جرعه های معرفت - شرح حدیث معصومین(ع) در کلام رهبر انقلاب
برکات صبر
عن النبی(صلّی الله علیه و آله ): فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَعْمَلَ بِالصَّبْرِ مَعَ الْیَقِینِ فَافْعَلْ فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ، فَاصْبِرْ؛ فَإِنَّ فِی الصَّبْرِ عَلَى مَا تَکْرَهُ خَیْراً کَثِیراً. وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ وَ أَنَّ الْفَرَجَ مَعَ الْکَرْبِ وَ أَنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً.
رسول خدا (ص) فرمود: اگر بتوانى كه صبرى همراه با يقين و باور داشته باشى چنين كن و اگر توان آن را ندارى (باز هم ) صبر كن، زيرا در صبر كردن بر امورى كه ناخوشايند توست خير بسيارى وجود دارد و بدان كه نصرت و پيروزى همراه با صبر است و گشايش، همراه با مشقت و سختى است، همانا با سختى آسانى و گشايشى هست،همانا با سختى گشايشى است.(1)
***
یک وقت انسان در یک حادثه‌ای صبر می‌کند،تحمل می‌کند حالا یا صبر بر بلاء می‌کند یا صبر بر اطاعت می‌کند یا صبر از معصیت می‌کند،اینها همه انواع صبر است.یعنی فرض کنید بلائی، حادثه‌ای بر انسان نازل می‌شود، انسان تحمل می‌کند، صبر می‌کند و یقین دارد که این حادثه صنع خداست و صبر او به خیر اوست و نافع برای اوست. یا صبر بر اطاعت می‌کند، یک عمل اطاعت الهی، یک عمل قربی انجام دادن آن سخت است، انسان صبر می‌کند، این سختی را تحمل می‌کند و عمل را انجام می‌دهد و می‌داند که این پیش خدای متعال ثواب دارد. همین طور در امر معصیت که صبر همراه با یقین است. انسان ایستادگی می‌کند یقین به نتیجه دارد. اگر این را توانستی بکنی که چه بهتر، این کار را انجام بده. این جور صبری خیلی دشوار هم نیست وقتی انسان نتیجه صبر را می‌داند، طبعاً صبر برای انسان آسان‌تر می‌شود، گوارا می‌شود.
- فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ، فَاصْبِرْ؛
اما اگر نتوانستی همراه با صبر، یقین داشته باشی فاصبر(باز صبر کن). ولو یقین هم نداری به نتیجه این صبر و به فائده و عایده‌‌ای که از این صبر به تو خواهد رسید، در عین حال صبر کن. چون خدای متعال امر کرده است به صبر.
- فَإِنَّ فِی الصَّبْرِ عَلَى مَا تَکْرَهُ خَیْراً کَثِیراً؛
صبر بر آن چیزی که برای تو مکروه است، سخت است، ناخوشایند است،صبر بر این، خیر کثیری برای انسان دارد، منافع بزرگ و بسیاری برای انسان دارد. خود صبر کردن. صبر بر مرض، صبر بر فقر، صبر بر کارهایی که در زندگی پیش می‌آید، مشکلاتی که پیش می‌آید،بلاهایی که پیش می‌آید، (خیر فراوان در پی دارد.)
- وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ؛
این را هم بدان که صبر با نصر و پیروزی همیشه همراه است. آنجایی که یک مبارزه‌ای وجود دارد یک مغالبه‌ای وجود دارد، زورآزمایی با یک دشمنی هست، اگر چنانچه شما صبر کردید- صبر یعنی سختی‌ها را تحمل کنید و ایستادگی کنید، این معنای صبر است- قطعاً نصر هم با آن همراه است.
- انَّ الْفَرَجَ مَعَ الْکَرْبِ وَ أَنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛
(گشايش، همراه با مشقت و سختى است، بیقین با سختى آسانى و گشايشى هست،همانا با سختى گشايشى است. )
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه،1392/7/23
____________
1) الشافی ج 1 ص 823
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب