آنچه باید درباره انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم بدانیم
سرویس سیاسی
4 دی ماه سال جاری سرانجام مهلت ثبتنام در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری به پایان رسید و براساس آخرین آماری که اعلام شد ۱۲ هزار و ۱۲۳ نفر برای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی نامنویسی کردند.
در انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز 801 نفر ثبت نام کرده بودند که هم در مجلس شورای اسلامی و هم در خبرگان رهبری شاهد افزایش زیاد ثبتنامکنندگان نسبت به دورههای قبل بودیم.
تهران در راس ثبت نامها برای خبرگان
علی پورعلی مطلق مدیرکل انتخابات وزارت کشور درباره ثبت نامها برای انتخابات خبرگان گفت: بیشترین ثبت نامها برای خبرگان در تهران بوده است، این آمار برای تهران 176 نفر است. در اصفهان 61 نفر و آذربایجان شرقی هم 46 نفر ثبت نام کردند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کمترین سن برای خبرگان 23 و بالاترین سن 92 سال است. 16 خانم هم برای این انتخابات ثبت نام کردند.
مدیرکل انتخابات وزارت کشور در ادامه خاطرنشان کرد: بیشترین فراوانی سن برای انتخابات مجلس 51 تا 55 و 30 تا 35 سال بوده است.بیشترین تعداد ثبت نامهای مجلس هم تاکنون به تهران تعلق دارد.
افزایش دو برابری ثبت نامها
عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور نیز آخرین آمار شرکتکنندگان در انتخابات مجلس شورای اسلامی را 12 هزار و 123نفر اعلام کرد.
وزیر کشور با بیان اینکه افزایش بیش از دو برابری را در ثبتنام داشتهایم، تصریح کرد: برای هر کرسی مجلس 42 نفر ثبتنام کردهاند.
وی همچنین گفت: 801 نفر در انتخابات مجلس خبرگان ثبتنام کردهاند که 62 درصد نسبت به دوره قبل افزایش داشته است.
آمار ثبت نامها در استان تهران
سیدشهابالدین چاوشی رئیس ستاد انتخابات استان تهران نیز در رابطه با آخرین آمار ثبتنام داوطلبان انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی در استان تهران اظهار داشت: در طی 7 روز و در مهلت قانونی ثبتنام از داوطلبان تعداد 2 هزار و 780 نفر در کل استان تهران ثبتنام کردند.
وی با بیان اینکه تعداد 2هزار و 477 نفر در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس ثبتنام کردهاند، افزود: براساس همین آمار نیز تعداد 26 نفر در حوزه انتخابیه پاکدشت، 60 نفر در حوزه انتخابیه دماوند، 63 نفر در حوزه انتخابیه رباط کریم، 64 نفر در حوزه انتخابیه ورامین، 79 نفر در حوزه انتخابیه شهریار، قدس، ملارد و همچنین 19 نفر به عنوان داوطلبان اقلیتهای دینی ثبتنام کردند.
رئیس ستاد انتخابات استان تهران با بیان اینکه تعداد 147 نفر از نمایندگان ادوار در انتخابات دوره دهم مجلس ثبتنام کردهاند، تصریح کرد: در نهمین دوره مجلس شورای اسلامی تعداد هزار و 70 نفر ثبتنام کرده بودند. این در حالی است که در دهمین دوره انتخابات مجلس 2 هزار و 780 نفر ثبتنام کردند.
دلیل افزایش ثبت نامها چه بود؟!
نگاهی به آمار نشان از افزایش عجیب و چندین برابری ثبتنامکنندگان نسبت به دورههای پیشین داشت.
پیش از این اصلاحطلبان به عیان اعلام کرده بودند که در انتخابات 7 اسفند با ثبتنام فلهای در انتخابات تاکتیکی سه لایه را در پیش خواهند گرفت.
بر اساس این تاکتیک سه لایه افرادی که رد صلاحیت شدن آنان از سوی شورای نگهبان محتمل بود نیز در انتخابات ثبتنام کردند تا در مرحله نخست این افراد از سوی شورای نگهبان حذف و از گردونه رقابت خارج شوند. با این اقدام نوبت به لایه دوم میرسید که به زعم اصلاحطلبان با رد صلاحیت لایه اول حریمی امنیتی برای این لایه ایجاد و برای شورای نگهبان سخت میشد که این لایه را نیز از سر راه برداشته و رد صلاحیت کند!
بر اساس این برنامه در صورت رد صلاحیت لایه دوم ، لایه سوم این امکان را مییافت که در انتخابات شرکت کرده و به مجلس راه یابد.
نگاهی به لیست افراد ثبتنامکننده در انتخابات مجلس و خبرگان رهبری نشان از این تاکتیک سهلایه داشت.
احراز صلاحیتهای فلهای
از سوی هیئتهای اجرایی
در مرحله اول احراز صلاحیتها این مهم بر عهده هیئتهای اجرایی بود که تأیید صلاحیت 90 درصدی نامزدها نشان از یک برنامه از پیش طراحی شده داشت تا کار را برای شورای نگهبان سخت کند.
هیئتهای اجرايي كه به نوعي فيلتر دولتي احراز صلاحيت بودند، تحت فشار عناصر پشت پرده اصلاحطلبان تندرو و حاميان فتنه، دست به نوعي قصور و سهل اندیشی زدند. در انتخابات مجلس كه نقش اين هیئتها حائز اهميت است، به عنوان نمونه در یکی از مراجع چهارگانه استعلام، افرادي تأیید صلاحيت شدند كه سابقه انواع مفاسد را در كارنامه خود داشتند؛ از عوامل کرسنت گرفته تا کسانی با این مشخصات: تابعیت اسرائیلی همسر، تابعیت چندگانه، سقط جنین غیرقانونی، رشوهگیری، سابقه عضویت در برخی گروهکهای ضدانقلاب، مشارکت در قتل، اقدام علیه امنیت ملی، زنای محصنه، زنا با بستگان و محارم، نزاع خیابانی و اخلال در نظم عمومی!!
هيئتهاي اجرايي 10روز مهلت داشتند كه با استعلام از مراجع چهارگانه، شامل وزارت اطلاعات، دادگستري، نيروي انتظامي و اداره ثبت احوال، پرونده داوطلبان را بررسي كنند و حداكثر طي يك هفته درباره صلاحيت آنها نظر دهند و پس از آن بود كه اين مراجع چهارگانه، 10هزار و 815 نفر را تأييد صلاحيت و 810 نفر را رد صلاحيت كردند. همچنين 498 نفر نيز از ادامه رقابتهاي انتخاباتي انصراف دادند.
تأیید صلاحیت فلهای افرادی که فاقد صلاحیتهای اولیه برای حضور در نهاد قانونگذاری کشور بودند نشان از برنامهریزی گستردهای برای آینده داشت و نشان میداد که این افراد تائید شده از سوی هیئتهای اجرایی طبیعتا از سوی شورای نگهبان رد خواهند شد.
محمدحسين مقيمي، رئيس ستاد انتخابات كشور در جمع خبرنگاران اعلام کرده بود «در انتخابات مجلس شوراي اسلامي شاهد رشد 129درصدي شركتكنندگان و در مجلس خبرگان شاهد رشد 62 درصدي داوطلبان انتخابات بوديم.»
مقيمي سپس با اشاره به آماري درباره نتايج تأييد صلاحيتشدگان انتخابات مجلس شوراي اسلامي گفته بود: «از 12 هزار و 46 پروندهاي كه به دادستاني كل كشور ارجاع شد 763 پرونده داراي سابقه و پرونده بودند.»
وي گفته بود: «11 هزار و 283 مورد هيچ سابقهاي در دستگاه قضايي نداشتهاند و با 763 پروندهاي كه دستگاه قضايي بررسي كرد و 735 پروندهاي كه ناجا اعلام كرد و تعداد پروندهاي كه وزارت اطلاعات اعلام كرد در مجموع به 2 هزار و 300 پرونده جواب داده شد كه در نهايت 763 مورد داراي سابقه محكوميت بودند كه برخي از اين موارد شامل حوادث عادي مانند تصادفات معمولي است.»
شورای نگهبان رکورد زد؛ 16 نامزد
برای هر کرسی
مشخص بود که این 90 درصد نامزدهایی که از سوی هیئتهای اجرایی تأییدصلاحیت شدهاند نمیتوانند از سوی شورای نگهبانتأییدشوند و مدعیان اصلاحات نیز با این هدف وارد صحنه شده بودند و احراز صلاحیتهای فلهای از سوی هیئتهای اجرایی نیز در این راستا صورت گرفته بود.
با وجود همه این اوصاف شورای نگهبان با رعایت موازین قانونی در تأیید صلاحیتها رکورد زد و در اولین مرحله و پیش از شکایتهای صورت گرفته 16 نفر برای هر کرسی تائید شد که تا پیش از این بیسابقه بوده است.
با مشخص شدن نتایج احراز صلاحیتها، زنجیرهایها 28 دی ماه سال جاری تمام توان خود را مصروف حمله و هجمه به شورای نگهبان ساختند.
روزنامه آرمان در گزارش خود با عنوان «شوک رد صلاحیت » به رد صلاحیت افراد شاخص جریان اصلاحات و حامی دولت پرداخته و نوشت: «در روزي كه همگان خرسند از آغاز برجام و اثبات بيش از پيش حقانيت ايران بودند آنچه به عنوان نتيجه بررسي صلاحيتها اعلام شد، شوك بزرگي به همگان وارد كرد، چرا كه همه گروههاي سياسي انتظار داشتند افراد بيشتري مورد تاييد قرار گيرند.»
شرق نیز همانند آرمان امروز از تیتر «شوک رد صلاحیت» استفاده کرد و در گزارشی به رد صلاحیت برخی از نمایندگان کنونی مجلس و نیز تعدادی از مدعیان اصلاحات پرداخت.
روزنامه قانون دیگر جریده زنجیرهای اصلاحطلبان در گزارشی با تیتر «رد صلاحیت حداکثری» کوشید نشان دهد که دیگر کسی باقی نمانده و همه رد صلاحیت شدهاند!
جالب آن که این روزنامه اعتراف کرده بود رد صلاحیت شدهها از یک جریان سیاسی مثلا اصلاحطلب نبوده و همه طیفها را در بر میگرفته است.
اصرار مدعیان اصلاحات و زنجیرهایها برای نشان دادن اینکه با رد صلاحیتهای صورت گرفته انتخاباتی رقابتی صورت نخواهد گرفت در حالی مطرح میشد که آمار و ارقام موجود واقعیات دیگری را نشان میداد و حاکی از آن بود که انتخابات مجلس دهم از نظر رقابتی بودن - آن هم در اولین مرحله احراز صلاحیتها از سوی شورای نگهبان و پیش از بررسی شکایتها - از استثناییترین انتخاباتهای پس از انقلاب بود، چرا که برای هر کرسی نمایندگی مجلس 16 نفر به رقابت میپرداختند.
آمارها نشان میداد هیئتهای نظارت شورای نگهبان با بررسی وضعیت صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی ۴۷۲۰ داوطلب را در حالی تأیید صلاحیت کرده بود که این رقم نشانگر آن بود که دوره دهم شاهد بیشترین تأیید و احراز صلاحیت بوده است، بهطوری که چنین رقم بالایی در تأیید صلاحیتها هیچگاه در تاریخ ایران سابقه نداشته است.
با توجه به تأیید صلاحیتها که تا 27 دی انجام شده بود بهطور میانگین برای هر کرسی نمایندگی مجلس 16 نفر رقابت میکردند.
شکایت نامزدهای رد صلاحیت شده
رقابت 20 نفر برای هر کرسی
به دنبال شکایت نامزدهای رد صلاحیت شده شورای نگهبان به این شکایتها رسیدگی کرد.
با بررسی شکایات داوطلبان در شورای نگهبان، تعداد 1500 داوطلب به آمار 40 درصدی تأیید صلاحیتشدگان انتخابات مجلس دهم اضافه شد. پیشتر 40 درصد داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی در هیئتهای نظارت استانها تائید صلاحیت شده بودند که با بررسیهای شورای نگهبان 15 درصد دیگر (1500 نفر) به احراز صلاحیتشدهها افزوده شد که در مجموع تائید صلاحیتشدگان داوطلبان انتخابات مجلس به 55 درصد افزایش یافت.
با تأیید صلاحیت 15 درصدی داوطلبانی که شکایت کرده بودند مجموع تأیید صلاحیتشدگان به 55 درصد افزایش یافت که در مقایسه با دورههای پیشین انتخابات، رکوردی چشمگیر است. وی همچنین یادآور شد: با تأیید صلاحیت 1500 داوطلب دیگر، تعداد داوطلبان تأیید صلاحیت شده مجلس شورای اسلامی به 6300 نفر افزایش یافت.
با افزایش تعداد داوطلبانتأیید صلاحیتشده، رقابت برای هر کرسی مجلس از بین 16 داوطلب به بیش از 20 داوطلب افزایش یافت.
تعداد کل داوطلبان انتخابات مجلس نهم اعم از تأیید، رد و عدم احراز صلاحیتشده، 5300 نفر بود و در این راستا فقط تعداد داوطلبان تائید صلاحیت شده مجلس دهم از کل داوطلبان مجلس نهم بیشتر بود .
بر اساس اظهارات مقامات مسئول «در هیچ دورهای از انتخابات مجلس این تعداد داوطلب تأیید صلاحیت شده نداشتیم، البته بخشی از این افزایش ناشی از افزایش داوطلبان مجلس و بخشی هم ناشی از افزایش تعداد تائید صلاحیتشدههاست.»
نتایج احراز صلاحیت خبرگان
نتایج نهایی بررسی صلاحیت داوطلبان پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری 6 بهمن از سوی شورای نگهبان به وزارت کشور اعلام شد. بر همین اساس تعداد 801 نفر در پنجمین دوره انتخابات خبرگان ثبت نام به عمل آورده بودند که البته پرونده و مدارک 7 نفر از این داوطلبان ناقص بود و ثبت نامشان در انتخابات خبرگان عملی نشد. تعداد 158 نفر از داوطلبان از رقابت در انتخابات خبرگان انصراف دادند، همچنین 111نفر از داوطلبان غیرمجاز شناخته شدند و 152 نفر نیز در آزمون کتبی شرکت نکردند که در مجموع تعداد داوطلبان انصرافی، غیرمجاز و غایبان آزمون به 421 نفر رسید.
در ادامه بررسی صلاحیت داوطلبان نیز صلاحیت 373 نفر از سوی شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفت که از این تعداد صلاحیت 166 نفر تأیید و صلاحیت 207 نفر از سوی این شورا رد شد.
تأیید صلاحیت 36 نامزد در تهران
از 169 داوطلبی که در انتخابات خبرگان رهبری در حوزه انتخابی تهران ثبتنام کرده بودند نیز براساس اعلام شورای نگهبان صلاحیت 36 نفر مورد تأیید قرار گرفت.
بر همین اساس نیز صلاحیت 105 نفر از داوطلبان از سوی شورای نگهبان رد شد و تعداد 28 نفر از رقابت در این انتخابات انصراف دادند.
نوبت به حماسه ملت رسید
سرانجام هفتم اسفند ماه فرا رسید و اینک نوبت مردم بود که حماسهای دیگر خلق کنند، مردم مسلمان ایران که روز 22 بهمن با حضور در خیابانهای سراسر کشور با امام و رهبری بیعت تازه کرده بودند این بار پای صندوقهای رأی رفتند تا نظر خود را در باره آینده کشور اعلام کنند.
تعداد واجدین شرایط رای دادن در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره خبرگان رهبری 54 میلیون و 915 هزار و 225 نفر بود که با شمارش آرای صورت گرفته بیشترین میزان مشارکت به استانهای گلستان و کهگیلویه و بویراحمد به ترتیب با 81 درصد و 80 درصد اختصاص یافت. میزان مشارکت در استان تهران نیز حدود 50 درصد است که کمترین میزان را به خود اختصاص میدهد. همچنین طبق اظهارات رحمانی فضلی وزیر کشور میانگین مشارکت مردم در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از 62 درصد است.
تعداد کرسیهای نمایندگی استانها به عدد 285 میرسد که با احتساب 5 کرسی اقلیتهای دینی این تعداد به عدد 290 میرسد. بیشترین کرسیهای نمایندگی به استان تهران با 35 کرسی و کمترین آن با 3 کرسی به استانهای ایلام ، البرز ، قم و کهگیلویه و بویراحمد (هر یک 3 کرسی) مربوط میشود.
نمایندگانی که نتوانستند به مجلس دهم راه یابند
۲۹۰ کرسی مجلس در انتظار چهرههای منتخب مردم است تا برای یک دوره چهارساله قانون گذاری در کشور وکلای ملت را در بر بگیرد. از میان ۲۹۰ نماینده که در سال ۹۰ توانستند به مجلس نهم راه یافته و بر کرسی خانه ملت تکیه بزنند، تا این لحظه، ۱۹۱ نماینده مجلس نهم بطور قطعی از ورود دوباره به مجلس بازماندند. که این رقم شامل ۶۶ درصد از مجموع نمایندگان مجلس خواهد بود.
البته پس از برگزاری مرحله دوم انتخابات، احتمال افزایش تعداد نمایندگان مجلس نهم که از راهیابی به مجلس دهم بازماندند وجود دارد.
همچنین از بین ۹ نماینده زن مجلس نهم، ۸ نماینده بطور قطعی از ورود به مجلس دهم بازمانده و یک نماینده زن از حوزه ساوه و زرندیه برای رقابت دوباره راهی مرحله دوم انتخابات شد.
براساس این گزارش بیشترین «تعداد» تغییرات در حوزههای انتخابیه استان اصفهان صورت گرفته که از بین ۱۵ حوزه انتخابیه ۱۲ حوزه با تغییر نمایندگان مجلس نهم مواجه شده است.
اما از حیث «درصد» در حوزههای انتخابیه استانهای اردبیل، بوشهر، چهارمحال و بختیاری و قزوین تمامی نمایندگان(۱۰۰٪) حوزههای انتخابیه تغییر کرده و چهرههای جدید بر کرسیهای مجلس دهم تکیه خواهند زد.
همچنین از بین ۲۹۰ نماینده مجلس، سید جلال یحیی زاده نماینده تفت و میبد و علی اکبر آقایی نماینده سلماس در دوران حضور خود در مجلس نهم دارفانی را وداع گفتند و علیرضا مرندی نماینده مردم تهران هم به دلیل محدودیت سنی( بیش از ۷۵ سال) امکان ثبتنام و حضور در رقابتهای انتخاباتی را نداشت.
آخرین آمار کرسیهای تعیین تکلیف شده
محمد حسین مقیمی رئیس ستاد انتخابات کشور در نشست خبری صبح چهارشنبه گذشته آمار نهایی را اعلام کرد .
رئیس ستاد انتخابات کشور افزود: در دوره قبل انتخابات مجلس شورای اسلامی 30 میلیون نفر مشارکت کردند که این آمار در این دوره به 34میلیون نفر رسید.
مقیمی افزود: تا امروز 221 نماینده برای حضور در مجلس دهم مشخص شدهاند و 69 نماینده به دور دوم رفتند.
جاماندههای خبرگان
انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری جمعه 7 اسفند با مشارکت 62 درصدی مردم ایران در 31 حوزه انتخابیه کشور برگزار شد و 88 نماینده این نهاد انتخاب شدند.
به دلیل اضافه شدن استان البرز به حوزههای انتخابیهمجلس خبرگان جدید دو کرسی نسبت به مجلس قبلی بیشتر خواهد داشت (88 نماینده) و با انتخاب 32 نماینده جدید، ترکیب خبرگان پنجم 38 درصد نسبت به خبرگان چهارم (86 نماینده) تغییر خواهد کرد.از میان نمایندگان دوره چهارم، 13 نفر از آنها در دوره جدید کاندیدا نبودند، 9 نفر در طی این دوره فوت شدند و 10 نفر نتوانستند به پنجمین دوره مجلس خبرگان راه یابند.تهران با داشتن 7 نماینده جدید (از 16 کرسی) تغییری 44 درصدی را در ترکیب خبرگان خود به وجود آورده و کرمانشاه (2 کرسی)، کردستان (2 کرسی)، لرستان (2 کرسی) و هرمزگان (یک کرسی) با تغییر 100 درصدی نمایندگانشان شاهد بیشترین تغییرات بوده اند.
نمایندگان بوشهر، چهارمحال وبختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، سیستان و بلوچستان، قم، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان و یزد هیچ تغییری نسبت به دوره چهارم نداشته اند.