حاجی بابایی وزیر اسبق آموزش و پرورش در گفت‌وگو با کیهان:
خصوصیسازی آموزشی ازخصوصی‌سازی اقتصاد خطرناک تر است
محسن پورعرب
«آموزش و پرورش به دنبال تولید بسته‌های مکمل و کمک آموزشی برای دانش‌آموزان است تا بتواند به امپراطوری کتب درسی پایان دهد!»؛ این عبارت نه شوخی و نه شایعه است، بلکه واقعیتی است که طی روزهای اخیر از زبان برخی مدیران آموزش و پرورش کشور بیان شده است.
آموزش و پرورشی که در تلاش برای مقابله با موسسات کمک آموزشی خصوصی و کنکوری بود حالا خود دنبال کننده و مجری برخی سیاست‌های موسسات کمک آموزشی خصوصی خواهد شد! البته سیر صعودی موسسات کمک آموزشی در تبلیغات و نفوذ به نظام آموزشی به گونه‌ای بوده که تحت تاثیر قرار گرفتن آموزش و پرورش از این ایدئولوژی قابل پیش‌بینی بود.
تبلیغات موسسات کمک آموزشی به اندازه‌ای افزایش یافته که به جرات می‌توان گفت جزو چند تبلیغ پر تکرار در رسانه‌ها است، تبلیغاتی که با هدف جذب مخاطبان از هر رده سنی تلاش می‌کند تا نظام آموزشی متفاوتی را به دانش‌آموزان و دانشجویان القاء کند.
«رتبه 10 کنکور تجربی امسال توانسته با استفاده از کتاب‌های میکرو و آی‌کیو درس زیست رو 95 درصد، ریاضی 96 درصد، فیزیک 100 درصد و درس شیمی رو 93 درصد پاسخ صحیح بده! رتبه 9 کنکور ریاضی هم با استفاده از کتاب میکرو طبقه‌بندی توانسته درس فیزیک رو 97 درصد پاسخ صحیح بده! رتبه 1 کنکور انسانی هم موفقیتش رو مدیون شرکت در آزمون‌های سراسری است که در 2 سال منتهی به کنکور برگزار شده بود!»
«پایه تحصیلی‌ات رو به این شماره پیامک کن و بسته معلم خصوصی رو درب خونه تحول بگیر! به همین راحتی می‌تونی یک معلم خصوصی همراه با چند کتاب کمکی برای تمرین داشته باشی؛ هزینه‌اش هم از معلم خصوصی کمتره!»
«هنوز تموم نشده! شماهایی که نگران تامین هزینه خرید کتاب‌ها و شرکت در کلاس و آزمون هستید، برنامه‌های آموزشی که از رسانه‌ها پخش می‌‌شه رو دنبال کنید و تکنیک‌های حل تست‌های کنکور رو یاد بگیرید! برای اطمینان تکنیک‌های تست‌زنی این نمونه را با هم مرور کنیم؛ سوال مربوط به کنکور سال 97 است؛ نیازی به خواندن دقیق متن سوال نیست، برای یافتن جواب صحیح که معنی دقیق آیه ذکر شده است به علامت‌های نگارشی و حروف ربط توجه کنید! گزینه اول ویرگول نداره اما حرف ربط داره پس غلطه! گزینه دوم ویرگول داره اما حرف ربط نداره پس اینم غلطه!! گزینه سوم ویرگول داره، حرف ربط هم داره و این گزینه صحیح است!!! گزینه چهارم هم نه ویرگول و نه حرف ربط دارد و غلط است!!!! شما با آموختن چنین مهارت‌هایی می‌توانید غول کنکور را به راحتی شکست دهید.»
این موارد تنها بخشی از تبلیغات موسسات کمک آموزشی است که با وجود انتقادها و ممانعت‌های بسیار نه تنها ساز و کارشان اصلاح نشده بلکه روز به روز در حال گسترش و قدرت یافتن هستند به گونه‌ای که وزیر سابق آموزش و پرورش گفته بود «زورمان به مافیای کنکور نمی‌رسد!» رخ دادهای اخیر در این حوزه نشان می‌دهد موسسات کمک آموزشی و جریان مافیای کنکور به اندازه‌ای قوی و پرنفوذ شده‌اند که به جرات می‌توان گفت علاوه بر وزارت آموزش و پرورش، صدا و سیما را هم تسخیر کرده است.
تسخیر رسانه ملی به دست موسسات کمک آموزشی
طی ماه‌های اخیر ماجرای دانشجوی قلابی دانشگاه شهید بهشتی تهران سر و صداهای زیادی به پا کرد؛ ماجرا زمانی به اوج خود رسید که تصاویری از حضور این دانشجو به عنوان رتبه برتر کنکور در تلویزیون در بین کاربران فضای مجازی دست به دست شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این دانشجوی قلابی محصول یک موسسه کمک آموزشی است که اتفاقا در صدا و سیما اسپانسر برنامه‌هایی با محوریت کنکور بوده است.
در ادامه همین بررسی‌ها می‌توان به حجم انبوه تبلیغات مرتبط با کنکور نیز اشاره کرد، تبلیغاتی که در تمامی شبکه‌های صدا و سیما رد‌پایشان دیده می‌شود؛ این مسئله نشان دهنده برنامه‌ریزی دقیق جریان مافیای موسسات کمک آموزشی برای وابسته کردن دانش‌آموزان از سنین ابتدایی ورود به مدرسه به خودشان است.
با این شرایط پاسخ به این سوال همچنان مبهم است، اینکه چگونه می‌توان این جریان قدرتمند و پرنفوذ را از بدنه تعلیم و تربیت کشور حذف کرد؟
بد نیست برای نزدیکتر شدن به پاسخ این سوال فعالیت‌های محمد بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش در این باره را بررسی کنیم؛ وزیری که در تقابل با ماجرای موسسات کمک آموزشی و کنکور اقدام‌هایی داشت هرچند موفق به تکمیل کردن اقدام‌هایش نشد و استعفا پایان کار وی در وزارت آموزش و پرورش بود.
از نامه به رهبر معظم انقلاب تا پای کار آمدن صدا و سیما
دی ماه سال گذشته بود که محمد بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش در صفحه توییترش اعلام کرد: «چندی پیش نامه‌ای را به محضر رهبری معظم انقلاب درخصوص تبلیغات پرتعداد و ناسالم برخی مؤسسات در رسانه‌ها نوشتم که مورد لطف و نظر مساعد ایشان قرار گرفت و دستورات مؤثری در این خصوص صادر نمودند.»
علاوه بر این بطحایی در ادامه از همکاری با وزرای ارشاد، صمت و رئیس صدا و سیما برای مبارزه با جریان موسسات کمک آموزشی خبر داده بود و در توییترش نوشته بود: «از وزارت ارشاد و برادرم جناب دکتر صالحی خواسته‌ام تا صدور مجوز برای کتب کمک درسی را منوط به تأیید کارشناسان آموزش و پرورش نماید؛ به برادر عزیزم مهندس رحمانی وزیر محترم صمت نیز اعلام کردم که از نظر وزارت آموزش و پرورش تخصیص ارز دولتی و حمایتی برای کاغذ کتب کمک درسی هیچ توجیهی ندارد و ارز مربوط صرف تأمین سایر اقلام شود؛ درنامه‌ای به برادر عزیزم دکتر علی‌عسگری با استناد به نص صریح قانون خواسته‌ام هرگونه تبلیغات در این زمینه با مجوز وزارت آموزش و پرورش انجام پذیرد.»
پس از این اقدام‌ها حجم تبلیغات موسسات کمک آموزشی در رسانه ملی به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرد و به نظر می‌رسید تلاش‌های وزیر سابق آموزش و پرورش موثر بوده است، اما با ورود به سال 98 زمزمه‌هایی مبنی بر رفتن وی از وزارت آموزش و پرورش شنیده می شد تا اینکه خردادماه سال جاری خبر استعفای بطحایی از وزارت آموزش و پرورش تایید شد و خیلی زود مورد موافقت رئیس جمهور واقع شد.
اتفاقا پس از رفتن بطحایی از آموزش و پرورش موج تبلیغات تلویزیونی موسسات کمک آموزشی دوباره به روال قبل بازگشت به گونه‌ای که هم اکنون با آغاز سال تحصیلی جدید این تبلیغات به پرتکرارترین تیزرهای تبلیغاتی صدا و سیما تبدیل شده است.
با این تفاسیر باید سوال قبلی را از چگونه به آیا تغییر داد؛ آیا می‌توان این جریان قدرتمند و پرنفوذ را از بدنه تعلیم و تربیت کشور حذف کرد؟ برای پاسخ به این سوال به سراغ حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر اسبق آموزش و پرورش و رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس دهم رفته‌ایم.
حاجی‌بابایی در گفت‌وگو با خبرنگار «کیهان» معتقد است تا زمانی که سیاست خصوصیسازی در آموزش و پرورش در حال اجرا است نمی‌توان با جریان موسسات کمک آموزشی مقابله کرد چرا که وزارت آموزش و پرورش با خصوصیسازی آموزش، زمینه گسترش موسسات کمک آموزشی را فراهم می‌کند.
خصوصیسازی عامل گسترش موسسات کمک آموزشی
وزیر اسبق آموزش و پرورش با اشاره به نقش دولت در قدرتمند شدن جریان موسسات خصوصی، اظهارداشت: «امروز سیستم آموزشی کشور قربانی کم‌فروشی دولت و خصوصی‌سازی‌های بی‌اساس شده است تا اندازه‌ای که امید جامعه از مدارس دولتی قطع شده است؛ بررسی عملکرد وزارت آموزش و پرورش در ماجرای کنکور مهر تاییدی بر این ادعا است، زمانی که من وزیر آموزش و پرورش شدم از مجموع 40 رتبه نخست کنکور در شاخه‌های ریاضی، تجربی، انسانی، زبان و هنر تنها 7 نفر از مدارس دولتی بودند و 33 نفر دیگر محصول مدارس غیردولتی بودند و زمانی که وزارت آموزش و پرورش را به وزیر بعدی تحویل دادم 33 نفر از 40 رتبه نخست کنکور از مدارس دولتی بودند؛ اما امروز متاسفانه دوباره به همان جایگاه قبلی رسیدیم و سهم دانش‌آموزان مدارس غیردولتی از رتبه‌های نخست کنکور افزایش پیدا کرده است.»
دولت به دنبال خصوصیسازی آموزش است
حاجی بابایی با بیان اینکه تمامی چهار وزیر آموزش و پرورش در دولت‌های یازدهم و دوازدهم سیاست خصوصیسازی آموزش را دنبال کرده و می‌کنند، افزود: «دولت فعلی در 6 سال فعالیتش در حوزه آموزش به دنبال خصوصیسازی آموزش بوده است، متاسفانه بهترین معلم‌ها را از مدارس دولتی به مدارس غیردولتی منتقل می‌کنند و زمانی که می‌خواهیم از مدارس دولتی حمایت کنیم تنها کسی که در این میدان از ما حمایت می‌کند رهبر معظم انقلاب است؛ متاسفانه در بحران خصوصیسازی آموزش هر دو جناح سیاسی کم‌کاری کرده‌اند چرا که وام دار خصوصیسازی هستند!»
رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس با انتقاد از وزیر سابق آموزش و پرورش گفت: « تضعیف مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی از اقدام‌های وزیر سابق آموزش و پرورش بوده است؛ آب به آسیاب خصوصیسازی ریخت. حکم ابلاغی آقای روحانی برای وزیر جدید آموزش و پرورش یکی دیگر از دلایلی است که نشان می دهد دولت به دنبال خصوصیسازی آموزش است. در بند ششم این ابلاغ رئیس‌جمهور از آقای حاجی میرزایی خواسته تا با خرید خدمات نیازهای نظام آموزشی را جبران کند، خرید خدمات یعنی خصوصیسازی، یعنی فروش مدارس، یعنی مامور کردن معلم‌های دولتی نمونه در مدارس غیردولتی که نتیجه‌اش کوچ دانش‌آموزان مدارس دولتی به مدارس غیردولتی است!»
تضعیف نظام سیاسی کشور هدف مافیای خصوصیسازی است
حاجی بابایی با بیان اینکه خصوصیسازی حربه‌ای برای تضعیف نظام سیاسی کشور است، افزود: «زمانی که معلم نمونه را به مدارس غیردولتی ببرند و دانش‌آموزان برای استفاده از آن معلم نیز به آن مدارس کوچ کنند نتیجه‌اش تسخیر رتبه‌های نخست توسط دانش‌آموزان مدارس غیردولتی می‌شود بنابراین نظام آموزشی کشور و بالاتر از آن نظام سیاسی کشور به چالش کشیده می‌شود که آیا این نظام توان پرورش دانش‌آموز نخبه را ندارد؟»
به اسم کاهش اضطراب به کام مدارس غیردولتی
وی در بخش دیگری از اظهاراتش، گفت: «متاسفانه جریان مافیای خصوصیسازی با عناوین مختلف به دنبال حذف مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی است؛ حذف مدارس سمپاد و از میان برداشتن آزمون این مدارس که به اسم کاهش اضطراب دانش آموزان انجام شد تلاشی برای تضعیف نظام آموزشی دولتی بود. در نظر بگیرید زمانی که این مدارس تضعیف می‌شوند، دانش‌آموزان این مدارس دیگر به سراغ مدارس دولتی سطح پایین‌تر نمی‌روند بلکه به سراغ مدارس غیردولتی می‌روند که از سطح آموزشی بالاتری برخوردار هستند! این در حالی است که پیش از این و در زمان مسئولیتم در وزارت آموزش و پرورش، رهبر معظم انقلاب بر تقویت مدارس تیزهوشان و دولتی تاکید داشته و دارند اما امروز مشاهده می‌کنیم که خلاف آن راهبردها حرکت می‌شود.»
پیامدهای خطرناک خصوصیسازی آموزش
حاجی بابایی با تاکید بر اینکه گردش مالی چند هزار میلیاردی موسسات کمک آموزشی تنها ظاهر ماجرای خصوصیسازی آموزش در کشور است، گفت: «امروز مشکلات خصوصیسازی در اقتصاد نشات گرفته از واگذاری به افراد فاقد صلاحیت است، همین مسئله 100 برابر بدتر در خصوصیسازی آموزش در حال انجام است؛ ای کاش مسئله مافیای موسسات کمک آموزشی و کنکور تنها پول بود، امروز این جریان به دنبال تربیت تفکر است و این به مراتب خطرناک‌تر از پیامدهای خصوصیسازی در اقتصاد است چراکه مهم‌ترین سرمایه کشور که نیروی انسانی است از بین می‌رود.»
تضعیف دانشگاه فرهنگیان
پیامد خصوصیسازی آموزش است
وی همچنین با انتقاد از عملکرد دولت در حمایت از دانشگاه فرهنگیان، اظهارداشت: «اینکه دانشگاه فرهنگیان به قدری ضعیف می‌شود که رهبر معظم انقلاب پای کار می‌آیند تا این دانشگاه احیا شود از ثمره‌های خصوصیسازی آموزش است؛ زمانی که این دانشگاه ضعیف باشد و توان تربیت معلم نداشته باشد نیاز مدارس از طریق خرید خدمت انجام می‌شود که از جمله اهداف جریان خصوصیسازی است.»
زنگ خطر تربیت تفکر در سایه خصوصیسازی
مرور اظهارات حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر اسبق آموزش و پرورش نشان می‌دهد مافیای موسسات کمک آموزشی نشات گرفته از سیاست خصوصیسازی آموزش است؛ در این باره می‌توان ادعا کرد زمانی که نظام آموزشی به سمت خصوصیسازی حرکت می‌کند، ورود موسسات کمک آموزشی به مدارس خصوصی راحت‌تر انجام می‌شود و در نتیجه دانش‌آموز گرفتار مسئله کنکور و کلاس‌ها و آزمون‌های کنکور می‌شود. نتیجه ورود این موسسات به مدارس حالا زمزمه‌هایی درباره تولید بسته‌های مکمل آموزشی و کمک آموزشی توسط آموزش و پرورش به بهانه پایان دادن به امپراطوری کتب درسی است، کتبی که وظیفه افزایش دانش و تعلیم دانش‌آموزان را دارند با گستردگی نفوذ موسسات کمک آموزشی باید کم‌کم جایشان را به مکمل‌ها و کمک درسی‌ها بدهند. با اینکه وزارت آموزش و پرورش طی یکی دو سال اخیر اقدام‌هایی را برای مقابله با این جریان داشته است، اما روند نفوذ و گسترش موسسات کمک آموزشی در سایه خصوصیسازی در حال پیشرفت است؛ با این شرایط نباید به متوقف شدن تبلیغات و فعالیت‌های این موسسات امیدی داشت، مگر اینکه تفکر غالب و سیاست‌های دولت در قبال نظام آموزشی کشور تغییر پیدا کند.
زنگ خطر تربیت تفکر در سایه خصوصیسازی و دزدیدن سرمایه انسانی کشور از پیامدهایی است که در این گزارش نسبت به آن هشدار داده شد؛ امید است نهادهای قانون‌گذار و نظارتی با وسواس بیشتری نسبت به نظام آموزشی کشور و سیاست‌های ابلاغی بنگرند تا پیش از وقوع فجایع گوناگون جلوی این جریان مخرب گرفته شود.