وظایف مطبوعات و رسانهها از منظر رهبر معظم انقلاب
17 مرداد هر سال در تقویم رسمی کشور به نام خبرنگار نامگذاری شده است ،17 مرداد سال 1377 محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی به دست عوامل آمریکا در مزار شریف به شهادت رسید و به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی کشور، هفدهم مرداد ماه هر سال را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.
در چنین روزی فرصت مناسبی است که به رسالت خبرنگاران و رسانهها توجهی ویژه داشته باشیم تا بدانیم یک خبرنگار برای آگاهی بخشی به جامعه که نقطه محوری وظایف او است، چه رسالتی بر دوش داشته و کدامین اصول را رعایت کند.
رهبر معظم انقلاب بارها در بیانات خود به رسالت رسانهها پرداخته و منشور اخلاق رسانهای را به صورت ویژه تبیین کردهاند، حضرت آیتالله خامنهای همچنین در «درسهای خارج فقه » خود بارها در این باب سخن گفتهاند که مطالعه و نیز پژوهش در اطراف آن می تواند خبرنگاران را در انجام هرچه بهتر وظایف خویش یاری کند.
«منشور اخلاق رسانهای» از نگاه رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان در سال 88 سلاح تبلیغات را موثرترین سلاح علیه دشمنان نامیده و میفرمایند «مؤثرترین سلاح بینالمللی علیه دشمنان و مخالفان سلاح تبلیغات است. سلاح ارتباطات رسانهای است. امروز این قویترین سلاح است و از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است.(پس باید مراقب بود).»
از این رو است که ایشان مطبوعات را پدیدهای ضروری و لازم برای جامعه میدانند ولی برای این پدیده ضروری و لازم الزاماتی را نیز قائل میشوند .
حضرت آیتالله العظمی خامنهای در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مورخه نهم اسفند 1379 برای مطبوعات هم سه وظیفه عمده برشمرده و تاکید میکنند: [این سه وظیفه عبارت است از ] وظیفه نقد و نظارت، وظیفه اطّلاعرسانی صادقانه و شفّاف، وظیفه طرح و تبادل آراء و افکار در جامعه. ایشان ادامه میدهند: معتقدم که آزادی قلم و بیان، حقِّ مسلّم مردم و مطبوعات است. در این هم هیچ تردیدی ندارم و این جزو اصول مصرّحه قانون اساسی است. معتقدم اگر جامعهای مطبوعات آزاد و دارای رشد و قلم های آزاد و فهمیده را از دست بدهد، خیلی چیزهای دیگر را هم از دست خواهد داد. وجود مطبوعات آزاد، یکی از نشانههای رشد یک ملت و حقیقتاً خودش هم مایه رشد است؛ یعنی از یک طرف رشد و آزادگی ملت، آن را به وجود میآورد؛ از طرف دیگر، آن هم به نوبه خود میتواند رشد ملت را افزایش دهد.
رهبر معظم انقلاب در این نشست تاکید میکنند: البته معتقدم در کنار این ارزش، ارزشها و حقایق دیگری هم وجود دارد که با آزادی مطبوعات و آزادی قلم، آن ارزشها نباید پامال شود. هنر بزرگ این است که کسی بتواند هم آزادی را حفظ کند، هم حقیقت را درک کند، هم مطبوعات آزاد داشته باشد، هم آن آسیبها دامنش را نگیرد. باید اینگونه مشی کرد.
حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای نظارت بر مطبوعات را کاری اساسی دانسته و ادامه میدهند: من معتقدم که نظارت بر مطبوعات، یک وظیفه و یک کار لازم است. این مُرّ قانون اساسی و قانون مطبوعات و قانون عادی هم هست. بدون نظارت، یقیناً خواستهها و مصالح ملی از مطبوعات تأمین نخواهد شد.
ایشان با تاکید بر این که افکار عمومی منطقه آزاد و بی قید و بند نیست اظهار میدارند: بعضی افراد خیال میکنند که افکار عمومی، منطقه آزاد و بیقیدوبندی است که هر کار خواستند، با آن بکنند! افکار عمومی موش آزمایشگاهی نیست که هرکس هر کار خواست، بتواند با آن بکند. با تحلیل های غلط و شایعهسازی و تهمت و دروغ، به ایمان و عواطف و باورها و مقدّسات مردم آسیب میزنند. اینکه درست نیست. بنابراین نظارت لازم است تا این کارها نشود.
رهبر معظم انقلاب ادامه میدهند: این یک وظیفه است و اگر انجام نگیرد، جای سؤال دارد که چرا انجام نمیگیرد. چه کسی موظف است؟ در درجه اوّل دستگاههای دولتی و بعد دستگاههای قضائی. اگر دستگاههای دولتی وظیفه خود را انجام دهند، نوبت به دستگاه قضائی نمیرسد. اگر دستگاههای دولتی به هر دلیلی نتوانستند کاری را که بر عهدهی آنهاست، انجام دهند، قاضی باید وارد میدان شود.
از این منظر است که حضرت آیت اللهالعظمی خامنه ای تاکید میکنند: کسی که غیرمسئولانه میخواهد هدایت افکار مردم را به دست گیرد، صلاحیت این کار را ندارد. افکار عمومی باید با مطبوعات هدایت شوند. اگر کسی غیرمسئولانه و خدای نکرده مغرضانه بخواهد این هدایت را در دست گیرد، یقیناً خطا خواهد کرد. هیچکس به راننده مست و خوابآلوده اجازه رانندگی نمیدهد. اگر اجازه رانندگی هم بدهند، شما سوار ماشین او نمیشوید.