به مناسبت نهمین سالگرد ارتحال آیت‌الله خوشوقت
یک عمر مجاهدت کم‌نظیر در تربیت نفوس
دوم اسفند ماه 1391 خبر اندوه‌بار ارتحال آیت‌الله حاج شیخ عزیزالله خوشوقت رضوان‌الله علیه مشتاقان معنویت و عرفان را مصیبت زده کرد. آن سالک الی‌الله و عارف بالله سالیان متمادی مأمن و راهنمای مردم و جوانان جویای معنا و معرفت بودند. آن استاد معظم اخلاق همواره مردم و شاگردان را به تقوا، انجام واجبات و ترک محرمات توصیه می‌کردند و از جمله تکیه‌گاه‌های معنوی شهر تهران بودند. مردم‌دار بودند و با آنها ارتباط بی‌تکلف داشتند. معرفت‌جویان از جلسات اخلاقی ایشان بهره‌های فراوان می‌بردند. بر آرمان‌های انقلاب و اطاعت از رهبر معظم انقلاب اسلامی تأکید داشتند و بصیرت‌افزا بودند. ایشان از شاگردان بارز اخلاق و عرفان علامه طباطبایی و دروس فقه و اصول آیت‌الله بروجردی و حضرت امام خمینی(ره) بودند.
رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت خود به مناسبت ارتحال آیت‌الله خوشوقت خاطرنشان کردند: «با تأسف و اندوه فراوان، خبر رحلت عالم ربانی، سالک الی‌الله و عارف بالله مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ عزیزالله خوشوقت رضوان‌الله علیه را دریافت کردم. عمری بابرکت، سرشار از معنویت و تهذیب، و گام‌های پیوسته در سلوک الی‌الله، همراه با مجاهدتی کم‌نظیر در تربیت نفوس مستعد و دل‌های مشتاق، خلاصه‌‌ای از زندگینامه این روحانی مهذّب و این معلّم اخلاق و معرفت است. بی‌شک فقدان این شخصیت ممتاز، برای آشنایانِ رتبه معنوی آن بزرگوار، مصیبتی اندوه‌بار و برای شاگردان و مستفیدان محضر پرفیض او ثلمه‌ای بزرگ است.»
ولادت
مرکز حفظ و نشر آثار آیت‌الله خوشوقت درباره ایشان آورده است: حضرت آیت‌الله عزیز خوشوقت أعلی‌الله‌مقامه در سال 1305 هجری شمسی در دامان والدینی متدین از اهل زنجان قدم به عالم فانی گذاشتند. والدین ایشان بعد از مدت کوتاهی به شهر تهران مهاجرت نمودند و ایشان از سه سالگی در منطقه مذهبی در جنوب تهران رشد و نمو یافتند.
ورود به حوزه علمیه
بعد از اتمام تحصیلات متداول، تحصیلات حوزوی را در تهران آغاز و با حضور در مکتب مرحوم حاج شیخ علی‌اکبر برهان رحمهًْ‌الله در مسجد لرزاده از آداب و تعالیم آن مرد الهی به مدت 5 سال بهره بردند.
پس از آن به شور و شوق آموختن معارف دینی و استفاده از عنایات خاصه کریمه اهل‌بیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به قم مقدس، آشیانه اهل‌بیت عصمت و طهارت وارد شدند و به مدت 13 سال از حوزه مقدسه علمیه قم بهره بردند.
اساتید
ایشان در سطح از اساتیدی همچون شهید آیت‌الله صدوقی رحمهًْ‌الله و آیت‌الله مجاهدی تبریزی رحمهًْ‌الله و به مدت هفت سال از درس خارج فقه آیت‌الله العظمی بروجردی رحمهًْ‌الله و فقه و اصول حضرت امام خمینی رحمهًْ‌الله استفاده نمودند. همچنین حکمت و فلسفه الهی را در محضر مفسر کبیر قرآن علامه طباطبائی أعلی‌الله‌مقامه آموختند. انفاس قدسی آن استاد بزرگ، ایشان را با دقائق و رموز و درجات اخلاق و عرفان آشنا ساخت و از این جهت مورد توجه و محبت ویژه علامه أعلی‌الله‌مقامه قرار گرفتند.
بازگشت به تهران
پس از وصول به مقامات بلند اخلاقی و مراتب بالای منقول و معقول و نیل به درجه اجتهاد علمی، جهت انجام وظائف و تحقق رسالت عالمان ربانی، به تهران بازگشتند و با امامت جماعت در مسجد امام حسن مجتبی علیه‌السلام، فعالیت تبلیغی خویش را آغاز نمودند و به مرور تشنه‌کامان زلال معارف ناب به گرد چراغ پرفروغ وجودش حلقه زدند و ایشان تقریبا به مدت پنج دهه و تا پایان عمر مبارکشان، به تربیت نفوس مستعد و دل‌های مشتاق همت گماردند.
آیت‌الله خوشوقت أعلی‌الله‌مقامه پس از بازگشت به تهران تا پایان عمر(حدود 50 سال) با قم ارتباط مستمر و هفتگی داشتند و با تشکیل جلسات خصوصی و عمومی در زمینه اخلاق و معارف و برگزاری مجالس یاد و ذکر خداوند متعال و توسل به اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام در راستای تربیت و آشنا کردن نفوس با خداوند متعال و اولیائش تلاش نمودند. این جلسات نزد علاقه‌مندان به‌عنوان جلسات ختم صلوات و روضه اهل‌بیت علیهم‌السلام و پرسش و پاسخ مشهور بود.
ایشان مبانی عرفان عملی را از درون آیات، روایات، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه استخراج و به بیانی شیوا و روان و دقیق در اختیار تشنگان اخلاق و معرفت اسلامی قرار می‌دادند.
برای رسیدن به قرب الهی به دو بال احتیاج دارید...
بنابراین مکتب اخلاقی ایشان بر پایه توحید با تمسک به قرآن و عترت علیهم‌السلام استوار بود و همیشه یادآوری می‌کردند که اگر «ثقلین» را از هم جدا کنید هیچ‌چیز ندارید، زیرا قرآن موضوعش هدایت است و حضرات معصومین علیهم‌السلام مبیّن و مفسر قرآن می‌باشند، لذا ساختار شخصیتی ایشان کاملاً قرآنی بود. با مبانی قرآن کاملاً آشنا بودند و می‌فرمودند:
راه هدایت تمام انسان‌ها در قرآن آمده است و تمام آیات قرآن به اشکال و مفاهیم مختلف انسان را دعوت به اطاعت فرمان الهی و عبودیت که همان تقوا باشد، می‌کنند و فهم کامل و دقیق این آیات نورانی میسر نمی‌شود الّا با کلمات نورانی حضرات معصومین علیهم‌السلام.
لذا ایشان اساس اخلاق و رشد را با توجه به کتاب‌الله و عترتی، تقوا معرفی می‌کردند که طبق فرمایشات ائمه هدی علیهم‌السلام تنها راه تحصیل آن انجام واجب و‌ترک حرامست و می‌فرمودند: برای رسیدن به قرب الهی به دو بال احتیاج دارید
اول: تقوی؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ»
و دوم: ذکر کثیر؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کَثِیراً»
در نتیجه: سلوک در نگاه معرفتی ایشان ساده و عمیق بود.
قرآن کریم از این راه هدایت در آیات متعدد تعبیر به «صراط مستقیم» کرده است و حضرت آیت‌الله خوشوقت أعلی‌الله‌مقامه اولین گام برای سلوک را شناخت راه هدایت می‌دانستند.
فانوس هدایت در طوفان‌های گوناگون
فارغ از مراتب علمی در اصول، فقه، تفسیر، حدیث، حکمت الهی، تاریخ اسلام، تاریخ معاصر و مباحث ادبی که در هر یک دارای آرای ابتکاری و خاصی بودند، شخصیتی مستحکم و استوار و انقلابی داشتند. آنان که محضر مبارکش را درک کرده بودند سکینه و وقار الهی را در او می‌یافتند و استحکام معنوی و علمی را در پاسخ‌های کوتاه و شفاف وی به وضوح می‌دیدند. تواضع و مردمی بودن به همراه سکوت‌های طولانی و معنا دار ایشان، پرده از عمق وجود او برمی‌داشت. همین ویژگی‌های ممتاز موجب شده بود تا علامه طباطبائی أعلی‌الله‌مقامه، ایشان را محل رجوع مطمئنی برای طالبان معرفت و هدایت بدانند و رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای مدظله‌العالی نیز ایشان را فانوس هدایت در طوفان‌های گوناگون معرفی نمایند.
در راستای حفظ نظام اسلامی بحق آیت‌الله خوشوقت اعلی‌الله‌مقامه نمونه بارز فقیهی شیعی و عالم بصیر بود که هر نوع گزند و سالوسی را با نور ایمان الهی می‌دید و با استحکام، نظر بیان می‌فرمود و گذشت زمان عمق بینش او را آشکار ساخت. ایشان در جهت استمرار نظام جمهوری اسلامی ایران بر محوریت ولایت فقیه حمایت بی‌نظیر و مثال‌زدنی از مقام معظم رهبری مدظله‌العالی داشتند که بر خواص و عوام پوشیده نیست و در جواب تمامی سؤالات مربوط به ولی‌فقیه اطاعت از ایشان را واجب می‌شمردند.
«طریق بندگی»، «اساس بندگی»، «آثار بندگی»، «شروع بندگی» و «عزیز خدا» عنوان کتاب‌هایی دربردارنده بیانات اخلاقی و‌تربیتی آیت‌الله خوشوقت است که از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار ایشان (مؤسسه فرهنگی هنری محبّین صاحب‌الأمر(عج)) تدوین و انتشار یافته است.
به آیت‌الله خوشوقت وصل بشوید
آیت‌الله صدیقی درباره ایشان می‌گوید؛ سابقه آشنایی رهبر انقلاب با حضرت آیت‌الله خوشوقت و علاقه رهبری به ایشان، به مدرسه حجتیه قم بازمی‌گردد. بعد از انقلاب هم مشورت‌هایی با ایشان داشتند. تکریم عجیبی حضرت آقا از ایشان داشتند. یک‌بار یادم هست که آیت‌الله خوشوقت برای حضور در یکی از مجالس، خدمت حضرت آقا رفته بودند و از در حیاط وارد شده بودند و کفش‌ها را هم همان‌جا گذاشته بودند. بعد از پایان مجلس، همه حرکت کردند برای صرف شام. حضرت آقا و آیت‌الله خوشوقت کنار یکدیگر بودند. حضرت آقا وقتی متوجه شدند که کفش‌های ایشان در آن‌جا نیست، کفش‌های خودشان را برداشتند و مقابل پاهای آیت‌الله خوشوقت جفت کردند. آیت‌الله خوشوقت هرچه اصرار کردند، آقا قبول نکردند. آیت‌الله خوشوقت هم کفش‌های آقا را پوشیدند و بعد، اطرافیان برای حضرت آقا کفش آوردند. حضرت آقا علاقه فوق‌العاده‌ای به ایشان داشتند. فراتر از علاقه، بلکه اعتقاد بود. رهبر معظم انقلاب آیت‌الله خوشوقت را جزو کسانی معرفی می‌کردند که جلوی طوفان‌ها را می‌گیرند و نمی‌گذارند دل‌ها را باد ببرد. ایشان فرمودند که طوفان‌ها زیاد است و مقاومت کردن در برابر این طوفان‌ها مشکل است. به یک جایی وصل بشوید که این بادها شما را با خودش نبرد. سؤال کردیم مثلاً به چه کسی؟ فرمودند به آیت‌الله خوشوقت.