سه رکن حوزه علمیه تراز انقلاب اسلامي (زلال بصیرت)
شاخصه اصلی انقلاب ما «اسلامی بودن» آن است. شاید برخی از افراد و حتی مسئولان گمان کنند كه انقلاب اسلامی ايران پدیده‌اي اجتماعی مشابه سایر انقلاب‌ها است كه در بسیاری از کشورها با فراهم شدن شرایط و عوامل لازم به وجود آمده است و تفاوت چندانی با سایر انقلاب‌ها ندارد؛ يعني همان‌گونه که مردم برخی از کشورها برای رهایی از یوغ استعمار، سال‌ها مبارزه کردند، مردم ایران نیز براي نجات خود از زير سلطه آمریکا و انگلیس و جلوگيري از چپاول منابع كشور خود توسط بيگانگان دست به قیام زدند.
اسلامیت؛ وجه تمایز انقلاب ایران با سایر انقلاب‌ها
تفاوت اساسی انقلاب كشور ما با سایر انقلاب‌ها، اسلامی بودن آن است، اسلامیّت، فصل مقوم انقلاب ایران است؛ غالب انقلاب‌ها با شعار استقلال و آزادی انجام شد، اما در ایران، استقلال و آزادی در کنار جمهوری اسلامی مطرح می‌شد.
برخی از علمای محترم، با دیدن فشارهای رژیم طاغوت بر مردم انقلابی، به پاریس رفتند تا امام(ره) را متقاعد کنند كه معتدل‌تر با رژيم برخورد كند و به کمتر از تغییر حکومت رضایت دهد؛ اما امام راحل(ره) در جواب آنها فرمودند که به ایران برگردید و برای جمهوری اسلامی تبلیغ کنید!
حتی بعد از پيروزي انقلاب، زماني كه قرار شد رفراندوم برگزار شود، بسیاری از بزرگان و سیاستمداران نظرشان این بود که حکومت کشور، «جمهوری» یا «جمهوری دموکراتیک» باشد؛ اما امام(ره) فرمودند: «جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه کم، نه یک کلمه زیاد».
در اين ميان، مسأله اصلي «اسلام» است، فصل مقوم انقلاب ایران، اسلامی بودن آن است؛ لذا شناخت صحيح اسلام در همه ابعاد و در سطوح مختلف و نيز ترویج آن امری مهم است و بی‌شک اگر قرار باشد نهادی عهده‌دار شناختن اسلام و تبلیغ آن شود، نهاد روحانیت است.
وظیفه سنگین حوزه‌ها
در مقابله با تهاجم فکری دشمنان
هنوز تمامي ابعاد اسلام برای بسیاری از مردم و حتی مسئولان شناخته شده نیست؛ لذا كساني «جمهوری اسلامی» را به دو بخش تقسيم می‌کنند؛ بخش جمهوری که مربوط به سیاست و اداره کشور است و بخش اسلامیّت که امری فردی و متعلق به هر يك از افراد جامعه است؛ بر اين اساس، وظیفه دولت تأمین نیازهای مادی مردم و مدیریت مسائل روزمره اجتماعی است و دین و آخرت مردم ربطی به دولت ندارد. این در حالی است که دين، وجه تمايز نظام جمهوری اسلامی از سایر نظام‌ها و انقلاب‌ها است.
پس از مشخص شدن نقش اسلام در انقلاب كشور ما، روشن مي‌شود كه وظیفه حوزه علمیه تبيين لوازم اسلامی بودن نظام در مقام شناخت و نظارت بر مراعات اين لوازم در مرحله اجرا است؛ لوازمي كه در عرصه‌هاي مختلفي از قبيل اقتصاد، فرهنگ، آموزش و پرورش، تجارت، روابط بين‌الملل و نظایر آن به عنوان ابعاد گوناگون اسلام تجلي مي‌يابد.
هیچ ضمانتی براي باورمندي نسل آینده نسبت به معارف اسلامي وجود ندارد، بسیاری از فرهنگ‌ها، آداب و سنن اجتماعی در جوامع مختلف رواج داشته، كه بعد از چند نسل متروک شده است. اين خطر در باره مسائلي كه نیازمند استدلال و فهم عمیق است، بيشتر محتمل است و زماني كه این حرکت نزولی شروع شود، تدريجاً به سمت صفر حرکت ادامه پيدا می‌کند.
تأسف بیشتر از این است که ريشه بعضي از احكام اسلامي به عنوان بحث علمی در برخي محافل حوزوی زده شود؛ مگر نشنيده‌ايد که گاهي گفته مي‌شود در اسلام چیزی به نام حکومت نداریم؟!
امروز صدر تا ذیل باورهای اسلامی، در معرض تشکیک قرار گرفته و شیاطین هر روز راه‌های جديدي را براي تخریب اعتقادات مردم ابداع می‌کنند؛ حال، مسئولیت مقابله با این جريان فكري بر عهده چه کسانی است؟ آيا انجام چنين كاري از دستگاه‌هاي اجرايي یا سپاه و ارتش ساخته است ؟! آیا کسانی غیر از روحانیت این تکلیف را بر عهده دارند؟!
بزرگ‌ترین مسئولیت در نظام اسلامی مقابله فكري با کسانی است که اعتقادات مسلمانان را تخریب می‌کنند. اگر اسلام نباشد، جمهوری اسلامی معنا ندارد و در نهایت تأسف، گاهي ديده مي‌شود عده‌ای به عنوان تکلیف واجب شرعی، نظام اسلامی را تضعیف می‌کنند!
مسئولیت مقابله با تهاجم فكري به مباني فكري و فرهنگي نظام اسلامي، اولاً و بالذات بر عهده حوزه است، حال باید دید حوزه علمیه و نهادهای وابسته به آن، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند تا بتوانند وظیفه خود را انجام دهند و حوزه چه شاخصه‌هایی باید داشته باشد تا بتواند اسلام را در ابعاد گوناگون و سطوح مختلف، از مسائل خرد فردی، خانوادگی و تربیتی گرفته تا احكام كلان اجتماعي، اقتصادی و بین‌المللی را بشناسد و آنها را در جامعه نهادینه کند.
ارکان حوزه علمیه تراز انقلاب اسلامی
خداوند روزی را نیاورد که حوزه علمیه، که وظیفه حفاظت از اسلام را بر عهده دارد، زمینه تضعيف آن را فراهم کند، برای تحقق حوزه علمیه در تراز انقلاب اسلامي، سه رکن مهم لازم است؛ رکن اول، شناخت كامل و صحيح اسلام در همه ابعاد و نيز تبلیغ آن در جامعه است؛ رکن دوم، تقوا به عنوان عامل انگیزه‌ساز درونی است؛ زيرا دانستن، به تنهايي مشکلی را حل نمي‌کند؛ رکن سوم نیز درک شرایط اجتماعی و سیاسی و شناختن دشمنان و توطئه‌های آنها و در یک کلمه بصیرت اجتماعی است.
حوزه علمیه با كمك علم، تقوا و بصیرت می‌تواند وظیفه خود را به درستي بشناسد و به آن عمل کند و نزد خداوند براي عملکرد خود حجت داشته باشد؛ اما با تضعیف هر يک از این سه رکن، حوزه باید نزد خدا پاسخگو باشد؛ زيرا نه تنها به شهدا، بلکه به تمامي انبیا و اولیای الهی نیز خیانت شده است.
بدون مدیریت صحیح جامعه، نمی‌توان نسل آینده را مسلمان معتقد نگه داشت و اگر نسل آینده منحرف شود، مسئولیت آن بر عهده حوزه‌های علمیه است.
مبادا دستاوردهایی که به برکت خون شهدا به دست آمده، از دست برود؛ حوزه علمیه باید خود را برای مقابله با انحرافاتي كه موجب تضعيف برخی از ابعاد اسلام شده، آماده کند.
سخنرانی آيت‌الله مصباح يزدي(دام ظله)
مراسم افتتاحیه سال تحصیلی حوزه علمیه معصومیه؛ قم؛ 12/6/97
زلال بصیرت روزهای پنج‌شنبه منتشر می‌شود.