خوف بر دو قسم است: -1 خوف نفسی مانند خوف از عذاب و قیامت؛ چنانکه خداوند ازقول اهل بیت عصمت و طهارت نقل می‌کند که فرمودند: إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا ؛ ما از پروردگارمان از روز عبوسى سخت، هراسناكيم.» (انسان، آیه 10)؛ 2 -  خوف عقلی مانند خوف هجران وخوف برخاسته از جلال و عظمت الهی. خداوند در این باره می‌فرماید: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ ؛ و برای هر کسی از مقام پروردگارش هراسان باشد دو بهشت است.(رحمن، آیه 46)
خوف عقلی برای اولیای الهی است. کسی که خوف عقلی دارد، ممکن است خوف نفسی نیز داشته باشد، چنانکه خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید که بگوید: قُلْ إِنّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبّي عَذابَ يَوْمٍ عَظيمٍ؛ بگو به راستی من از عذاب روز عظیم قیامت  می ترسم اگر پروردگارم را عصیان کنم.(انعام، آیه 15)
امیرمومنان علی(ع) در دعای معروف به کمیل می‌فرماید: هَبنِي صَبَرتُ عَلَي حَرّ نَارِكَ فَكَيفَ أَصبِرُ علی فراقک؛ فرض کن که بر سوزش آتش دوزخ تو صبر کردم پس چگونه بر فراق تو صبر کنم»، که این خوف هجران یک خوف عقلی است.
برخی‌ها وقتی با بزرگی مواجه می‌شوند، گرفتار یک خوف می‌شوند که خوف عظمت و جلال و جبروت است که عقلی است. این خوف از عظمت الهی یک خوف مثبت و ارزشی است. حریم گرفتن از عظیم برای عظمت نیز خوف عقلی است.باید توجه داشت کسی که در مرتبه خوف عقلی است، مرتبه پایین یعنی خوف نفسی را نیز می‌تواند داشته باشد، هر چند که بر عکس نیست؛ زیرا کسی که خوف نفسی دارد دلیل نیست که دارای خوف عقلی باشد؛ زیرا به آن مرتبه نرسیده است.
انواع عبادت انسان ها
 در روایات عبادت انسان‌ها را به سه دسته عبادت عشاق و محبان، عبادت تجار و بازرگانان و عبادت بردگان تقسیم کرده اند.امام حسين (ع) مي فرمايد: ان قوما عبدوالله رغبه فتلک عباده التجار، و ان قوما عبدوا الله رهبه فتلک عباده العبيد، و ان قوما عبدوه شکرا فتلک عباده الأحرار ؛ بعضي از مردم عبادتشان به خاطر طمع به پاداش هاي خداوند است، اين عبادت تجار است و بعضي عبادتشان به خاطر ترس از عذاب‌هاي خداوند است، اين عبادت بردگان است و گروهي عبادتشان براي تشکر از الطاف الهي است که اين، عبادت آزادگان است.( ميزان الحکمه، ج 6، ص 17 )
امیرمومنان علی(ع) خود را این گونه توصیف می‌کند: الهي ما عبدتک خوفا من عقابک، و لا طعما في ثوابک و لکن وجدتک أهلا للعباده فعبدتک ؛ خدايا تو را به خاطر ترس از عذابت عبادت نمي کنم و همچنين براي چشمداشت ثواب، عبادت نمي کنم بلکه تو را عبادت مي‌کنم چون شايسته عبادت يافتمت. (بحارالانوار، ج 41، ص 14 )
پس کسی که خدا را «حبا لله » عبادت می‌کند یقین دو مقام دیگر يعني «خوفاً من النار» و «شوقاً الي الجنة» را داراست، اما بر عکس نیست.