یکی از شاخص‌هایی که برای تشخیص میزان امنیت غذایی کشورها مورد استفاده اقتصاددان‌ها قرار می‌گیرد نسبت ارزش واردات مواد غذایی به کل صادرات هر کشور است. به گزارش ایرنا، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) آمار مربوط به ارزش واردات غذای ۱۹۵ کشور جهان به کل صادرات این کشورها را سنجیده و این کشورها را به لحاظ میزان برخورداری از امنیت غذایی رده‌بندی کرده است.

بر اساس محاسبات این سازمان بین‌المللی، ایران حدود ۱۱ درصد کل ارزش صادرات خود در هر سال غذا وارد می‌کند که ‌کمتر از ۱۱۹ کشور جهان است.

این موفقیت نسبی در حالی نصیب جمهوری اسلامی ایران شده که کشورمان بیش از 4 دهه تحت تاثیر شدیدترین تحریم‌های غرب بوده و حتی در سال‌های اخیر این تحریم‌ها شکل سخت‌تری نیز به خود گرفته تا جایی که بیماران سرطانی و صعب‌العلاج هم از دریافت داروهای مورد نیازشان محروم بوده‌اند. به‌هرحال دشمنان ملت ایران خصوصا آمریکایی‌ها برای فشار بیشتر علیه ما از هیچ تحریمی ولو دارویی و غذایی ابایی نداشته‌اند اما با همه این توطئه‌ها هم اکنون طبق آمارهای رسمی جهانی امنیت غذایی در ایران از بیش از 100 کشور جهان بهتر است.

بر این اساس مردمان ۱۱۹ کشور جهان امنیت غذایی کمتری نسبت به ایرانی‌ها دارند و ایران از این نظر در رتبه ۷۶ جهان قرار گرفته است. نسبت واردات غذا به کل صادرات در ۷۵ کشور جهان کمتر از ایران است و این کشورها امنیت غذایی بیشتری در مقایسه با ایران دارند.

کمترین نسبت واردات غذا به کل صادرات مربوط به چین تایپه است. ارزش واردات سالانه غذای تایوان معادل ۳ درصد کل صادرات آن در یک سال است. سنگاپور، سوئیس، تایلند، برزیل، هنگ‌کنگ، چین، جمهوری چک، قطر، آرژانتین، آلمان، نروژ، امارات، هند، ژاپن و روسیه ازجمله کشورهایی هستند که بالاتر از ایران در رده‌بندی امنیت غذایی فائو قرار گرفته‌اند.

آمریکا که اقتصاد برتر جهان است و تحت هیچ تحریمی هم نیست در رده‌بندی فائو رتبه ۶۳ را به خود اختصاص داده است. هشت درصد کل صادرات این کشور صرف واردات مواد غذایی می‌شود.

ازجمله کشورهایی که امنیت غذایی کمتری نسبت به ایران دارند عبارتند از پرتقال، لوکزامبورگ، لتونی، یونان، الجزایر، قبرس، پاکستان، اردن، و مصر.

سومالی در میان کشورهای جهان کمترین امنیت غذایی را دارد. میزان واردات غذای سومالی در هر سال معادل ۳۷۲ درصد کل صادرات این کشور است. نسبت واردات غذا به کل صادرات افغانستان نیز ۳۰۵ درصد برآورد شده است.

در مسیر خودکفایی

یکی از عوامل قرار گرفتن ایران در چنین جایگاهی را می‌توان تلاش برای خودکفایی در تولید کالاهای اساسی راهبردی دانست. هرچند جریان حامی واردات در دهه‌های گذشته در بدنه اجرایی کشور وجود داشته و بر سیاست‌های ضدخودکفایی دمیده است اما با عنایت الهی و به لطف هدایت‌ها و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در جهت حمایت از تولید داخلی و تلاش برخی مسئولان و تولیدکنندگان مواد غذایی و کشاورزی، کشورمان تا کنون توانسته توان تولید خود را تا حد قابل قبولی افزایش دهد.

نمونه اخیر در زمینه تلاش برای خودکفایی و بهبود امنیت غذایی کشور، در ماجرای گندم رخ داد. خوشبختانه سیاست دولت سیزدهم در افزایش نرخ خرید تضمینی گندم در حال جواب دادن است به طوری که وزارت کشاورزی آمریکا با پیش‌بینی تولید ۱۶ میلیون‌تنی دو غله مهم ایران یعنی گندم و جو طی سال جاری از افزایش ذخایر و کاهش واردات گندم ایران در این سال خبر داده است.

در زمانی که شعله بحران گندم هنوز اینچنین زبانه نکشیده بود، دولت با اعلام نرخ 11 هزار و 500 تومانی خرید تضمینی انگیزه کشاورزان داخلی را برای تولید دوچندان کرد که نتیجه این سیاست امروز در پیش‌بینی‌های بین‌المللی از تولید گندم ایران آشکار شده است.

کاهش وابستگی به واردات گندم

وزارت کشاورزی آمریکا در جدیدترین گزارش خود موسوم به «غلات: بازارها و تجارت جهانی» پیش‌بینی کرده است واردات گندم ایران طی سال جاری و با افزایش تولید داخل کاهش 24 درصدی داشته باشد و از 7.2 میلیون تن در سال قبل به 5.5 میلیون تن در سال جاری برسد.

وزارت کشاورزی آمریکا برآورد کرده است که تولید گندم ایران در سال جاری با رشد 10 درصدی نسبت به سال قبل مواجه شود و به 13.2 میلیون تن برسد. بر اساس برآورد این نهاد دولتی آمریکا، تولید گندم ایران در سال پیش 12 میلیون تن بوده است.

درحالی پیش‌بینی شده است تولید گندم ایران طی سال 2022 رشد 10 درصدی داشته باشد که انتظار می‌رود تولید جهانی گندم طی این سال 0.6 درصد کاهش یابد و به 775 میلیون تن برسد.

وزارت کشاورزی آمریکا همچنین انتظار دارد ذخایر گندم ایران طی سال 2022 افزایش 9 درصدی نسبت به سال قبل داشته باشد و به 4.68 میلیون تن در پایان سال 2022 برسد.

جو یک غله مهم دیگر است که تولید آن در سال 2022 افزایش 11 درصدی خواهد یافت و به سه میلیون تن خواهد رسید. تولید جوی ایران در سال پیش بالغ بر 2.7 میلیون تن اعلام شده است. با وجود رشد تولید داخل، پیش‌بینی شده است واردات جوی ایران طی امسال رشد 13 درصدی داشته باشد و از 2.2 میلیون تن در سال قبل به 2.5 میلیون تن طی امسال برسد.

نفوذ تفکرات ضد خودکفایی

کشور ما با توجه به منابع بزرگ خاکی و آبی ظرفیت عظیمی برای تولید محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی دارد. البته موضوع کمبود آب هم در میان است ولی به اعتقاد صاحبنظران، با اجرای طرح‌های صیانتی و به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری و حفاظت از آب و خاک، می‌توان با همین منابع موجود در میزان تولیدات کشاورزی جهش ایجاد کرد.

مانع رسیدن به چنین جایگاهی، ریشه دواندن تفکرات ضدخودکفایی در بدنه اجرایی کشور طی سالیان گذشته بوده است. برخی از مسئولان قبلی مدافع یا بانی بسیاری از طرح‌ها برای جلوگیری از کشاورزی بومی بوده‌اند؛ طرح‌هایی مانند نکاشت و تراریخته از آن جمله است.

خوشبختانه در سال زراعی جدید اوضاع کمی بهتر شده و کشور در مسیر تأمین گندم مورد نیاز خود گام برداشته است. شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام نموده میزان خرید تضمینی گندم از کشاورزان سراسر کشور از مرز دو میلیون تن عبور کرده و امید است با این روند، امسال نیاز کمتری به واردات داشته باشیم.

قرار گرفتن در جایگاه 76 در رابطه با نسبت ارزش واردات مواد غذایی به کل صادرات شاید خوب به نظر آید، اما با آنچه می‌توانیم باشیم فاصله زیادی داریم. نباید غافل شد که تفکر مخالف خودکفایی در کالاهای راهبردی هنوز هم در بدنه اجرایی کشور وجود دارد لذا از دولت مردمی انتظار می‌رود به چنین گروهی مجال کارشکنی ندهد.