بررسی وعده‌های تبلیغاتی وشاخصه‌های کاندیدای اصلح در آستانه انتخابات(بخش نخست)
سرنوشت آگاهانه ملت دردست انتخاب هوشمندانه(گزارش روز)
گالیا توانگر
هنر ملت ایران و مردم شهرها و حوزه‌های انتخابیه این است كه دقت كنند، نگاه كنند، بشناسند اصلح را، بهترین را انتخاب كنند؛ بهترین از لحاظ ایمان، بهترین از لحاظ اخلاص و امانت، بهترین از لحاظ دینداری و آمادگی برای حضور در میدان‌های انقلاب؛ دردشناس‌ترین و دردمندترین نسبت به نیازهای مردم را انتخاب كنند. اینها فرصت‌هایی هست، بایستی مردم عزیز ما در همه جای كشور هوشیارانه، با بصیرتِ تمام تلاش كنند، پیدا كنند و با رأی خود مسجل كنند و مجلس را – آن مجلسی را كه مورد نیاز جامعه كنونی ماست – تشكیل بدهند. البته مردم توجه باید داشته باشند كه تبلیغات رنگین و متنوع ملاك نیست؛ وعده‌های غیرعملی ملاك نیست. من با خودِ نماینده‌های محترم در دوره‌های مختلف وقتی مواجه شدم، به اینها گفتم: آقایان و خانم‌های نماینده! وظیفه نماینده این نیست كه وعده عمرانی و فلان پروژه، فلان كار را در منطقه انتخابی خود به مردم بدهد؛ اینها كار اجرائی است، كار دولت است. وظیفه نماینده این است كه بتواند قانون مورد نیاز كشور را پیدا كند، آن قانون را جعل كند. وقتی قانون شد - یعنی قاعده‌ای گذاشته می‌شود - دستگاه‌های اجرائی و قضائی مجبورند بر طبق قانون عمل بكنند وعمل می‌كنند. وعده‌های غیرعملی دادن، وعده‌های بزرگ دادن، اینها ملاك نیست؛ باید مردم توجه كنند؛ گاهی علامت منفی هم هست. (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اقشار مختلف مردم آذربایجان ۲۸ 1386/11/)
تبلیغات معمولا با نصب پوسترهای کاندیداها بعد ازگذر از مراحل ثبت نام و تایید صلاحیت آغاز می شود. عکس کاندیدا و نیز ژستی که می‌گیرند، خود گویای خیلی ازمسائل است. کارشناسان عرصه تبلیغات بر این باورند که هر چه ژست بی‌تکلف‌تر و به حقیقت شخصیتی کاندیدا نزدیک‌تر باشد، مسلما تاثیرگذاری بیشتری بر مردم که با هوشیاری انتخاب می‌کنند، خواهد داشت. اما در این‌مقطع بعضی‌ها دغدغه شان زرق و برق‌ها، وعده و وعیدها ، انتخاب شعارهای پر طمطراق و ژست‌های هنری است تا حقیقتی که باید پیش روی رأی دهندگان بنمایانند.
وعده‌ها هم متفاوتند؛ از پهن کردن سفره‌های آنچنانی ناهار و شام گرفته تا اجرای فلان طرح عمرانی نظیر جاده کشی و... (که در حیطه وظایف قوه‌مقننه نیست)، اشتغالزایی فی الفور در فلان منطقه روستایی، تغییر شرایط سربازی و... غافل از اینکه اساسا چنین وعده‌هایی در شرح وظایف یک نماینده مجلس نمی‌گنجد. فراموش نکنیم که نماینده شما وارد قوه مقننه می‌شود و دستگاه‌های مجریه و قضاییه بالطبع شرح وظایف متفاوتی دارند.
تقویت زیر ساخت‌ها واقعی‌تر از شعارها
زمان قانونی تبلیغات انتخاباتی نامزدها و طرفداران آنها از تاریخ ۲۹ بهمن آغاز تا ۵ اسفند به مدت ۶ روز ادامه خواهد داشت و روز ۶ اسفند هرگونه فعالیت تبلیغاتی برای نامزدها و طرفدارانشان ممنوع خواهد بود. ۲۴ ساعت پس‌از پایان مهلت قانونی تبلیغات یعنی ۷ اسفند انتخابات برگزار می‌شود. در این بین سوال اساسی این است که کمیت و کیفیت این تبلیغات باید چگونه باشد که به حال تبیین مردمی و آگاهی بخشی موثر بوده و مردم را در جهت انتخاب اصلح یاریگر باشد؟
بحث وعده‌های کذب همواره با شروع هر دوره از انتخابات مجلس داغ می‌شود. این‌بار در آستانه انتخابات مجلس دهم و با اعلام زمانبندی انتخابات توسط وزارت کشور روشنگری سخنوران و بویژه امام جمعه‌های شهرهای مختلف از هر اقدامی پیشی گرفته و درست همزمان با اعلام جدول زمانبندی انتخابات در آذرماه 94 آغاز شده است. امام جمعه‌های مناطق مختلف کشورمان بر لزوم اظهار وعده‌های شدنی توسط کاندیداها صحه گذاشته‌اند.
حمید کاسبیان یکی از اهالی روستایی دراستان کرمان با ورق زدن خاطرات ذهنی‌اش از روند انتخابات گذشته درمنطقه زادگاهش به گزارشگر کیهان می‌گوید: «منطقه ما یک منطقه کویری است که روستاییان باغدار و دامدار همواره با مسئله تامین آب روبه‌رو بوده اند. از سوی دیگر چالش اشتغال برسرنوشت جوانان منطقه سایه افکنده و آنها رامجبوربه مهاجرت و کناره‌گیری ازحرفه آبا و اجدادیشان می‌کند. خیلی از کاندیداها در گذشته به ما قول بهبود وضعیت کشاورزی و دامداری و حداقل تامین آب مورد نیاز منطقه را داده بودند که متاسفانه بعد از رای آوردن وعده‌ها فراموششان شد. ما به خوبی می‌دانیم که اگر مسائل و مشکلات کشاورزی در منطقه حل شود به خودی خود به مسئله اشتغالزایی و کاهش نرخ مهاجرت کمک خواهد شد. بالاخره اشتغالزایی کالایی نیست که یک شبه به مردم منطقه هدیه داده شود و باید از ترمیم و تقویت زیر ساخت‌ها شروع کرد. چنین مسائلی می‌تواند در کمیسیون کشاورزی مجلس پیگیری و راهکارهای قانونی آن ارائه شود.»
حجت‌الاسلام علی رفیعی امام جمعه فاریاب از توابع فارس صراحتا می‌گوید: «مجلس شورای اسلامی آن طور که بعضی از نامزدها در شعارهای انتخاباتی خود می‌گویند، حلال تمام مشکلات نیست و وظایف خاص خود را دارد. بر همین اساس مردم باید مراقب باشند که فریب وعده‌های توخالی و دروغین را نخورند. از طرفی نامزدهای انتخاباتی حق ندارند به مردم چنین وعده‌های بی‌سرانجامی را بدهند و کاری را که در آینده امکان انجام آن در مجلس شورای اسلامی وجود ندارد، قول دهند.»
آیت‌الله دری نجف‌آبادی نماینده ولی فقیه در استان مرکزی در باب فریب وعده‌های دروغین برخی از کاندیداها می‌گوید: « کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی از دروغ، بزرگنمایی، وعده‌های دروغین و دست نیافتی پرهیز کنند و تمام تلاش خود رابرای بعد از انتخاب شدن از سوی مردم در راستای رفع مشکلات و معضلات جامعه و اشتغال بگذارند.»
نماینده مردم باشید، نه نماینده حزب و جناح
دکترسعد الله زارعی، کارشناس مسائل سیاسی ضمن تشبیه کردن فضای اجتماعی به فضای یک کارخانه درگفت وگو با گزارشگر کیهان درباب ضروریات انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: « انتخابات قطعه‌ای است از یک حرکت اجتماعی؛ لذا باید در فضای عمومی جامعه این قطعه مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. سیستم اجتماعی به مثابه کارخانه‌ای ست که از مجموعه‌ای از قطعات تشکیل شده که این قطعات ضمن اینکه هر کدام کار ویژه خود را دارند، نقشی نیز در حرکت عمومی مجموعه قطعاتی که کارخانه را تشکیل می‌دهند، ایفا می‌کنند. بنابراین ما نمی‌توانیم کارکرد یک قطعه را از کارکرد سیستمی که در آن قرار دارد، جدا کنیم. انتخابات مربوط به یک نظام سیاسی است که ما آن نظام را نظام مردم سالاری دینی معرفی کرده‌ایم. این نظام دارای مشروعیت دینی‌ا‌ست و اعتلای مادی و معنوی جامعه را عهده‌دار است. بنابراین درکشورمان انتخابات باید با در نظر گرفتن چارچوب نظام دینی انجام شود. »
این تحلیل گر مسائل سیاسی در مورد شرایطی که باید کاندیداها دارا باشند، توضیح می‌دهد: «فردی که به عنوان کاندیدا پا به عرصه انتخابات می‌گذارد، باید بداند پا به عرصه‌ای گذاشته است که یک سر آن به اصول، آرمان‌ها وارزش‌های الهی وصل است و سر دیگر آن به منافع جامعه اسلامی. کاندیدایی که به اصول و ارزش‌ها توجه ندارد، می خواهد به هر قیمتی انتخاب شود. بالطبع زمانی که مبحث «به هر قیمتی» مطرح می‌شود، دیگر فرد نمی‌تواند به اصول و ارزش‌ها پایبند بماند و نسبت به این مهم توجهی نخواهد داشت. این فرد قطعا مسیر را اشتباه آمده و شایستگی کاندیدا شدن در جامعه اسلامی را ندارد.»
زارعی اصل دوم لازم برای کاندیداتوری را اصل تخصص و کار آمدی اعلام کرده و می‌گوید: «فردی که می‌خواهد در یک تیم اجتماعی ایفای نقش کند باید از توانایی و تخصص لازم برخوردار شود و این تخصص و توانایی را در خدمت حرکت عمومی آن سیستم اجتماعی قرار دهد. به عبارتی هم کار ویژه خود را درست انجام داده و هم کارکرد عمومی را شتاب ویژه ببخشد.»
این کارشناس‌مسائل سیاسی بر اصل دیگری به عنوان لازمه کاندیداتوری تاکید کرده، می‌گوید: «یک نماینده شایسته باید بتواند تمامی دغدغه‌ها، فرصت‌ها و استعدادهایش را در خدمت ایفای نقش نمایندگی قرار دهد. ممکن است دو اصل پایبندی به ارزش‌ها و تخصص را داشته باشد اما در جلسات مجلس به جز جلسات مهم حضور فعال و پر رنگی را رقم نزند. به عبارتی صرفا در روزهای خاص حضور پیدا کرده و نسبت به فعالیت‌های مربوط به کمیسیون خود بی‌توجه باشد. نداند مردم چه می‌خواهند و چه چیز به صلاح نظام است؟ این فرد نیز نمی‌تواند گزینه اصلح باشد.»وی با اشاره به آفت‌هایی که یک کاندیدا را تهدید می‌کند، می گوید: «کاندیدایی که خودش را در یک جناح قرار دهد و از مصالح و منافع ملی دور باشد؛ یعنی قدرت تشخیص ضعیفی داشته باشد، شایستگی لازم را دارا نیست. طبیعتا نماینده حزب بودن یعنی نماینده طیفی شدن، نه نماینده مردم بودن. تبلیغات نباید به گونه‌ای باشد که شان مجلس در حد یک حزب سیاسی سقوط کند و بسیاری از منافع ملی قربانی شود؛ چنان‌که تجربه تلخ چنین رخدادی را در مجلس ششم داشتیم.»
شنونده باید عاقل باشد
قربانعلی سبکتکین جامعه‌شناس سیاسی تاکید دارد که نماینده اصلح کسی است که واقع‌گرا باشد و وعده‌ها و شعارهای انتخابی خود را با توجه به امکانات موجود و شرح وظایف خود انتخاب کند. باید دائما از خود سؤال کند که آیا امکان تحقق چنین وعده‌هایی که بر زبانم جاری می‌شود را دارم؟
وی در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «ممکن است بعضی از کاندیداها وعده‌های کذبی بدهند، اما مردم باید هوشمندانه عمل کرده و پیگیری کنند که آیا اساسا انجام چنین وعده‌هایی با وسایل و امکانات موجود- آن هم در حیطه اختیارات یک نماینده- سنخیت دارد یا خیر؟ فراموش نکنیم که تنها یک فرد نمی‌تواند شق‌القمر کند و باید وعده هایش با سیستمی که در آن خدمت می‌کند، همخوانی داشته باشد. نمایندگان در سیستم وضع قوانین، آیین‌نامه‌ها خدمت می‌کنند و اجرای مصوبات آنها بر عهده دو قوه دیگر است. یعنی در تحقق وعده‌ها باید هر سه سیستم مقننه، مجریه و قضائیه با هم هماهنگ باشند و از یک نماینده به تنهایی کاری ساخته نیست. ضمن اینکه منابع مالی اجرای مصوبات باید ازنقطه روشنی تامین گردد. از قدیم گفته‌اند شنونده باید عاقل باشد. شاید کاندیداها خیلی وعده‌ها بدهند اما مردم باید در ارزیابی صحت و سقم وعده‌ها هوشیار باشند.»
بنا به نظر این جامعه شناس سیاسی اصل همگرایی با قوانین و مقررات مهم‌ترین اصلی‌است که باید در رفتار و گفتار فرد کاندیدا مشهود باشد.
تبلیغات کذب؛ خشت اول گر نهد
معمار کج ...
آیت الله ممدوحی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نمایندگان خبرگان رهبری معتقد است از لحظه‌ای که یک کاندیدا شروع به تبلیغات می‌کند، شخصیت خود را نشان می‌دهد.
این صاحب نظر مسائل سیاسی سه اصل دینداری، تبعیت از رهبری و واقف بودن به امور بین‌المللی را از اهم ویژگی‌های کاندیداتوری برای مجلس دهم دانسته و می‌گوید: «اگر فردی دیندار باشد، قطعا کار خلاف نمی‌کند و مال حرام نمی‌خورد. نماینده‌ای سراغ دارم که پول اجاره خانه و راننده را از حقوق خودش می‌داد. وارد مجلس که شد دارایی‌اش کاملا مشخص بود و وقتی از وکالت مجلس بیرون آمد همانی را داشت که روز اول داشت.»
نماینده خبرگان رهبری بر لزوم توجه به صحت شعارهای تبلیغاتی کاندیداها توسط مردم تاکید داشته و می‌گوید: «اگر در تبلیغات غل و غش داشته باشند، بدانید از همان پله اول پا را کج گذاشته‌اند و به درد نمایندگی مردم در جامعه اسلامی نمی‌خورند. البته شما رسانه‌ها می‌توانید آگاهی‌های خوبی به مردم بدهید. تریبون دیگری که می‌تواند آگاهی بخش باشد، روحانیت است. اگر کاندیدایی قصد را بر تخریب دیگری بگذارد هم به خودش هم به طرف مقابل و هم به جامعه‌ای که از دل آن برخاسته و می‌خواهد نماینده ملت آن باشد، ضرر رسانده و خیانت کرده است. تبلیغات باید صادقانه و رقابت باید منصفانه باشد.»