نسل صیّاد پهپاد می‌تواند(یادداشت روز)
محمد ایمانی
1- برخی رفتارها، به شکل چندلایه تولید قدرت می‌کند، مانند همین سرنگونی پهپاد آمریکایی که یک نقطه عطف است. بعد از جنگ جهانی دوم، موارد نادری اتفاق افتاده که حریف بتواند ضربه مشروع و تحقیر‌کننده بزند اما آمریکا از پاسخ عاجز بماند. اکنون جهان «دکترین مقاومت» را بر پایه قدرت باور و روحیه تجربه می‌کند. تقریبا هفته‌ای نیست که ارکان محور شرارت در منطقه، ضربتی آبدار از محور مقاومت دریافت نکنند.
2- محور شرارت لاف می‌زنند اما به شکلی غافلگیر‌کننده سیلی می‌خورند و بدتر اینکه ضربات ایران و متحدانش، مشروع و قانونی - دفاع از خود یا در قلمرو خود- است. پنتاگون، در اثر فشار پیروزی‌های محور مقاومت، شش ماه است وزیر ندارد و با دو سرپرستی که جا‌به‌جا شده‌اند، اداره شده است. آمریکایی‌ها تا چندی قبل، تهدید به حمله نظامی می‌کردند. ترامپ وقتی شنید ایران پهپاد پیشرفته را ساقط کرده، ابتدا تهدید کرد و بعد گفت احتمالا اشتباه شده. از جلسه با سران کنگره هم آبی گرم نشد. سپس ادعا کردند نگران کشته شدن 150 نفر در صورت تلافی بوده‌اند اما نهایتا ترامپ از ایران تشکر هم کرد که هواپیمای جاسوسی را با30 سرنشین ساقط نکرده است. گاهی تهدید را هم چاشنی حرف می‌کنند اما می‌دانند ایران و متحدانش ده‌ها هدف راهبردی حریف را هدف‌گذاری کرده‌اند و همان ساعات اول درگیری، بالغ بر 20 هزار نظامی آمریکا تلف می‌شوند.
3- دو هفته قبل وقتی امام خامنه‌ای به نخست‌وزیر ژاپن گفت «ترامپ را شایسته مبادله پیام نمی‌دانم؛ مذاکرات صادقانه از جانب شخصی همچون ترامپ صادر نمی‌شود»، این اقتدار حکیمانه موجی از تحسین و شگفتی ایجاد کرد. چنان اثرگذار که شهروند ژاپنی نوشت «برای رهبر ایران احترام قائلم، ایران غروری دارد که ما در ژاپن باخته‌ایم. رهبر قدرتمند ایران، رشک‌برانگیز است». همان زمان که شهروند ژاپنی از عقده فروخورده ملتی 126 میلیون نفری می‌گفت، واشنگتن پست نوشت: «آیت‌الله خامنه‌ای درخواست ترامپ را رد کرد. در صدای رهبر معظم ایران می‌توان بازتاب این عبارت آیت‌الله خمینی را شنید که؛ آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. ایران، اعتماد به نفس قابل توجهی دارد». شبیه همین تاثیر را در ماجرای شکار پهپاد متجاوز می‌توان مشاهده کرد؛ شبکه انگلیسی تله سور می‌گوید «ایران به جایی ضربه زد که ترامپ، درد را آنجا بیشتر احساس می‌کند؛ یعنی غرورش را. ایران، آمریکا را سرجایش می‌نشاند». و یا آن متفکر الجزایری که نوشت «درحالی که بسیاری از حاکمان عرب سر تعظیم فرود آورده‌اند، مرد مسلمانی از سرزمین فارس به نام سیدعلی خامنه‌ای در برابر شیطان آمریکا ایستاد و بینی‌اش را به خاک مالید. حقیقت این است؛ بگذار قورباغه‌ها هرچه می‌خواهند سروصدا کنند».
4- سرچشمه فتح الفتوح «سوم خرداد» همچنان جوشان است. مقتدای انقلاب، چند سال قبل فرمود «جوانان آماده باشند؛ خرمشهرها در پیش است». دکتر جلیلی سوم خرداد 91 در بغداد به مذاکره‌کنندگان آمریکایی و اروپایی گفته بود «می‌دانید امروز چه روزی است؟ روز آزادی خرمشهر از چنگ ارتش صدام که حمایتش می‌کردید. حالا ما با شما در بغداد که تبدیل به متحد ایران شده، مذاکره می‌کنیم». پاسداران امنیت کشور، بامداد پنج شنبه با سامانه پیشرفته «سوم خرداد»، پهپاد رادار‌گریز گلوبال هاوک را ساقط کردند؛ و البته اگر سالم شکار می‌کردند و به کلکسیون پهپاد‌های غنیمتی می‌افزودند، بهتر بود. در دوره اصلاحات با آن انفعالی که دولت و مجلس نشان می‌دادند و پس از ماجرای اشغال افغانستان و عراق، گزارش آمد آمریکایی‌ها می‌خواهند حمله کنند. در مقابل، فرمان داده شده به فرماندهان نظامی این بود؛ اگر ناوهایشان اقدام نظامی کردند، بلافاصله آنها را می‌زنید. البته اگر غنیمت بگیرید، بهتر است.
5- واشنگتن پس از سرنگونی پهپاد، خواستار نشست شورای امنیت شد. آمریکا از ایران شکایت می‌کرد. این را مقایسه کنید با برجام که حتی نمی‌شود شکایت نقض آن را به شورای امنیت برد. امام خمینی(ره) در این باره خاطره‌ای شنیدنی نقل می‌کند؛ «مرحوم مدرس، خدا رحمتش کند- مردى بود که ملک‌الشعرا گفته بود از زمان مغول تا حالا مثل مدرس کسى نیامده- مىگفت بزنید که بروند از شما شکایت کنند؛ نه بخورید و بروید شکایت کنید! من رفتم پیشش- خدا رحمتش کند- اخوى ما نوشته بود به من که یک نفرى است اینجا، رئیس‌غله است. آن وقت یک رئیس‌غله زمان رضا شاه بود. به من نوشت که بروید به آقاى مدرس بگویید که این مرد آدم فاسدى است. دو تا سگ دارد یکىاش را اسمش را «سید» گذاشته، یکىاش را «شیخ»! شما بروید [بگویید] که این را از اینجا بیرونش کنند. من رفتم به ایشان گفتم. گفت بکُشیدش! گفتم آخر چطور بکشیم؟ گفت من مىنویسم بکشیدش...». (صحیفه امام، ج8، ص 139)
6- آمریکا در دو دهه اخیر در هیچ جنگی پیروز نشده است؟ موضوع آن قدر واضح است که هوچیگری مانند ترامپ اذعان می‌کند «ما هفت هزار میلیارد دلار در خاورمیانه هزینه کردیم اما چیزی عایدمان نشد. غم‌انگیز است که مجبورم مخفیانه و با هواپیمای چراغ خاموش به عراق سفر کنم». آیا 10 سال قبل کسی تصور می‌کرد یکی از تندرو‌ترین روسای جمهور تاریخ آمریکا، چنین درمانده سخن بگوید؟ این هیمنه را کدام نیرو شکست و بدهکاری 22 هزار میلیارد دلاری را به آمریکا تحمیل کرد؟ کدام قدرت بلامعارض، ترامپ را وادار کرد چند روز قبل به تایم بگوید «حضورمان در خاورمیانه اشتباه بود. در افغانستان وقتی من آمدم 16 هزار نیرو داشتیم. الان 9 هزار نیرو داریم. من نمی‌خواهم با ایران وارد رویارویی شوم... من دوست دارم از خاورمیانه خارج شویم، ما هرگز نباید در خاورمیانه حضور پیدا می‌کردیم». ترامپ هر چند ریاست را با درشت‌گویی آغاز کرد و دو بار مدعی شد به سوریه حمله می‌کند، اما سرانجام اعلام کرد نیروها را از سوریه خارج می‌کند. همین تصمیم موجب استعفای جیمز ماتیس از وزارت دفاع در آذر 97 شد که می‌گفت خروج نیروها، موجب تحقیر آمریکا می‌شود.
7- پیام نهفته در ضربات محور مقاومت به منافع اقتصادی و هیمنه نظامی حریف، صریح و آشکار است: نه تهدید را می‌پذیریم، نه مقابل تحریم کوتاه می‌آییم. جبهه مقاومت تماشا نمی‌کند که امکان مانور را از او بگیرند. نامتقارن اما متنوع و دردناک ضربه می‌زند. نه فقط عربستان و امارات، بلکه قدرت‌های اقتصادی اروپا و آسیا، و آمریکایی‌ها نیازمند محاسبه هستند که آیا هزینه‌هایی که به‌خاطر یاغی‌گری ترامپ ایجاد می‌شود، قابل تحمل است؟ و اصلا ضرورت دارد؟ کاری که ایران و متحدان او کردند، فعلا در حد بازدارندگی و دگرگونی در محاسبات است. غرب مدت‌ها دچار بد محاسبه‌گری بود و بی‌مبالاتی به خرج داد. اما اکنون باید سر عقل بیاید و به امنیت متقابل احترام بگذارد. آنها می‌دانند ایران هنوز پاسخ‌های اصلی را به عهدشکنی و فشار و تحریم نداده است. یا امنیت و ثبات و صدور نفت برای همه؛ و یا برای هیچ کس.
8- دشمن وقتی دست از تهدید و تهاجم برمی‌دارد که به نقطه اقتدار برسید و از اِعمال قدرت بازدارنده دریغ نورزید؛ بلکه این یقین را به او دیکته کنید که در صورت تعدی، بدون ملاحظه ضربه خواهد خورد. تهدیدزدایی - به جای انفعال و ادعای گرفتن بهانه از دست دشمن- موثر‌ترین ابزار بازدارندگی است. کاری که با پهپاد آمریکا کردیم، در خدمت بازدارندگی و صلح است نه جنگ. تصور کنید اگر در سقف مطلوب آمریکا برای برنامه نظامی ایران مانده بودیم، آیا می‌شد تروریست‌ها را در دیرالزور سوریه و اربیل عراق ادب نمود، پهپاد متجاوز را ساقط کرد و با نمایش قدرت، دشمن را حتی از تصور درگیری با ایران برحذر داشت؟
9- وقتی از سر اقتدار رفتار می‌کنید، ولو سرنگون کردن هواپیمای جاسوسی دشمن، موجب برقراری آرامش در بازار می‌شود، چون فعالان اقتصادی نیز احساس توانمندی کرده‌اند. اما وقتی رفتار منفعلانه باشد، ولو به نام سازش و فرار از جنگ، بازار را متلاطم می‌کند. می‌شود به اقتصاد، آرامش و اعتماد داد؛ یا با ابراز ضعف، آرامش را از آن گرفت. اگر برخی مدیران ما همین رفتار عزتمندانه و بازدارنده را در پیش می‌گرفتند، برجام مایه عبرت نمی‌شد. چند سال است کسانی ملت ما را می‌ترسانند که اگر پای حق خود بایستید، جنگ می‌شود و دمار از روزگارتان در‌می‌آورند. اکنون تارعنکبوتی القائات فشل‌کننده پاره شده است. هراس‌افکنان، دست‌آموز شیطانند. و شیطان، تنها می‌تواند پیروان خود را بترساند؛ «انّما ذلکم الشیطان یخوّف اولیائه فلا تخافوهم و خافون ان کنتم مومنین».
10- باید مراقب پروژه فلج کردن روحی و مغزی (زامبی‌سازی) بود. گفته می‌شود نوعی زنبوری (موسوم به جواهرنشان) وجود دارد که با نیش زدن به مغز حشره هدف، او را فلج و سپس در بدن او تخم ریزی و تغذیه می‌کند. زنبور‌هایی هستند که عنکبوت‌ها را فلج می‌کنند؛ سپس تخم‌های خود را بر روی پیکر عنکبوت قرار می‌دهند. پس از مدتی لاروهای زنبور از تخم بیرون آمده و از عنکبوت فلج تغذیه می‌کنند. در مباحث مربوط به خودآگاهی و فلسفه ذهن، از زامبی‌ها (مردگان متحرک و مسخ شده) سخن گفته می‌شود که همانند انسان عمل می‌کنند اما خودآگاهی و فهم و اراده ندارند. به جرأت می‌توان گفت موثر‌ترین سلاح قدرت‌ها در دنیا برای استیلا، تزریق همین احساس فلج روحی و زامبی‌سازی بوده و از همین زاویه، انقلاب اسلامی شالوده‌شکن را دشمن می‌دارند.
11- یک پدیده خیره‌کننده در ماجرای سرنگونی پهپاد آمریکایی، فناوری پیچیده رصد و شکار آن است. ایران البته توانمندی‌های رو نشده بسیاری دارد و این همان است که یوزی رابین صهیونیست را وادار می‌کند بگوید «من به احترام پیشرفت‌های خیره‌کننده ایران، کلاه از سر برمی‌دارم». اما مهم‌تر از این توانمندی فنی، روحیه‌ای است که هم فناوری می‌آفریند و هم در زدن متجاوز تردید نمی‌کند. دشمن از همین روحیه می‌ترسد. رکن بازدارندگی، باور استواری است که بی‌ملاحظه شلیک می‌کند. حالا تصور کنید جوانان شجاع و اهل فن، در اقتصاد و سیاست میدان‌دار شوند؛ چه تغییرات مهمی در چرخه مدیریت و به‌کارگیری ظرفیت‌های معطل رخ می‌دهد.
12- مطابق آمار مجمع جهانی اقتصاد و یونسکو، ایران از نظر تعداد مهندس، در رتبه سوم جهانی پس از روسیه و آمریکا قرار دارد. در کشوری که می‌توان سامانه پیشرفته راداری و دفاعی ساخت و اَبَر پهپاد دشمن را ساقط کرد، حتما به کمک انبوه جوانان نخبه می‌توان به صنعت و تولید رونق داد، یا خودروی حقیقتا ملی تولید کرد؛ ساخت قطعات مورد نیاز خودروسازان که جای خود دارد. آنها که سامانه پدافندی پیچیده‌ای مانند سوم خرداد را ساختند، اگر میدان داده شود، از عهده کارهای به مراتب کوچک‌تر برمی آیند. کافی است معاونت‌ها و وزارتخانه‌های اقتصادی دولت اقبال نشان دهند تا ببینند چگونه از تهدید تحریم‌ها، فرصت جهش می‌سازند و کشور را از خام‌فروشی نفت بی‌نیاز می‌کنند. جوانان، یک روز حماسه فتح خرمشهر را آفریدند و روز دیگر، فناوری آمریکا را به زیر کشیدند. اکنون نوبت سپردن میدان مدیریت به نخبگان دارای همان روحیه است. بشارت مقتدای حکیم انقلاب مبنی بر اینکه «خرمشهرها در پیش است»، هنوز اسرار ناگشوده بسیاری در خود نهفته دارد.