مروری دوباره بر علت نابسامانی وضعیت بنزین
لجبازی وزارت نفت با کارت سوخت مصرف را 30 درصد افزایش داد
بررسیها نشان میدهد حذف کارت سوخت که سه سال پیش با اصرار دولت انجام شد، نقش مهمی در افزایش 30 درصدی مصرف و قاچاق سوخت داشته است.
روز دهم اردیبهشت برخی سایتهای خبری از سهمیهبندی و افزایش قیمت بنزین از روز ۱۲ اردیبهشت خبر دادند اما انتشار این خبر با واکنش مردم در قالب صفهای طویل برخی پمپ بنزینها نمایان شد. ضعف تیم اطلاعرسانی دولت نیز مزید بر علت شد تا اخبار ضدونقیض در باب سهیمهبندی و گرانی بنزین بیشتر رخ نمایی کند.
اخبار بعضاً متناقض در باب سرنوشت بنزین در جریان بود تا روز دوشنبه ۱۶ اردیبهشت سخنگوی هیئت رئیسه مجلس در باب جزئیات و نتایج این جلسه گفت: نمایندگان مجلس پس از بحث پیرامون سناریوهای مختلف دولت، به این نتیجه رسیدند که قیمت بنزین افزایش نیابد و همین هزار تومان باقی بماند. این در حالی است که دهم بهمن ماه سال گذشته زنگنه وزیر نفت در حاشیه جلسه هیئت دولت به خبرنگاران گفته بود: برای ساماندهی وضعیت سوخت راهی به جز سهمیهبندی و افزایش قیمت وجود ندارد، زنگنه در همان مقطع، افزایش قیمت سوخت را تا میزانی که مردم تحمل کنند، منطقی دانسته بود.
استدلال دولتمردان برای گران کردن نرخ بنزین، رشد بیرویه مصرف آن است. سازمان برنامه و بودجه در همین رابطه گزارش داده که در نتیجه تک نرخی و ثابت ماندن قیمت بنزین، ۱۲۳ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان توزیع شده که حدود ۵۵ درصد آن نصیب سه دهک ثروتمند جامعه شده است.
اگر میانگین توزیع یارانه نقدی در هر سال را بالغ بر ۴۲ هزار میلیارد تومان بدانیم، بنا بر گزارش سازمان برنامه و بودجه، چیزی در حدود سه برابر یارانه نقدی، طی سالهای اخیر یارانه پنهان سوخت عمدتاً در بین مرفهین و ثروتمندان توزیع شده است؛ حال آنکه فلسفه پرداخت یارانه، حمایت دولت از اقشار ضعیف است.
حال سوال این است که این مقدار یارانه پنهان و ناعادلانه در نتیجه اتخاذ چه سیاستی توزیع شد؟
در سال ۹۵ با اصرار وزارت نفت، نه تنها بند مربوط به الزام دولت برای استفاده از کارت سوخت و عرضه مجدد بنزین دو نرخی در قانون بودجه ۹۵ اجرایی نشد بلکه دولت در شهریور آن سال در قالب لایحه اصلاحیه قانون بودجه ۹۵، پیشنهاد حذف این ماده قانونی را به مجلس داد و نمایندگان تازه وارد مجلس دهم در آن مقطع نیز، نظر دولت را پذیرفتند و به این ترتیب کارت سوخت حذف شد.
این تصمیم در حالی بود که کارت سوخت که از سال ۱۳۸۶ ایجاد شده بود در کنترل مصرف و جلوگیری از قاچاق بنزین و گازوئیل نقش به سزایی داشت، اما دولتمردان و وزارت نفت با این استدلال که بود و نبود کارت سوخت تأثیری در مصرف و قاچاق بنزین ندارد، آن را حذف کردند.
اما برخلاف استدلال وزیر نفت در سال ۹۵، آمارها بیانگر آن است که کارت سوخت در کاهش مصرف بنزین بسیار تاثیرگذار بود. به نحوی که در اسفند ۹۳ که کارت سوخت همچنان برقرار بود، میزان مصرف روزانه بنزین ۶۹ میلیون لیتر بود، اما در همین فروردین ۹۸ در شرایط نبود کارت سوخت و تک نرخی بودن بنزین، بالغ بر ۹۲ میلیون لیتر بنزین روزانه در کشور مصرف شد. یعنی مردم ایران در زمانی که کارت سوخت دایر بود، ۲۳ میلیون لیتر در روز (معادل 30 درصد حال حاضر) کمتر بنزین مصرف میکردند. حالا بعد از سه سال، همان دولتمردان و همان دستاندرکاران وزارت نفت با مشاهده بینظمی در مدیریت و افزایش مصرف و قاچاق سوخت، بحث سهمیهبندی و افزایش قیمت بنزین را مطرح میکنند!