بیماری مزمن فاضلاب اهواز را درمان کنید!
اهواز کلان شهری است که تقریباً اغلب ماههای سال فاضلاب در خیابان‌هایش بالا می‌زند. سال‌های سال است این مشکل وجود دارد و مردم گفته‌اند و رسانه‌ها منعکس کرده‌اند و فضای مجازی هم پر شده از کلیپ‌ها و تصاویر نازیبای اهواز زیبا، این وضعیت مختص یک محله و منطقه نیست اما در برخی مناطق وضعیت بدتر است؛ طبق شواهد از منطقه عین 2 که یکی از مناطق حاشیه اهواز است تا منطقه امانیه که یکی از مناطق مرکزی و پرتردد شهر است تا کیانپارس که بخش مرفه‌نشین شهر تلقی می‌شود با پس زدگی فاضلاب در روزهای قبل از بارندگی دست به گریبانند.
این مشکل زمانی تبدیل به معضل می‌شود که بارندگی آغاز شود؛ آن موقع است که رحمت الهی به لطف کم‌کاری‌ها و سهل‌انگاری‌ها به زحمت برای مردم مبدل شده و خیابان‌های اهواز به دریاچه تبدیل می‌شود؛ همگان در نگاه اول ضعف کار و عمده مشکل را شبکه فاضلاب می‌بینند؛ اما نکته قابل تأمل در این میان این است که آب باران از جمله آبهای سطحی محسوب می‌شود که دفع آن برعهده شهرداری‌هاست و باید از طریق مجاری خاصی صورت بگیرد که باید در سیستم مدیریت شهری لحاظ شود و این نکته معمولاً مغفول می‌ماند و نه تنها در مناطق قدیمی بلکه در مناطق در حال توسعه و جدید شهر نیز تمهیداتی در خصوص طراحی شبکه دفع آبهای سطحی دیده نشده است.
طبق گفته کارشناسان امر شرایط جوی خوزستان و اهواز ایجاب می‌کند که بخشی از شبکه فاضلاب به صورت مجزا و تنها برای دفع آبهای سطحی اجرا شود. زیرا در بارش‌های خوزستان در بازه زمانی کوتاه به یک باره حجم زیادی از آب نازل می‌شود و همین موضوع شبکه فاضلاب را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
منطقه نیوسایت اهواز (منازل سازمانی شرکت نفت) واقع در منطقه خرمکوشک، مصداق بارز تعبیه دو سیستم فاضلاب و دفع آبهای سطحی است؛ در این منطقه که بیش از 90 سال از احداث اولین بنای آن می‌گذرد، کانال‌های نسبتاً بزرگی با ظرفیت عبور دبی بالا برای هدایت و انتقال آب باران یا همان آبهای سطحی به رودخانه کارون به صورت مجزا از شبکه دفع فاضلاب احداث شده است؛ این در حالی است که بسیاری از محلات کلان شهر اهواز سال‌ها بعد از نیوسایت پایه‌گذاری شدند و می‌توانستند حداقل از این نمونه ملموس و زنده الگوبرداری کنند اما چرا این کار صورت نگرفته، یک سؤال بزرگ و بی‌جواب است.
قریب به ده سال پیش اغلب رسانه‌ها با برآوردی که از وضعیت شبکه موجود، اعتبارات تخصیصی و روند اجرا و بهسازی فاضلاب در اهواز می‌دیدند پیش‌بینی بغرنج شدن مشکل در آینده و وقوع سونامی فاضلاب را کردند که این روزها مصادف با همان پیش‌بینی است.
دلیل این مدعا تجربه تلخ سال گذشته است که اهواز در زمستان دچار آبگرفتگی گسترده شد و بسیاری از مناطق تا 5 روز غرق در آب بودند، آب مخلوط با فاضلاب وارد منازل و زندگی مردم شد و برخی از شهروندان را خانه خراب کرد؛ عبور و مرور در شهر با مشکل مواجه شد؛ و این آبگرفتگی خسارت‌های بسیاری به مردم و زیرساخت‌های شهری وارد کرد. مدارس تعطیل شدند و به علت دشواری تردد شهر به حالت نیمه تعطیل درآمد.
مشارکت بین بخشی چاره برون رفت از مشکل
اهواز امروز با 3 هزار کیلومتر خط فاضلاب که 50 درصد آن فرسوده است رو به رو است، و همین فرسودگی ریزش‌های مکرر شبکه و مشکلات بعدی را به دنبال دارد. علاوه بر کمبود اعتبار برای رفع مشکلات موجود، خسارت 460 میلیارد تومانی سیل سال گذشته هم بر لیست سیاهه معضل فاضلاب اهواز اضافه شد تا مصداق بارز قوز بالای قوز باشد.
از سوی دیگر جمع‌آوری آبهای سطحی طبق قانون بر عهده شهرداری‌هاست، اما در طی سال‌های گذشته اقدام مثبت و مؤثری در این راستا صورت نگرفته است و تقریباً اهواز فاقد شبکه دفع آبهای سطحی است. مطالعات پروژه دفع آبهای سطحی اهواز نیز تاکنون با سهل‌انگاری صورت نگرفته است که باید با جدیت دنبال شود.
مشکلات فاضلاب اهواز با مقصر خواندن یک دستگاه حل و فصل نمی‌شود؛ بلکه عزمی جدی و مشارکتی فرابخشی و فراسازمانی نیاز دارد.
اما ظاهراً این موضوع به ظاهر ساده برای برخی مسئولین به خوبی و در عمل بدیهی نبوده و به بهانه‌های مختلف از زیر انجام آن شانه خالی می‌کنند؛ وقتی شهردار (موسی شاعری) صراحتاً بیان می‌دارد: با توجه به منابع مالی مدیریت شهری اجرای این طرح در توان مدیریت شهری نیست» و این یعنی مدیران شهری ما هنوز به ضرورت وجود این طرح هم نرسیده‌اند؛ چه برسد به اجرای آن.
شبکه فاضلاب موجود براساس سرانه جمعیتی، تنها توانایی دفع فاضلاب شهر اهواز را دارد و ظرفیتی برای دفع آبهای سطحی در آن دیده نشده است. بنابراین با بارش باران‌های بیشتر قطعاً شهر دچار آبگرفتگی خواهد شد.
خوشبختانه حمایت بی‌دریغ رهبری و دستور ایشان به رئیس‌جمهور در خصوص پیگیری مشکل فاضلاب اهواز بارقه‌های امید را در دل مردم برای پایان بخشیدن به این بیماری مزمن که سالهاست در تن این شهر ریشه دوانده روشن ساخته است.
رهبری اواخر مرداد امسال در نامه‌ای رئیس‌جمهور را مسئول مستقیم پیگیری موضوع فاضلاب اهواز کردند و حتی اجازه برداشت از صندوق توسعه ملی را به وی داده‌اند. رهبری همچنین تأکید داشتند که هر سه ماه یک‌بار گزارش کار به ایشان ارائه شود و همین پیگیری نشان از اهمیت موضوع دارد.
هر چند تاکنون هیچ بودجه‌ای اختصاص داده نشده؛ اما مردم امیدوار به گشایش این گره کور با دستور رهبر معظم انقلاب هستند.
فاطمه زورمند