«عملیات غیرممکن» نجات اصلاحات با تعویض اسم‌ها و آدم‌ها
موسوی لاری از شورای عالی اصلاح‌طلبان استعفا داد و به‌نظر می‌رسد تغییرات دیگری نیز در راه است که به تبع شکست سنگین در انتخابات مجلس یازدهم رخ داده است اما نجات اصلاحات با تعویض اسم‌ها و آدم‌ها به عملیات غیرممکن شبیه است؛ نجات این جریان سیاسی تنها در گرو مسئولیت‌پذیری و پاسخگو بودن و پرهیز از سیاسی‌کاری است.
سرویس سیاسی-
دو ماه از انتخابات مجلس یازدهم می‌گذرد اما همچنان پس لرزه‌های آن ادامه دارد. یکی از تازه‌ترین موارد سه روز قبل رخ داد: «سید عبدالواحد موسوی‌لاری، نایب‌رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در نامه‌ای خطاب به محمدرضا عارف، رئیس این شورا استعفای خود را اعلام کرد.»
موسوی لاری در متن نامه خود دلیل استعفا را شرایط جسمی‌عنوان کرده و نوشته است: «شما خود به شرایط جسمی‌بنده واقفید و در گذشته نیز کراراً به عرض دوستان رسانده بودم که به دلیل شرایط جسمی‌امکان تداوم مسئولیت و ایفای نقش ندارم. لذا بدینوسیله استعفای خود را به حضرت‌عالی، اعضاء محترم هیات‌رئیسه و اعضای محترم شورا تقدیم می‌دارم.»
لاری در بخش دیگری از نامه خود نوشته است: «تا چند هفته دیگر عمر مجلس دهم به پایان می‌رسد و مجلس دیگر با حال و هوایی متفاوت پا به عرصه وجود می‌نهد. دولت فعلی نیز آفتابش بر لب پشت‌بام است و هرچه بود و هرچه هست به ماه‌های پایانی خود نزدیک می‌شود.»
در ادامه سطری آمده که نشان می‌دهد وضعیت جسمی بهانه‌ای ظاهری است و دلیل اصلی این استعفا چیزهای دیگری باید باشد. نایب‌رئیس شورای عالی اصلاح‌طلبان نوشته است: «در چنین شرایطی نباید از بازنگری در ساختار و سازوکار نهادهای اجماعی اصلاح‌طلبان در عرصه‌های گوناگون غفلت نمود.»
به عملکرد بد خودمان باختیم
روزنامه اعتماد (از جمله روزنامه‌های طیف موسوم به اصلاح‌طلب) دیروز در گزارشی نوشت: «اصلاح‌طلبان انتخابات مجلس یازدهم را از دست دادند... شكستِ اصلاح‌طلبان در اين انتخابات اما به‌واقع پاي صندوق راي رقم نخورد. آنها اگر شكست خوردند، بخشي به عملكرد بد خودشان در سال‌هاي گذشته باختند و بخشي مهم‌تر، به اين دليل قافيه را به رقيب باختند كه مطالبات پايگاه راي‌شان به‌واسطه شعارهايي كه ازجانب كانديداهاي غيراصلاح‌طلب موردحمايت اصلاحات مطرح شده بود، بالا رفت.»
این روزنامه اصلاح‌طلب دو دلیل برای باخت این جناح در انتخابات مطرح کرده است: نخست عملکرد بد اصلاح‌طلبان؛ دومین نکته‌ای که این روزنامه مدعی شده این است که کاندیداهای غیراصلاح‌طلبی که مورد حمایت این جناح قرار داشتند با شعارها و وعده‌های خود مطالبات مردم را بالا برده بودند!
می‌گویند اولین قدم در جبران کاستی‌ها پذیرفتن آنها و علل رخ دادنشان است اما در ادامه این گزارش آمده: «اصلاح‌طلبان از آنجا كه خودشان مستقيم رئيس دولت و مجلس نبودند، وقتي وارد ميدان عمل شدند، نتوانستند همه آنچه ديگران شعارش را سر داده بودند، عملياتي كنند[!]»
به هر روی شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم زلزله‌ای بود که همچنان پس لرزه‌های آن ادامه دارد. استعفای موسوی لاری نیز از جمله همان پس لرزه‌ها است که نشان می‌دهد تشتت و اختلاف در حلقه بالایی اصلاح‌طلبان بسیار زیاد است.
نخستین قربانی تصمیم شورا
اصلاح‌طلبان به دلیل عملکرد بسیار ضعیف فراکسیون امید و دولت مورد حمایت آنها از قبل می‌دانستند که انتخابات مجلس را واگذار خواهند کرد. به همین دلیل تعداد افرادی که از این طیف برای نام نویسی به وزارت کشور رفتند مورد انتقاد روزنامه‌های این جریان قرار گرفت. پس از آن اصلاح‌طلبان که می‌دانستند در انتخابات شکست سنگینی خواهند خورد چیزی به نام ردصلاحیت‌های گسترده را بهانه کردند تا لیست واحد ندهند چرا که می‌دانستند شکست خواهند خورد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در گزارشی به این موضوع پرداخت و نوشت: «به‌نظر می‌رسد ناکامی‌در انتخابات مجلس و ریشه‌یابی دلایل آن در تصمیمات شورای عالی سیاست‌گذاری یکی از همان بسترهای مهم اما ناگفته نامه موسوی لاری است. شورای عالی سیاست‌گذاری برای یازدهمین دوره انتخابات مجلس استراتژی کناره‌گیری اتخاذ و اعلام کرد که به دلیل رد صلاحیت‌های گسترده از انتشار فهرست انتخاباتی و حضور پررنگ و حمایت از گروه و جریانی امتناع خواهد کرد اما احزاب می‌توانند با توجه به داشته‌های خود فهرست ارائه کنند. احزابی چون کارگزاران سازندگی و مردم سالاری فهرست منتشر و تلاش‌هایی را برای اثرگذاری بر انتخاب مردم انجام دادند اما پیروزی قاطع اصولگرایان در این انتخابات تلاش‌های آنها را بی‌ثمر ساخت. پس از انتخابات اما گلایه‌ها از این تصمیم شورای عالی به‌ویژه از سوی اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ادامه یافت.»
گزارش فوق در ادامه آورده: «هنوز مشخص نیست که آیا موسوی لاری هم در باطن با کناره‌گیری شورا از انتخابات مخالف بوده یا نه. اما... نگاهی به... گفت‌و‌گوهای تفصیلی و یا کوتاه موسوی لاری هم نشان می‌دهد که موضوع عدم ارائه لیست انتخاباتی از نظر او با توجه به شرایط موجود قابل قبول بوده است.»
پس‌لرزه‌های شکست یازدهم!
یدالله طاهرنژاد، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی دیروز در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایرنا درباره استعفای عبدالواحد موسوی لاری، نائب رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری جبهه اصلاح‌طلبان، اظهار کرد: «شورای‌عالی سیاست‌گذاری از دو طیف نمایندگان احزاب و اشخاص حقیقی تشکیل شده است که بعضا هماهنگی و سازگاری لازم در ارتباط با موضوعات کلان ملی را نداشتند.»
این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی افزود: «برخی نهادها هم شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان را در چارچوب قانون احزاب نمی‌دیدند و معتقد بودند اعضای این شورا نه از شخصیت‌های حقیقی بلکه باید از احزاب باشد و به دلیل ایجاد این نوع محدودیت‌ها، طیف احزاب شورا مجبور شدند برای انتخابات مجلس یازدهم به‌عنوان جبهه از وزارت کشور مجوز اخذ کنند. به همین منظور موسوی لاری در اقدامی پیش‌دستانه استعفا کرد تا بستر برای اجرای قانون جدید احزاب هموار شود.»
شورای اصلاح‌طلبان نیازمند خانه‌تکانی
اما در ادامه طاهرنژاد که خود روزگاری رئیس کمیته استان‌های این شورا بوده است به ایرنا گفت: «شورای عالی سیاست‌گذاری را مسئول نرسیدن اصلاح‌طلبان به تصمیم واحد در انتخابات مجلس است و این شورا باید این مسئولیت را بپذیرد و به تاریخ پاسخگو باشد. بنابراین اصلاح‌طلبان به اصلاح ساختار و شورای مذکور به خانه‌تکانی نیاز دارند.»
اختلافات در شورای عالی اصلاح‌طلبان از قبل از انتخابات مجلس یازدهم وجود داشت و به‌نظر می‌رسد شکست در انتخابات مجلس یازدهم بر آتش اختلافات دمیده و آن را شعله‌ورتر کرده است. در سال‌های گذشته نیز برخی از احزاب اصلاح‌طلب نسبت به ماهیت این شورا و نیز عملکرد آن انتقادات شدیدی داشتند که در روزنامه‌های زنجیره‌ای انتشار می‌یافت. حزب اعتماد یکی از منتقدین این شورا بود که خوشحالی خود را از تغییرات در شورای عالی اصلاح‌طلبان بیان کرده است.
در گزارش روزنامه اعتماد آمده بود: «اصلاح‌طلبان حالا به جبر اين شكستِ ناگزير، بيرون گود مانده و دست‌كم تا بخواهند فرصت دارند تا ايرادهاي ريز و درشت‌شان را رفع و رجوع كنند و پايه‌هاي جنبش و گفتمان سياسي متبوع‌شان را‌ترميم و بازسازي. اين اما نيازمند عزمي جدي است و البته ابزار و لوازم مقتضي. اينكه اصلاح‌طلبان عزم‌شان براي بازسازي گفتماني، جزم است يا نه، به خودشان مربوط است و كسي لااقل از حالا كه هنوز يك ماه مانده تا آغاز به كار دوره چهار ساله مجلس اصولگراي يازدهم، نمي‌داند آنها چه خواهند كرد. اما آنچه معلوم است اين بازسازي گفتماني، پيش و بيش از هر چيز نيازمند روح تازه و نيرويي جوان و پوياست و اين مهم محقق نمي‌شود مگر با خالي كردن ميدان ازسوي قديمي‌ها براي جوانان و به نفع جواني و پويايي اصلاحات.»
اصلاحات نیازمند اصلاح!
این گزارش در ادامه آورده است: «آخرين ساعات هفته‌اي كه گذشت، نشانه‌اي از اينكه اصلاح‌طلبان (لااقل بعضي بزرگان اين جريان سياسي) به فكر خالي كردن ميدان براي جوانان افتاده‌اند، ديده شد. وقتي حجت‌الاسلام موسوي‌لاري، وزير كشور دولت اصلاحات و نايب رئيس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان در نامه‌اي به محمدرضا عارف، رئيس فراكسيون اميد مجلس و رئيس اين شوراي عالي، از ادامه حضور خود در اين مقام استعفا داد تا چنانكه در نامه استعفايش هم نوشته، «تغييرات اساسي در ساختار و سازوكار شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان ايجاد شود و نقش احزاب پررنگ‌تر شود.»
سپس در ادامه این نوشتار از برخی خبرهای پشت پرده سخن گفته شده است از دلخوری «محمدرضا عارف». این گزارش افزوده: پيگيري‌هاي «اعتماد» از چند عضو شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نيز از اين حكايت دارد كه آنها در حال تدارك جلساتي با حضور موسوي‌لاري و ديگر بزرگان اصلاحات براي يافتن راهكاري براي اصلاحِ اصلاحاتند و احتمالا تا پايان هفته جاري، بيش از اين از اصلاحِ اصلاحات خواهيد شنيد. هرچه هست اما همان‌طور كه موسوي‌لاري هم نوشته، «آفتاب دولت فعلي بر پشت‌بام است» و كارِ مجلس دهم را هم كه از همين حالا عملاً بايد تمام شده دانست. همين ديروز حزب اتحاد ملت جلسه‌اي مهم برگزار كرده تا ابعاد موضوع را دقيق‌تر بررسي كند. با اين حساب، اصلاح‌طلبان دست‌كم تا انتخابات رياست‌جمهوري 1400، بيش از يك سال فرصت دارند تا فكري به حال اصلاحات كنند و طرحي نو براي اصلاح امور اصلاحات و مملكت دراندازند... روزها و هفته‌ها و ماه‌هاي پيش‌رو تا افق 1400 به همان سرعتي خواهند گذشت كه روزها و هفته‌ها و ماه‌هايي كه اصلاح‌طلبان در مجلس دهم، صاحب فراكسيوني بودند به نام «اميد.»
مشتاق استعفای عارف!
در این میانه تغییرات اما برخی مکنونات جریان‌ها و احزاب و شخصیت‌ها رو می‌شود. چنانکه از مطالب روزنامه سازندگی (ارگان حزب کارگزاران) پیداست این حزب که پیش از این زمزمه جدایی‌اش از طیف موسوم به اصلاح‌طلب مطرح شده بود اکنون از کناره‌گیری موسوی لاری خوشحال است و مشتاق کناره‌گیری عارف نیز هست.
در گزارش دیروز سازندگی آمده بود: «بعد از بالا گرفتن انتقادات به عملکرد شورای عالی اصلاح‌طلبان، بالاخره اولین‌ترک‌ها به بدنه این شورا با استعفای موسوی لاری نایب‌رئیس آن رقم خورد. این استعفا پس از شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس و افزایش انتقادات از محمدرضا عارف رئیس این شورا صورت می‌گیرد. برخی از اصلاح‌طلبان معتقدند که اصلاحات باید اصلاح شود و شورای عالی سیاست‌گذاری که از یک مقام ستادی به یک حزب تبدیل شده بود، بازسازی شود و ذیل احزاب قرار گیرد. با استعفای موسوی لاری از شورای عالی اصلاحات، قدم اول برای بازسازی اصلاحات برداشته شد. قدم بعدی نیز می‌تواند استعفای محمدرضا عارف و سپردن این مسئولیت به فردی است که آشنا به سیاست و کار تشکیلاتی باشد.»
باید دید در روزهای آینده پس لرزه‌های شکست اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس به چه جاهای دیگری خواهد رسید.