سرویس اجتماعی-مهدی برازنده:

 

یکی از برکات هر خانه و خانواده‌ای وجود دختران آن خانه است. دخترانی که در آینده وظیفه خطیر رهبری خانواده و تربیت فرزندان را ایفا می‌کنند و نقش بی‌بدیلی در جامعه دارند. فردا اولین روز از ماه ذی‌القعده و مصادف است با ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) و روز دختر. به همین مناسبت با دکتر «نیره قوی»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی به گفت‌و‌گو پرداخته‌ایم.

 مهم‌ترین نقش‌های دختران در جامعه

دکتر «نیره قوی»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در گفت‌و‌گو با کیهان در پاسخ به این سؤال که هم‌اکنون نقش‌های اصیل و حقیقی دختران جامعه ما، چه نقش‌هایی هستند، اظهار داشت: یک دختر مسلمان در برهه‌های گوناگون می‌تواند نقش‌های مختلفی داشته باشد، مثلاً در کودکی می‌تواند یک دختر خوب و ارزشمند برای خانواده باشد، در مقاطع تحصیلی یک دانش‌آموز و دانشجوی خوب، یا در زمینه شغلی یک پزشک و معلم خوب باشد؛ البته منظور از خوب بودن، متعهد، متخصص و مفید بودن در آن زمینه است. اما مقدم بر این نقش‌ها، یک دختر مسلمان می‌تواند به صورت چندبُعدی شخصیت خود را پرورش دهد. بُعد اصلی و نقش اصلی یک دختر، براساس آموزه‌های فرهنگی و دینی آن است که در کنار تحصیلات دانشگاهی، ازدواج کرده و نقش همسری و مادری را برای استحکام و تعالی خانواده با انتقال ارزش‌ها نشان دهد.

وی افزود: چون در دین ما نگاه تک‌بُعدی در رشد انسانی وجود ندارد و انسان را در دو جنس زن و مرد می‌بینیم؛ فرقی بین زن و مرد نیست، اما ممکن است یک زن بتواند نقش مادری را به بهترین نحو ایفا کند، همچنان که همین فرد در بعد فرهنگی، علمی و اقتصادی می‌تواند در اوج خود نقشش را نشان دهد. اکنون بانوان ما می‌توانند در وزارتخانه‌هایی مثل آموزش و پرورش، علوم و بهداشت نقش‌های خوبی داشته باشند و در رابطه با مسائل تربیتی، علمی و فرهنگی مفید واقع شوند. ما الگویی مثل حضرت فاطمه زهرا(س) داریم که هم در بعد فردی، شاخصی برای یک انسان کامل هستند و هم در بعد مادری، فرزندانی مثل حسنین‌(ع) را تربیت کردند و هم در بعد همسری احادیث بسیاری درباره زندگی ایشان و حضرت علی‌(ع) وجود دارد، به طوری که امیرالمؤمنین‌(ع) پس از ایشان احساس تنهائی می‌کردند و کمبودی در زندگی خود احساس می‌کردند.

این استاد دانشگاه با اشاره به زندگی حضرت فاطمه معصومه(س)، گفت: حضرت فاطمه معصومه(س) بنا به اسناد تاریخی ازدواج نکردند، اما در بُعد فردی، خانوادگی و اجتماعی مایه ارزش آفرینی برای خانواده اهل بیت‌(ع) شدند و نقش اجتماعی، یعنی پیرو امامت و ولی امر خود یعنی امام هشتم بودن را بسیار خوب ایفا کردند، تا جایی که شرایط شهادت برای ایشان فراهم شد؛ همچنین اُسوه‌های دیگری برای دختران ما مثل حضرت زینب(س) هستند که در ابعاد مختلف فردی، سیاسی، رهبری خانواده و یک امت بزرگ نمونه‌ای بی‌نظیر در تاریخ به شمار می‌روند.

 تهدید فضای مجازی را برای دختران و پسرانمان 

به فرصت تبدیل کنیم

خانم دکتر قوی درخصوص عناصر اثرگذار بر ذهن دختران نوجوان و جوان اظهار داشت: بزرگ‌ترین ضعف ما در میان دختران و پسرانمان، این است که ورودی‌های ذهنی آن‌ها را غیر از خانواده، دوستان و مدرسه باید بیشتر بررسی کنیم. با افزایش قلمرو ارتباطی جهانی و مرزهای شیشه‌ای، به کمک تلفن‌های همراه، بُعد زمان و مکان درنوردیده شده و عمده خانواده‌ها از اطلاعاتی که در اختیار دختران و پسران قرار می‌گیرد واهمه دارند. حال آنکه باید از این ابزار برای ترویج الگوی‌های خود استفاده کنیم؛ باید تولیدات مناسب با اقتضای روحیات جوانان امروز داشت و در این قالب‌ها الگوهای بی‌بدیلی که نام بردیم و الگوهای معاصر مثل فرزندان و مادران شهدا را معرفی کنیم تا فضای تهدید‌آمیز مجازی را تبدیل به فرصت کنیم.

 معضل تقلید کورکورانه و جلب نظر دیگران

 در دختران 

وی درخصوص برخی رفتارها در بین دختران از جمله تمایل به انجام رفتارهای پسرانه در پوشش یا در مواردی هرچند اندک مانند گرایش به کشیدن سیگار و... با بیان اینکه معضل‌هایی که تعدادی از دختران ما هم‌اکنون با آن مواجه هستند را باید از یکدیگر تفکیک کرد، ادامه داد: مثلا در رابطه با شیوع استعمال سیگار در بین دختران دبیرستانی، به نظر می‌رسد برخی از این دختران با توجه به سن پایین خود و تصمیم‌گیری‌های احساسی، تقلیدهای کورکورانه‌ای از همسالان، فضای مجازی و خصوصاً بلاگرهایی که در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند انجام می‌دهند؛ در واقع استعمال سیگار را به عنوان یک ژست خاص برای دختر نوجوان و جوان می‌پذیرند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی ادامه داد: آسیب‌هایی مثل افزایش سرعت استعمال سیگار در دختران یک آسیب جدی هستند. غیر از گروه اول که از دیگران تقلید می‌کنند، گروه دیگری از دختران که عمدتاً در سال‌های ابتدائی ورود به دانشگاه هستند، به دلیل جلب نظر دیگران و همسان‌شدن با همکلاسی‌ها و تلاش در دوست‌یابی، سعی می‌کنند خود را شبیه به دوستان و حتی پسر مورد علاقه خود کنند. یکی از آسیب‌های ما این است که در برخی فضاهای دانشگاهی و سنین 18 تا 25 سال که احساسات بر عقل افراد غلبه دارد، جلب نظر کردن و دوست منتخب بودن برای بعضی از دختران ما اهمیت پیدا کرده است.

 آسیب ژست‌های روشنفکری

 و تبلیغات فضای مجازی بر ذهن دختران

دکتر قوی در معرفی گروه دیگری از دختران که درگیر برخی آسیب‌های اجتماعی می‌شوند، افزود: طیف دیگری از دختران به دنبال رفتار مُد روز در بین همسالان خود هستند؛ مثلا اگر دختری متوجه شود که کافه رفتن و سیگار در دست گرفتن، برای همسالان او تبدیل به مُد شده است، او نیز برای نشان دادن توانایی‌اش دست به کار شده و به سمت سیگار و رفتارهای ناسالم دیگر کشیده می‌شود. از سوی دیگر تعدادی از دختران نیز برای ژست روشنفکر بودن به سمت سیگار و کافه رفتن کشیده می‌شوند. بعضی از دختران نیز به دلیل «هدف نداشتن در زندگی» و فقط برای اینکه وقت خود را با یک موضوع پُر کنند و تفریحی داشته باشند، به سمت معضلاتی مثل سیگار و مواد دخانی دیگر می‌روند.

وی مهم‌ترین عامل در افزایش سرعت استعمال سیگار در بین دختران را تبلیغاتی که از سوی فضای مجازی، فیلم‌ها، مجلات، تابلوهای تبلیغاتی و بسیاری از قالب‌هایی که قابلیت انتقال مفاهیم و هنجارسازی می‌کنند، دانسته و اظهار داشت: دریافت ورودی‌های ذهن جوان ما اعم از پدر و مادر، مدرسه، دانشگاه و استاد، گروه‌های مرجعی هستند که یکی از این گروه‌های مرجع، همین فیلم و تئاترهایی است که مثلا نقش اول آن داستان مدام در حال سیگار کشیدن است؛ اگرچه در قالب نوشتاری برخی کتب نیز این معضل وجود دارد.