تکاپوی کورکورانه عربستان برای مداخله نظامی در سوریه
اعلان آمادگی برخی کشورهای عرب منطقه به ویژه عربستان سعودی در زمینه اعزام نیروی زمینی به سوریه به سرعت در کانون توجه رسانه‌های عربی قرار گرفت. بسیاری از تحلیلگران با اشاره به انگیزه‌ها و علت‌های این اعلان، پیامدهای آن را برای آینده سوریه و منطقه بررسی کردند.
در میانه بهمن ماه یعنی یک روز پس از اعلان تعلیق گفت وگوهای صلح سوریه در ژنو سوئیس، ژنرال «احمد عسیری» مشاور وزیر دفاع عربستان و سخنگوی عملیات نظامی این کشور در یمن، در گفت وگو با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» از آمادگی کشورش برای مشارکت در هرگونه عملیات نظامی در سوریه در چارچوب ائتلاف مبارزه با داعش به رهبری آمریکا سخن گفت.
در برابر، «ولید معلم» وزیر خارجه سوریه شنبه 17 بهمن در زمینه ورود نیروی زمینی خارجی به خاک کشورش هشدار داد و گفت: پیاده‌سازی نیروی زمینی بدون اجازه دولت دمشق، به منزله تجاوز به قلمرو ما است و باید در برابر آن ایستاد. همچنین، متجاوزان در تابوت به کشورشان باز خواهند گشت.
در اینجا مهم‌ترین محور تحلیل‌های رسانه‌های عربی درباره گسیل نیروی زمینی به سوریه و پیامدهای آن مورد توجه قرار می‌گیرد.
چرایی اعزام نیرو
نشریه «المنار» فلسطین و روزنامه‌های «السفیر» لبنان، «الدستور» اردن، «رای الیوم» و «العرب» چاپ لندن زمینه‌های تصمیم عربستان و همپیمانانش برای وارد کردن نیروی زمینی به سوریه را بررسی کردند. از نگاه این رسانه‌ها، پیشروی‌های ارتش سوریه در میدان‌های نبرد در انگیزه سعودی‌ها و برخی دیگر از کشورهای منطقه تاثیر گذار بوده است.
بر پایه گزارش 17 بهمن نشریه المنار، اعلام آمادگی عربستان برای ارسال نیروی زمینی به سوریه فقط جنبه رسانه‌ای دارد و تحریک آمیز است. هدف از این اقدام آن است که محاصره کنندگان دژهای مستحکم تکفیری‌ها در حلب را سرگرم سازد و مانع شود که نیروهای دولتی واپسین مرحله نبرد علیه تروریست‌ها را به پایان رسانند. به نوشته المنار، عربستان نیز مانند رژیم اسرائیل، در بر هم زدن همه برگه‌ها و پیچیده کردن اوضاع در منطقه عادت دارد و با این اقدام می‌خواهد خود را در کانون توجه دوستان و دشمنان قرار دهد تا فراموش نشود.
به گزارش 19 بهمن روزنامه السفیر، ارتش سوریه نه تنها در پیروزی‌های تازه مناطقی را زیر کنترل خود در آورده، بلکه یک گام هم فراتر نهاده و مناطق مرزی به عنوان شریان‌های تنفسی گروه‌های تروریستی را بسته است. با قطع کردن خطوط کمک‌رسانی به تروریست‌ها، نقش برخی از کشورهای منطقه در تاثیرگذاری بر تحولات سوریه و دست اندازی در ساختار سیاسی آن از بین می‌رود. از این رو طبیعی است که آنها صدای خود را بالا ببرند و از تهدیدِ کمک مالی و تسلیحاتی به تروریست‌ها پا را فراتر گذارند و سخن از دخالت نظامی مستقیم در سوریه به میان آورند. عربستان و امارات تاکنون به صورت‌های گوناگون تهدید کرده‌اند، با این حال با چشم پوشی از میزان جدی بودن و امکان اجرایی شدن این تهدیدها اکنون بازی‌ها آشکارتر شده است و نشان می‌دهد که جنگ نیابتی در سوریه در جریان است و قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بازیگران آن هستند.روزنامه الدستور اردن 17 بهمن در گزارشی به قلم «عریب الرنتاوی» زیر عنوان «رقابت با زمان» نوشت: مسکو از عملیات «بنای قدرت» که آنکارا نزدیک مرزهای سوریه به اجرا می‌گذارد، پرده برداشت. در این شرایط ریاض از آمادگی خود برای ارسال نیروهای زمینی در چارچوب ائتلاف بین‌المللی برای رویارویی با داعش سخن می‌گوید. مسکو در پیشنهاد مبهم عربستان تردید دارد. مسئله شگفت آور در موضع ترکیه و عربستان این است که آنها در شرایطی دست به چنین اقدامی می‌زنند که ارتش سوریه پیشرفت‌های بی‌مانندی داشته است. این پیشروی‌ها برای ترکیه به منزله کودتایی است که همه طرح‌های آنکارا را در سوریه بر هم زده است. با پیروزی‌های ارتش در حومه شمالی حلب، بساطِ زیرپای «اردوغان» به سرعت برچیده می‌شود و شرط بندی‌های ترکیه در سوریه رنگ می‌بازد. عربستان نیز به اندازه کافی در مرزهای جنوبی خود با چالش روبرو است. این کشور با اعلان ارسال نیروی زمینی به بهانه مبارزه با داعش برای دخالت بین‌المللی در سوریه شتاب می‌کند تا به یکه تازی روسیه پایان دهد. عربستان با این اقدام می‌خواهد همپیمانان محلی خود در سوریه را رهایی بخشد زیرا سعودی‌ها طی سال‌های گذشته با کمک‌های مادی و تسلیحاتی، روی همپیمانانشان سرمایه‌گذاری کرده اند.
به نوشته هفدهم بهمن روزنامه رای الیوم، هر نیرویی که عربستان و ترکیه به سوریه بفرستند به یقین برای مبارزه با داعش نخواهد بود. هدف از فرستادن نیرو جلوگیری از پیشروی ارتش سوریه در حلب و در ادامه حرکت به سوی دمشق و سرنگونی نظام سوریه است. رای الیوم آورده است: بازگرداندن روحیه به تروریست‌ها نیز یکی از هدف‌ها است. آنان به تازگی به ویژه پس از کشته شدن «زهران علوش» فرمانده گروه تروریستی «جیش لاسلام» در وضعیت شکست خوردگی قرار دارند. جیش‌الفتح نیز در «ادلب» و «جسر الشغور» زیر فشار قرار گرفته است.
برپایه نوشته هفدهم بهمن ماه روزنامه العرب، کارشناسان نتیجه پیشنهاد عربستان برای ارسال نیروی زمینی به سوریه را کم اهمیت می‌دانند. آنان این پیشنهاد را با طرح ناکام آمریکا مبنی بر حضور نیروی کشورهای عربی برای بیرون راندن گروه داعش از سوریه همسو می‌دانند. پیشنهاد ریاض در شرایط پیروزی نیروهای سوریه، بیانگر خشم سعودی‌ها از به حاشیه رفتن راه حل سیاسی و هدف قرار گرفتن پایگاه مخالفان دولت سوریه است.
به نوشته العرب، عربستان با این اقدام خود پیام سرزنش باری را به مسکو فرستاده و ابراز داشته این روسیه است که منطقه را به سوی ناامنی گسترده پیش می‌برد. همچنین، عربستان پیام دیگری را به واشنگتن با این محتوا فرستاده که کاهش نقش آمریکا سبب شده است روس‌ها و نظام سوریه به تنش آفرینی ادامه دهند. این مسئله باعث می‌شود مخالفان، رو به افراط گرایی نهند و با جبهه النصره وارد ائتلاف شوند.
ناتوانی عربستان
نشریه المنار فلسطین و روزنامه الدستور اردن با اشاره به چالش‌های عربستان و همپیمانان آن در جنگ یمن، اعزام نیروی زمینی به سوریه را دور از ذهن دانستند.
به نوشته هفدهم بهمن نشریه المنار، منطق عقلی، نظامی و تاریخی حکم می‌کند که ارسال نیرو به سوریه ممکن نیست. همگان حق دارند از وجود این نیروها و مکان تمرکز آنان سوال کنند. همگان این سوال را می‌پرسند نیروهایی که عربستان قصد دارد به سوریه ارسال کند در «جیزان»، «نجران» و بطور کلی، در حمله به یمن چه نقش یا موفقیتی داشته اند؟
به نوشته هفدهم بهمن روزنامه الدستور، سوریه برای عربستان مانند یمن نخواهد بود. خطرپذیری عربستان در سوریه برای ریاض کشنده خواهد بود از این رو ریاض باید بطور سنجیده دست به ماجراجویی بزند. نظام سوریه و همپیمانان آن در شمال نبرد را تا مرزهای ترکیه ادامه خواهند داد. در جنوب هم ارتش سوریه در ادامه نبرد تا گذرگاه «نصیب» در مرزهای اردن هیچ تردیدی ندارد. شکست‌های پی درپی گروه‌های مسلح و تروریست‌ها این باور را به وجود آورده که برنامه‌های نظام سوریه و همپیمانان آن به احتمال بالا در حال عملی شدن است.الدستور اردن نوزدهم بهمن در گزارشی دیگر به قلم «عمر کلاب» نوشت: عربستان و امارات در جنگ یمن گرفتار شده‌اند. دشوار است که بتوان همزمان، دو جبهه جنگ زمینی را مدیریت کرد. در این میان اردن هم برای شرکت در جنگ زمینی آمادگی ندارد زیرا تصمیم به حضور در این نبرد نیاز به محاسبه‌هایی ژرف و دقیق دارد که فرماندهان نظامی از آن آگاهی دارند.
پیوند با تعلیق ژنو3
روزنامه رای الیوم با اشاره به متوقف شدن نشست ژنو3 برای حل بحران سوریه، این رخداد را با موضع گیری تازه عربستان و ترکیه برای گسیل نیروی زمینی به سوریه همپیوند دانست.
روزنامه رای الیوم هفدهم بهمن نوشت: پیشروی‌های گسترده ارتش سوریه در حلب و استان جنوبی «درعا» و شکست محاصره سه ساله شهرک‌های «نبل» و «الزهرا» با پوشش هوایی روسیه، عربستان و ترکیه را نگران کرده است. این مسئله سبب شد تا این دو کشور از تردیدهای خود چشم پوشی کنند و چالش حضور زمینی با هدف زمینگیر کردن نظام سوریه را بپذیرند. دور از ذهن نیست که این تغییر موضع عربستان و ترکیه سبب شد تا آنها به هیئت مخالفان سوریه دستور دهند که نشست ژنو3 را ترک کنند و با یک هواپیمای اختصاصی رهسپار ریاض شوند.
الرای الیوم آورده است: «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان طی شش ماه گذشته همواره این موضع را تکرار کرده که «بشار اسد» یا با راه حل سیاسی یا از راه نظامی کنار خواهد رفت. اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا آمادگی برای اعزام نیروهای زمینی به سوریه بیانگر ناامیدی عربستان از راهکار سیاسی و حرکت به سوی گزینه نظامی است؟
پیامدهای اعزام نیرو
روزنامه‌های «الاخبار» لبنان، رای الیوم و الدستور در بخشی از گزارش‌های خود به پیامدهای افزایش تنش‌ها در سوریه به واسطه اعزام نیروی زمینی خارجی پرداختند.
به نوشته هفدهم بهمن روزنامه رای الیوم، عربستان، ترکیه و برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تنها با اسد و ارتش او وارد جنگ نخواهند شد بلکه آنان علیه روسیه، ایران، حزب‌الله و شاید در آینده با چین روبرو شوند.«عبدالباری عطوان» تحلیلگر این روزنامه افزود: بیش از 1000 بار گفته شده ما می‌توانیم زمان آغاز نبرد را پیش بینی کنیم اما نمی‌توانیم پیامدهای آن را پیش بینی کنیم. منطقه با ماجراجویی تازه‌ای روبرو است که عربستان در راس آن قرار دارد. علت این مسئله ناامیدی و سرخوردگی از شکست در جنگ علیه یمن است. این جنگ برای عربستان از نظر مالی، انسانی و راهبردی به جنگ فرسایشی تبدیل شده است. همچنین یکی از علت‌های چنین اقدامی آن است که عربستان در تشکیل ائتلاف سنی برای رویارویی با قدرت روزافزون ایران ناتوان است. ما در برابر ببر زخمی هستیم که کورکورانه در اینجا و آنجا دست به هر کاری می‌زند.
بر پایه گزارش نوزدهم بهمن روزنامه الاخبار، جنگ معادله و نقشه‌های تازه‌ای را رقم زد. آنچه را که واشنگتن برای آن برنامه‌ریزی می‌کرد و برای اجرایی شدنش بودجه، امکانات انسانی، اطلاعاتی و نظامی در نظر می‌گرفت اکنون به دلیل حماقت آل سعود بدون هیچ هزینه‌ای برای آمریکا به دست می‌آید. اشاره گزارش الاخبار به تلاش‌های پیشین آمریکا برای فعال‌سازی عربستان در ائتلاف ضد داعش به رهبری واشنگتن است.
روزنامه الدستور 19بهمن در گزارشی به قلم الرنتاوی نوشت: همپیمانان سوریه بطور بی‌سابقه‌ای از آغاز بحران سوریه تاکنون به آماده باش کامل در می‌آیند. جنگ‌های سختی در سوریه رخ خواهد داد. سربازان بسیاری با تابوت‌های خود به کشورشان بازخواهند گشت. بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای انگشت‌های خود را خواهند گزید.
ایران تا آخر خط در این نبرد خواهد ایستاد زیرا می‌داند جایگزین نظام سوریه با ایران دشمن و طرفدار ترکیه و عربستان خواهد بود. دور از ذهن نیست که در سوریه بسیاری از خطوط قرمزها و هشدارها کنار گذاشته شود، اصول بازی تغییر کند و جنگ نیابتی به جنگ مستقیم تبدیل شود. به احتمال زیاد، دوابرقدرت نیز از صحنه نبرد به دور نخواهند بود.
منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی