حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی‌ها و مناسبت‌های مختلف به آسیب‌شناسی مشکلات فراروی جوانان برای ازدواج پرداخته‌اند. ایشان معتقدند موانع «فرهنگی» بخش قابل توجهی از این مشکل اجتماعی را به خود اختصاص داده است و جوانان، خانواده‌ها و مسئولان مربوط باید در جهت رفع این موانع تلاش کنند. ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند: «بعضى از تصورات و سنت‌هاى غلط در مورد ازدواج وجود دارد که اینها دست‌‌ و پاگیر است، مانع از رواج ازدواج جوان‌ها است؛ این سنت‌ها را باید عملاً نقض کرد. شما که جوانید، مطالبه‌‌گرید، پرنشاطید، پیشنهادکننده‌‌ نقض خیلى از عادت‌ها و سنت‌ها هستید، به نظر من این سنت‌هاى غلطى را هم که در زمینه‌‌ ازدواج وجود دارد، بایستى شماها نقض کنید.»
متن زیر که برگرفته از پايگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب است به هشت مورد از این سنت‌های غلط که مورد تصریح رهبر انقلاب اسلامی قرار گرفته، می‌‌پردازد:
۱.مهریه سنگین
کسانی که مهریه‌ بالا برای خانمشان قرار می‌‌دهند، به جامعه ضرر می‌‌زنند. خیلی از دخترها توی خانه می‌‌مانند، خیلی از پسرها بی‌زن می‌‌مانند، به‌خاطر این‌که این چیزها وقتی در جامعه رسم شد، سنت و عادت شد، به جای «مَهرُ السّنّة»، به جای این‌که مهر پیغمبر (ص) سنت باشد، وقتی مهر جاهلی سنت شد، اوضاع، اوضاع جاهلی خواهد شد.(خطبه‌ عقد 1377/8/11)
مهریه‌ سنگین مال دوران جاهلیت است، پیامبر اکرم (ص) آن را منسوخ کرد. پیامبر (ص) از یک خانواده‌ اعیانی است. خانواده‌ پیغمبر (ص)، تقریباً اعیانی‌ترین خانواده‌ قریش بودند. خود ایشان هم که رئیس و رهبر این جامعه است. چه اشکالی داشت دختر به آن خوبی که بهترین دختران عالم است و خدای متعال او را «سیدة النّساء العالمین» قرار داد «مِن الاَوّلینَ و الآخِرین»، با بهترین پسرهای عالم که مولای متقیان است می‌‌خواهند ازدواج کنند، مهریه‌ ایشان زیاد باشد؟ چرا ایشان آمدند و این مهریه‌ کم را قرار دادند که اسمش «مَهرُ السُّنَّة» است.(خطبه‌ عقد 1374/2/28)
مهریه هر چه کمتر باشد، به طبیعت ازدواج نزدیکتر است، چون طبیعت ازدواج معامله که نیست، خرید و فروش که نیست، اجاره دادن که نیست، زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مالی ندارد. ولی شارع مقدس یک مهریه‌ای را معین کرده که باید یک چیزی باشد اما نباید سنگین باشد. بایستی عادی باشد جوری باشد که همه بتوانند انجام دهند.(خطبه‌ عقد ۱۳۷4/5/18)
بعضی خیال می‌‌کنند مهریه‌ سنگین به حفظ پیوند زناشویی کمک می‌‌کند، این خطاست، اشتباه است. اگر خدای ناکرده این زن و شوهر نااهل باشند، مهریه‌ سنگین هیچ معجزه‌ای نمی‌‌تواند بکند.(خطبه‌ عقد 1375/5/11)
بعضی از خانواده‌های طرف عروس می‌‌گویند که ما مهریه‌ آن‌قدر بالا نمی‌‌خواهیم ولی خانواده‌ داماد برای پز دادن و تفاخر می‌‌گویند نه نمی‌‌شود! چند میلیون یا فلان‌قدر. خب اینها همه دوری از اسلام است. هیچ کس با مهریه‌ بالا خوشبخت نشد. این‌هایی که خیال می‌‌کنند اگر مهریه نباشد ازدواج دخترشان متزلزل خواهد شد، ‌ این‌ها اشتباه می‌‌کنند. ازدواج اگر چنانچه با محبت بود، با وضعیت درست بود، بی‌مهریه هم متزلزل نمی‌‌شود. ولی اگر چنانچه بر مبنای خباثت و زرنگی و کلاهبرداری و فریب و این چیزها بود، مهریه هر چقدر هم که زیاد باشد، مرد بدجنس زورگو، کاری خواهد کرد که بتواند از زیر بار این مهریه هم فرار کند.(خطبه‌ عقد1375/9/4)
من از مردم سراسر کشور خواهش می‌‌کنم که آن قدر مهریه‌ها را زیاد نکنند. این سنت جاهلی است، این کاری است که خدا و رسول (ص) در این زمان به خصوص، از آن راضی نیستند. نمی‌‌گوییم حرام است، نمی‌‌گوییم ازدواج باطل است، اما خلاف سنت پیامبر(ص) و اولاد ایشان و ائمه‌ هدی (علیهم‌السلام) و بزرگان اسلام است. خلاف روش اینهاست و به‌خصوص در زمان ما که کشور احتیاج دارد به این‌که همه‌ کارهای صحیح، آسان شود، هیچ مصلحت نیست که بعضی ازدواج‌ها را این‌طور مشکل کنند.(خطبه‌ عقد 1373/9/2)
۲.جهیزیه سنگین
من گمان می‌‌کنم این‌که در جهیزیه‌ حضرت زهرا (علیهاالسلام) این قدر سادگی رعایت شد... این حد را حفظ کردند، این یک جنبه‌  نمادین داشت. برای این‌که بین مردم مبنا و پایه‌ای باشد برای عمل به آن، تا دچار این مشکلاتی که بر اثر زیاده‌روی‌ها پیش می‌‌آید، نشوند.(خطبه‌ عقد 1377/4/18)
بعضی از خانواده‌های عروس، خودشان را اذیت می‌‌کنند و به زحمت می‌‌اندازند و اگر پول هم ندارند به زحمت پول تهیه می‌‌کنند. اگر پول دارند خرج زیادی می‌‌کنند، برای این‌که یک جهیزیه‌ مفصل پر زرق و برقی را مثلاً در اختیار دخترشان بگذارند.(خطبه‌ عقد 1377/12/28)
جهیزیه‌ زیاد، هیچ دختری را خوشبخت نمی‌‌کند و هیچ خانواده‌ای را به آن آرامش و سکون و اعتماد لازم نمی‌‌رساند. اینها زوایای زندگی است. فضولِ زندگی است و جز دردسر و اسباب زحمت و اسباب مشکل فایده‌ای ندارد.(خطبه‌ عقد 1375/9/18)
مبادا بروید پول قرض کنید، جهیزیه درست کنید، مبادا خودتان را به زحمت بیندازید، مبادا خانواده‌تان را به زحمت بیندازید، مبادا خیال کنید که دخترتان اگر جهیزیه‌اش کمتر از دختر همسایه و قوم و خویش بود، این سرشکستگی است.
(خطبه‌ عقد 1381/3/29)
بعضی‌ها سعی می‌‌کنند که برای جهیزیه بزنند روی دست همه‌ قوم و خویش‌ها و همسایه‌ها و دوست و آشناها که این هم غلط است... باید نگاه کنید ببینید که چه چیزی درست است، چه چیزی حق است آن را انجام بدهید. چه چیزی حق است؟ یک خانواده‌ دو نفره یک وسایلی لازم دارند که یک زندگی ساده‌ای داشته باشند.(خطبه‌ عقد 1379/8/3)
انواع و اقسام ریخت و پاش‌ها، زیاده‌روی‌ها، کارهای غلط، جهیزیه‌های سنگین. همه‌جور چیزی را حتماً باید بخرند، بیاورند توی جهیزیه بگذارندکه اقلاً یک چیز بیشتر از آن دختر خاله‌اش، یا نمی‌‌دانم خواهرش، یا آن همسایه‌شان یا آن همکلاسی‌شان داشته باشد. اینها از آن غلط‌های بسیار موذی و آزاردهنده است، برای خود انسان و برای مردم. خیلی از دخترها نمی‌‌توانند به خانه‌ بخت بروند، خیلی از پسرها نمی‌‌توانند ازدواج کنند، به خاطر همین چیزها، به خاطر همین گرفتاری‌ها. اگر ازدواج آسان بود، اگر مردم آن‌قدر سخت‌گیری نکرده بودند، بعضی‌ها اگر مهریه‌شان سنگین نبود، اگر این جهیزیه‌های جاهلانه نبود و پدر و مادرها به خیال خودشان برای این‌که مبادا دل دخترشان بشکند، خودشان را به آب و آتش نمی‌‌زدند، این گرفتاری‌ها برای خیلی از خانواده‌ها پیش نمی‌‌آمد. (خطبه‌ عقد 1372/10/26)
از اول، بعضی‌ها همه ریز و درشت و لازم و غیرلازم را برای دخترشان به عنوان جهیزیه فراهم می‌‌کنند که مبادا از دختر فلانی، از نمی‌‌دانم دختر عمویش، یا از خواهرش یا از جاریش مثلاً کمتر باشد. اینها درست نیست. این کارها غلط است، اسباب زحمت شماست. آن هم زحمتی که هیچ اجری پیش خدا ندارد، مایه‌ تشکر هم نمی‌‌شود.(خطبه‌ عقد1378/9/2)
نگذارید جهیزیه‌ها را سنگین کنند، دخترها نگذارند، عروس‌ها شما نگذارید. پدر و مادرها هم اگر می‌‌خواهند، شما نگذارید. (خطبه‌ عقد1373/9/23)
مادرهای عروس‌ها در تهیه‌ جهیزیه دست نگه دارند، خیلی افراط و اسراف نکنند. نگویند حالا مثلاً دخترمان است، دلش می‌‌شکند. نه، دخترها خوبند. دخترها نمی‌‌خواهند. ما بیخود نباید دل آن‌ها را بکشانیم به این سمت که هر چیز قشنگ و لوکس و... حتماً باید برایش تهیه شود.(خطبه‌ عقد1379/11/16)
۳. تجملات زیاد
تجملات برای یک جامعه مضر و بد است. آن کسانی که با تجملات مخالفت می‌‌کنند، معنایش این نیست که از لذت‌ها و خوشی‌هایش بی‌اطلاعند، نه، آن را کاری مضر برای جامعه می‌‌دانند. مثل یک دارو یا خوراکی مضر. با تجملات زیادی، جامعه زیان می‌‌کند. البته در حد معقول و متداول ایرادی ندارد. اما وقتی که همین‌طور مرتب پای رقابت و مسابقه به میان آمد، اصلاً از حد خودش تجاوز می‌‌کند و به جاهای دیگر می‌‌رود.(خطبه‌ عقد 1370/4/20)
مگر کسانی که با تجمل عروس و داماد می‌‌شوند خوشبخت‌ترند؟ چه کسی می‌‌تواند چنین چیزی را ادعا کند؟ این کارها جز این‌که یک عده جوان را، یک عده دختر را حسرت به دل کند و زندگی را بر این‌ها تلخ نماید، اگر نتوانستند آن‌جور آن‌ها هم عروسی بگیرند تا ابد حسرت به دل بمانند یا اصلاً نتوانند عروسی بگیرند چیز دیگری نیست... تا آمدند دخترش را بگیرند، چون دستش خالی است، این دختر بماند توی خانه. این پسر دانشجو یا کارگر یا کاسب ضعیف، همین‌طور غیرمتأهل بماند.(خطبه‌ عقد 1373/9/23)
۴. اسراف
برخی اسراف می‌‌کنند، می‌‌ریزند و می‌‌پاشند. در این روزگار که فقرایی در جامعه هستند، کسانی هستند که اولیات زندگی هم درست در اختیارشان نیست، این کارها اسراف است، زیادی است، بیخود است، هر کس بکند خلاف است.(خطبه‌ عقد 1372/6/11)
بعضی از مردم با این کاری که می‌‌شود با آن ثواب برد، گناه می‌‌برند. با اسراف‌هایی که می‌‌کنند، با خلاف‌هایی که انجام می‌‌دهند، با آمیختن این عمل حَسن و حسنه به کارهای حرامی که انجام می‌‌دهند. حرام همه‌اش هم این نیست که محرم و نامحرم و این چیزها باشد، آنها هم البته حرام است، اما ریخت و پاش زیادی هم حرام است. اسراف حرام است. سوزاندن دل مردمی که ندارند در مواردی واقعاً حرام است. زیاده‌روی کردن، ‌ حرام و حلال کردن برای این‌که بتواند جهیزیه‌ دخترش را فراهم کند، اینها حرام است.(خطبه‌ عقد 1376/11/9)
بنده راضی نیستم از کسانی که با خرج‌های سنگین و با اسراف در امر ازدواج، کار را بر دیگران مشکل می‌‌کنند. البته با جشن و شادی و مهمانی موافقیم ولی با اسراف مخالفیم.(خطبه‌ عقد 1374/5/24)
۵. خرید از مکان‌های معروف به گرانی
این دختر خانم‌ها که می‌‌خواهند جهیزیه درست کنند، برای خرید اسباب سر عقد و جهیزیه، توی این دکان‌های گران‌قیمت بعضی از جاهای تهران، آن محلات گران‌قیمت که معروف است - نمی‌‌خواهم البته اسم بیاورم - من می‌‌شناسم کجاهاست که دکان‌هایش معروف است به جنس گران، اصلاً طرف آنها پا نگذارند. بروند آن جاهایی که معروف به گرانی نیست. این‌طور نباشد که داماد بیچاره را دنبالشان راه بیندازند برای خرید عروس و خرید عقد، متأسفانه از این کارها می‌‌کنند.(خطبه‌ عقد 1372/3/19)
۶. هتل‌ها و سالن‌های پرخرج
این هتل‌ها و سالن‌ها و جشن‌های پرخرج را رها کنید. ممکن است توی یک سالنی هم کسی جشن بگذارد اما ساده، مانعی ندارد. من نمی‌‌خواهم بگویم حتماً، چون بعضی خانه‌هایشان جا ندارد یا امکاناتش را ندارند ولی اسراف نکنید. (خطبه‌ عقد 1373/10/27)
عروسی و عقد و شادی چیز خوبی است. حتی پیامبر اکرم (ص) هم برای دختر مکرمه‌‌ خودشان مجلس عروسی گرفتند، شادی کردند و مردم شعر خواندند. زن‌ها دست زدند و خوشی کردند. اما نباید در این مجلس عقد و عروسی و اینها اسراف انجام بگیرد. یکی از اسراف‌ها همین مجالس عقد و عروسی گران‌قیمت است. در هتل‌ها، در این سالن‌های گران‌قیمت مجالس درست می‌‌کنند. مبالغ زیادی شیرینی و میوه و خوراکی حرام می‌‌شود، از بین می‌‌رود، روی زمین ریخته می‌‌شود و ضایع می‌‌شود. برای چه؟ برای چشم و هم چشمی!؟ برای عقب نماندن از قافله‌ اسراف!؟(خطبه‌ عقد 1372/1/5)
عروسی شیرین، آن عروسی‌ای نیست که توی آن خیلی خرج می‌‌شود و اسراف زیاد در آن می‌‌شود. عروسی شیرین، عروسی صمیمانه است. صمیمانه که بود، عروسی شیرین می‌‌شود، ولو مختصر باشد. یک اتاق دو اتاق توی خانه، قوم و خویش، دوست و آشنا و رفیق دور هم بنشینند، این می‌‌شود عروسی. این میهمانی‌های مفصل و سالن‌های آن‌چنانی یا توی هتل‌ها، خرج‌های زیاد، جنس‌های گران برای میهمانی، اینها هیچ مناسب نیست. نمی‌‌گویم ازدواج را باطل می‌‌کند، نه، ازدواج درست است، اما اینها محیط جامعه و محیط زندگی را تلخ می‌‌کند.(خطبه‌ عقد 1377/9/12)
مگر سابق که این سالن‌ها نبود، این چیزها نبود، توی دو تا اتاق کوچک جشن می‌‌گرفتند، مهمان‌ها می‌‌آمدند شیرینی می‌‌خوردند، ازدواج‌ها بی‌برکت‌تر از امروز بود؟ عزت دخترها مگر کمتر از امروز بود، حالا باید حتماً بروند توی این سالن‌های بزرگ، عیبی ندارد، من مخالفتی نمی‌‌کنم با این سالن‌ها، من با «تشریفات» مخالفم. حالا بعضی می‌‌روند توی هتل، از آن کارهای غلط است که لزومی ندارد. (خطبه‌ عقد 1376/7/30)
بعضی خیال می‌‌کنند که تشریفات و توی هتل چنین و چنان رفتن، سالن‌های گران گرفتن، خرج‌های زیادی کردن، ‌ عزت و شرف و سربلندی دختر و پسر را زیاد می‌‌کند. نخیر عزت و شرف و سربلندی دختر و پسر به انسانیت و تقوی و پاکدامنی و بلندنظری آن‌هاست، نه به این چیزها... (خطبه‌ عقد 1375/5/11)
۷. لباس عروس
 گران ‌قیمت
بعضی‌ها لباس عروس گران‌قیمت می‌‌خرند، نه، چه لزومی دارد. حالا لباس عروس می‌‌خواهند، بعضی‌ها لباس عروس را می‌‌روند کرایه می‌‌کنند. چه مانعی دارد؟ ننگ دارد؟ نه، چه ننگی؟ چه مانعی دارد؟ بعضی‌ها این را ننگ می‌‌دانند. ننگ این است که انسان یک پول گزافی بدهد، یک چیزی بخرد که یک بار آن را مصرف کند، بعد بیندازد دور. یک بار مصرف! آن هم با این وضعی که بعضی مردم دارند.(خطبه‌ عقد 1374/10/4)
۸. به رخ کشیدن ثروت‌ها
اگر چنان‌چه در ازدواج بحث مادیات عمده شد، این معامله‌ عاطفی و روحی و انسانی تبدیل خواهد شد به معامله‌ مادی. این معامله‌های گران، این جهیزیه‌های سنگین، این چشم و هم‌چشمی‌ها و این به رخ کشیدن ثروت‌ها و پول‌ها - که برخی از افراد غافل و بی‌خبر می‌‌کنند - ازدواج را در واقع خراب می‌‌کنند. لذاست که در شرع مقدس مستحب است مهریه کم گرفته شود که «مَهرُ السّنّة» مورد نظر است.(خطبه‌ عقد 1377/12/13)
ازدواج را آسان کنید
من به همه‌ مردم در سراسر کشور توصیه می‌‌کنم که ازدواج‌ها را آسان کنند. بعضی‌ها ازدواج را مشکل می‌‌کنند. مهریه‌های گران و جهیزیه‌های سنگین ازدواج را مشکل می‌‌کند... خانواده‌ پسرها توقع جهیزیه‌های سنگین بکنند، خانواده‌ دخترها برای چشم هم‌چشمی دیگران جهیزیه‌ها را و تشریفات را و مجالس عقد و عروسی را رنگین‌تر بکنند. چرا؟ اثر این را می‌‌دانید چیست؟ اثر این کارها این است که دخترها و پسرها بدون ازدواج در خانه‌ها می‌‌مانند، کسی جرئت نمی‌‌کند به ازدواج نزدیک شود. (خطبه‌ عقد 1373/9/2)