مقاله مشترک کاترین اشتون و چاک هیگل:
ایرانی که ترامپ را شکست داد تسلیم بایدن نمی‌شود
اعلام رویکرد دولت جدید آمریکا در قبال برجام با واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای عضو این توافق و همچنین ناظران بین‌المللی مواجه شد که شاید مهم‌ترین آن اظهارات مسئول اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. اشتون خطاب به بایدن تاکید کرد که «ایران بعد از چشیدن طعم پیروزی بابت مقاومت در برابر اقدامات ترامپ اکنون تسلیم فشار حداکثری بیشتر نخواهد شد».
سرویس سیاسی-
چهارشنبه هفته گذشته شاهد آغاز به کار رسمی دولت جو بایدن بودیم. ۲۴ ساعت قبل از این اتفاق آنتونی بلینکن، نامزد معرفی شده از سوی جو بایدن برای تصدی پست وزارت خارجه در جلسه بررسی صلاحیت خود در برابر کمیته روابط خارجی سنا سیاست‌های دولت بایدن در قبال برجام را تشریح و بار دیگر به صورت رسمی و واضح زیاده‌خواهی آمریکا و ادامه سیاست‌های ترامپ در مورد ایران را اعلام کرد. وی گفت که «رئیس‌جمهور منتخب معتقد است که اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی‌گردیم، اما از این مسئله، همراه با متحدان‌مان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر به خصوص مسئله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد.» بایدن که در روز اول حاکمیت خود، بسیاری از تصمیمات ترامپ را از بین برده، نه تنها در قبال خروج از برجام و اعمال صدها تحریم ضدایرانی و غیرقانونی دولت قبل تصمیمی برای اصلاح رفتار آمریکا نگرفته که حتی مشاوران او همان مسیر ترامپ را به عنوان راهبرد دولت جدید آمریکا در برابر ایران تشریح کرده‌اند. موضع سایر اعضای دولت بایدن نیز در همین راستا بود. «ژانت یلن»، گزینه پیشنهادی «جو بایدن» برای تصدی سمت ریاست وزیر خزانه‌داری آمریکا گفته جمهوری اسلامی ایران تنها در صورت پایبندی به محدودیت‌های وضع‌شده در برجام از رفع تحریم‌ها بهره‌مند خواهد شد.
«جنیفر ساکی» سخنگوی کاخ سفید در دولت جدید آمریکا ضمن اجتناب از ارائه پاسخ مستقیم به سؤالی درباره اینکه آیا بایدن قصد دارد به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد، گفت: « رئیس‌جمهور از ابتدا به تشدید محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران و برطرف کردن دیگر نگرانی‌ها، از طریق دیپلماسی معتقد بوده است». ساکی با بیان اینکه بایدن قصد دارد درباره موضوع ایران با شرکای آمریکا صحبت کند، افزود: « ایران باید به تبعیت از محدودیت‌های هسته‌ای قابل توجه ذیل توافق بازگردد تا بتوانیم در این زمینه پیشرفتی داشته باشیم».
فارغ از موضع دولتمردان ما، اعلام چنین رویکردی از سوی دولت جدید آمریکا با واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای عضو برجام و همچنین ناظران بین‌المللی نیز مواجه شد که شاید مهم‌ترین آن اظهارات مسئول اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود.
«کاترین اشتون» طی یادداشتی مشترک با «چاک هیگل»، وزیر دفاع اسبق آمریکا در وب‌سایت پایگاه خبری «هیل» تاکید کرد : «دولت بایدن بعد از روی کار آمدن با این سؤال حیاتی روبرو خواهد بود: چگونه باید نوار تنش‌ها را قطع کرد و این منطقه ناپایدار و حساس را به ثبات رساند؟ بازگشت به توافق هسته‌ای ایران، نقطه شروعی ضروری برای این کار است.» آنها نوشته‌اند: «اردوگاه موسوم به «اکنون امتیازات بیشتر بگیرید» در ایالات متحده می‌گوید دنیا دستخوش تغییر شده و به همین خاطر بازگشت صرف به توافق امکان‌پذیر نیست.» هیگل و اشتون در ادامه تصریح می‌کنند: «طرفداران این دیدگاه معتقدند ایالات متحده باید از فشارحداکثری به عنوان اهرم فشاری جهت اخذ امتیازات بیشتر از ایران در زمینه‌های موشکی، رفتارهای منطقه‌ای و بندهای زوال‌پذیر [برجام] استفاده کند. این استدلال معیوب است.» در ادامه این یادداشت آمده است: «ایران بعد از چشیدن طعم پیروزی بابت مقاومت در برابر اقدامات ترامپ اکنون تسلیم فشار حداکثری بیشتر نخواهد شد. مذاکرات برای توافق جدید اکنون نیازمند اعتماد و وقت است. بزرگ‌ترین مانع برای ایالات متحده این است که هر گونه توافق جدید نیازمند تأیید کنگره است.»
راهکار بازگشت به برجام،
رفع تمام تحریم‌ها
اشتون و هیگل تأکید کرده‌اند هرگونه الزام برای آغاز مذاکرات جدید یا شرط‌گذاری برای بازگشت به برجام نیز با توجه به نبود گفت‌وگو میان ایران و ایالات متحده به موانع مشابهی برخورد خواهد کرد. نگارندگان این یادداشت راهکار پیشنهادی خود در این خصوص را اینطور تشریح کرده‌اند: «یک راه‌حل فوری بازگشت کامل ایالات متحده و ایران به توافق هسته‌ای و تعهد یکجانبه دو طرف به پایبندی کامل و اجرای کامل توافق متعاقب آن است.»
اشتون و هیگل تأکید کرده‌اند بازگشت دو طرف به برجام می‌تواند به صورت همزمان انجام شود و دو طرف باید از گذاشتن پیش‌شرط در این خصوص خودداری کنند. برای ایالات متحده، این مستلزم رفع تمامی تحریم‌های جدیداً وضع‌شده یا تحریم‌های احیا شده به بهانه برنامه هسته‌ای و از میان برداشتن محدودیت‌های پیچیده روان‌شناختی و حقوقی برای بانک‌ها و شرکت‌ها خواهد بود.
هیگل و اشتون نوشته‌اند تمامی کشورهای دیگر باید کاملاً به توافق هسته‌ای پایبند باشند و فضای حمایتی جهت اجرای کامل آن را فراهم آورند.
آنها در بخش دیگری از یادداشت خود به مطالبه مقام‌های جمهوری اسلامی ایران از آمریکا برای پرداخت غرامت بابت خروج از برجام و تحمیل فشارهای اقتصادی به ایران اشاره کرده و نوشته‌اند: «ایران بابت اثرات خروج ترامپ خواستار پرداخت غرامت شده و ضمانت‌هایی خواسته که ایالات متحده در آینده به توافق پایبند خواهد بود. با وجود این، هیچ‌یک از این مطالبات، پیش‌شرط نیستند و می‌توان آنها را از طریق روند منصفانه و دوجانبه ورود مجدد به برجام حل و فصل کرد.»
فرصت بازگشت آمریکا به برجام تا ماه فوریه
با این همه «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، رویکرد دولت جدید آمریکا به ریاست «جو بایدن» در قبال توافق هسته‌ای ایران را «عملگرایانه» توصیف کرد و گفت که «همه ما فوراََ به این نیاز داریم که اولین نشانه‌های عادی‌سازی [روابط] در ماه فوریه ظاهر شود، زیرا طبق قانونی که اخیرا در مجلس ایران تصویب شده، اگر تا ۲۱ فوریه پیشرفتی حاصل نشود، تهران اجرای پروتکل الحاقی و توافق پادمانی را که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امضا کرده، لغو می‌کند و امکان بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران را شدیداً کاهش می‌دهد».
ابراز امیدواری آلمان برای بازگشت آمریکا به برجام
از سوی دیگر «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان در گفت‌وگو با شبکه آلمانی « SWR2 Aktuel» درخصوص بازگشت «جو بایدن» رئیس‌جمهور ایالات متحده به برجام ابراز امیدواری کرد.
ماس که کشورش یکی از اعضای بدهکار و بد عهد این توافق است، با‌اشاره به تمایل رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای بازگشت به معاهدات بین‌المللی تصریح کرد: «تمامی این اقدام نمایانگر این است که ایالات متحده در صدد است بار دیگر یک نقش بین‌المللی را برعهده بگیرد و دیگر بر فشار و تحریک تکیه ندارد و بلکه تکیه آن بر گفت‌وگو و مذاکره است».
این دیپلمات ارشد آلمان همچنین با ابراز امیدواری درباره بهبود سریع روابط ترانس آتلانتیک در دولت جدید آمریکا تحت ریاست‌جمهوری بایدن گفت: «اینها سیگنال‌هایی است که در حال حاضر دریافت می‌کنیم».
وزیر خارجه آلمان همچنین تصریح کرد که انتظار دارد که ایالات متحده خیلی فوری به سازمان جهانی بهداشت و توافق اقلیمی پاریس بازگردد.
وقاحت دولت بدهکار در برجام
از موضع طلبکاری!
نکته قابل تامل اما موضع وقیحانه وزیر امور خارجه از بدهکاران برجام در قبال وقایع اخیر بود. «ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه فرانسه که کشورش در عمل به وعده‌های خود بعد از خروج آمریکا از برجام ناکام مانده شامگاه پنجشنبه (دوم بهمن/ ۲۱ ژانویه) از ایران خواست «فوراً» به تعهدات خود در این توافق پایبند شود.
لودریان این اظهارات را در دیدار با «شیخ عبدالله بن زاید»، وزیر امور خارجه و همکاری بین‌المللی امارات که در پاریس انجام گرفت مطرح کرده است.
در بیانیه‌ای که درخصوص این دیدار روی وب‌سایت وزارت خارجه فرانسه قرار گرفته آمده است: «آقای لودریان از برقراری مصالحه میان اعضای شورای همکاری خلیج [فارس] استقبال کرد. ایشان خاطرنشان کرد که ایران باید به منظور حفظ ثبات در منطقه و جلوگیری از بحران جدی‌اشاعه‌ای فوراً رعایت تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام را از سر بگیرد.»
فرانسه در کنار انگلیس و آلمان سه عضو اروپایی گروهی هستند که از سال ۲۰۱۵ به توافقی با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور دست پیدا کرده‌اند. این توافق قرار بود در ازای ایجاد محدودیت در بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای، تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه هسته‌ای علیه ایران را رفع کند.
تروئیکای اروپا از جمله فرانسه علی‌رغم مخالفت‌های لفظی با خروج آمریکا از برجام به هیچ یک از وعده‌های خود برای جبران آثار این خروج عمل نکردند.
گروکشی رژیم صهیونیستی مقابل دولت بایدن
جدا از موضع مقامات غربی در قبال رویکرد دولت بایدن در قبال برجام اما شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی بامداد پنجشنبه گزارش داد، تل‌آویو به دولت بایدن هشدار داده اگر به برجام بازگردد، ممکن است روابط دوجانبه به تیرگی بگراید.
این شبکه به نقل از «یک مقام بسیار عالی‌رتبه اسرائیلی» گزارش داد: «اگر بایدن برنامه اوباما (توافق هسته‌ای با ایران) را اتخاذ کند، ما دیگر هیچ حرفی با او نخواهیم داشت».
به نوشته وبگاه «تایمز اسرائیل» به نقل از این گزارش، مقام مذکور که نامش فاش نشد، از ارائه جزئیات بیشتر درباره این تهدید تل‌آویو علیه دولت بایدن خودداری کرد.همزمان رسانه‌های عبری‌زبان نیز خبر دادند، بعد از تحلیف بایدن و به دست گرفتن زمام کاخ سفید توسط او، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی قصد دارد یک‌سری جلسات مشورتی درباره ایران با حضور مقام‌های ارشد از وزارت جنگ، وزارت خارجه، ارتش، شورای امنیت داخلی و سازمان جاسوسی موساد برگزار کند.
شبکه ۱۲ همچنین گزارش داد که مبحث اصلی مورد گفت‌وگو در این جلسات قرار است جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران باشد.