معماری داخلی کبوترخانه‌ها استثنایی است. عظمت این بناها هم به سبب گستردگی و شکوه و هم به سبب تنوع در فرم اعجاب‌برانگیز است.
متاسفانه کبوتر خانه‌های ایرانی، مانند بسیاری از مظاهر هنری ایران ناشناخته مانده است و این در حالی است که این برج‌های زیبای کبوتران، به عنوان زیرساخت‌ تاسیسات کشاورزی، تمامی سرای ایران را از کناره‌های شرقی دریاچه ارومیه گرفته تا کویر یزد و میبد و برخی روستاهای نطنز و کاشان و نیز از جنوب خراسان و طبس گرفته تا گوشه و کنار شهرها و آبادی‌های این سرزمین (کبوترخانه) حضوری پیوسته داشته است. تنها در حوالی اصفهان بیش از سه هزار برج زیبای کبوتر وجود داشته است، طراحی و عملکرد کبوترخانه‌ها، بسیار جالب و عالمانه بوده، به گونه‌ای که در جذب کبوتران و خلق زیستگاهی امن برای کبوتر، حیرت‌برانگیز بوده است.
ساختار معماری کبوترخانه به گونه‌ای بوده که نه تنها در برابر پرندگان شکارچی مانند قوش، جغد و کلاغ فکر و اندیشه گردیده، بلکه هرگز پرندگان مهاجم را نیز درون برجها راهی نبوده و آرامش و آسایش کبوتران را تامین می‌کرده است.
فضای داخلی کبوترخانه گاهی محل تجمع حدود 25هزار کبوتر می‌شد و آشیانه‌ها یک شکل و از مصالح کاهگل ساخته شده بود که در تابستان بسیار خنک و در زمستان گرم و از وزش بادهای سرد محلی در امان بوده است.
قطر سوراخ‌های ورودی کبوتران به داخل برجها به اندازه‌ای ساخته شده است که تنها کبوتران می‌توانستند وارد آن شوند.
کبوترخانه ایرانی همواره مورد توجه بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی بوده به گونه‌ای که شاردن فرانسوی دو قرن پیش در سیاحتنامه خود آورده است که بهترین کبوترخانه‌های جهان در ایران ساخته شده است.
اصفهان- خبرنگار کیهان