فرمود من شما را بزرگوار خلق كردم، شما كاري نكنيد كه از عظمت شما بكاهد. اين بيان نوراني حضرت امير(ع) است كه فرمود: «مَن هانت عليه نفسه أمّر عليه لسانه» هر كه تحت فرمان زبانش باشد خود را خوار كرده،[4] ناظر به همين است. فرمود: اگر كسي كريم نبود، انساني بود كه كرامت خود را از دست داد، تحت سلطه زبان خود قرار مي‌گيرد، هرچه زبان او خواست مي‌گويد، هر چه قلم او خواست مي‌نويسد، هر جايي كه پاي او خواست مي‌رود. مبادا كسي زبان او، قلم او، قدم او بر او امارت كند. شما كريم هستيد همه اعضا و جوارح را در اختيار خود داشته باشيد. پس ما موظّفيم روح طيّب و طاهر و موحّدي كه از خدا تحويل گرفتيم، يك؛ كريم و بزرگواري كه از خدا تحويل گرفتيم، دو؛ تحويل هم بدهيم. خداي سبحان، نه تنها ما را در آفرينش، كريم و بزرگوار قرار داد، ما را در مدرسه كرامت هم تربيت كرد.
دعوت از انسان برای حضور در کلاس کرامت خدا
اوّلين بخش از آيات قرآن كريم، همان شش آيهِ اولِ سوره «علق» است که در اين بخش‌هاي اوّلي به ما فرمود، بياييد در مدرسه كرامت ثبت‌نام كنيد، اينجا يك معلّم كريم درس مي‌دهد. اگر گفتند در فلان كلاس، مهندس تدريس مي‌كند؛ يعني درس هندسه مي‌دهد، اگر گفتند فقيه تدريس مي‌كند؛ يعني درس فقه مي‌دهد، اگر گفتند كريم تدريس مي‌كند؛ يعني درس كرامت مي‌دهد و اگر فرمودند «اكرم» تدريس مي‌كند؛ يعني كسي تدريس مي‌كند كه بالاترين مرحله كرامت را ياد مي‌دهد: (اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ الَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ؛ بخوان در حالی که پروردگارت کریم‌ترین [کریمان] است. همان که به وسیله قلم آموخت.)[5]، اين گواه آن است كه ما را به كلاس كرامت دعوت كردند، اگر گفتند خداي اكرم تدريس مي‌كند؛ يعني درس كرامت مي‌دهد.
کنترل اعضا و جوارح، نشانه کرامت انسان
بنابراين گذشته از اينكه خلقت ما كريمانه است، خيلي بزرگوارانه ما را آفريدند، در مدرسه كرامت هم ما را تربيت كردند. اين قرآن درس كرامت مي‌دهد و اگر كسي كريم بود، همه اعضا و جوارح او تحت امر او هستند، هرگز تحت امر هيچ عضوي قرار نمي‌گيرند؛ قهراً در درون او، نه آمر به منكر و ناهي از معروف وجود دارد و نه دلاّل‌بازي در درون او هست.
بيانات حضرت آيت‌الله جوادي آملي(دام‌ظله)
در جلسه درس اخلاق (1393/01/21)
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ـــــــــــــــــــــــــ
[1] . شمس، 7 و 8.
[2] . اسراء، 70.
[3] . بقره، 40.
[4] . تحف‌العقول، متن، ص202.
[5] . علق، 3 و 4.
خوان حکمت هر دو هفته یک‌بار روزهای یکشنبه منتشر می‌شود