کاخ سفید روز دوشنبه بیانیه‌ای صادر و تأکید کرد دونالد ترامپ تصمیم گرفته است که معافیت‌های نفتی مشتریان نفتی ایران را که در اوایل ماه مهر منقضی می‌شود، تمدید نکند. بر اساس اطلاعیه مذکور، این تصمیم برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران اتخاذ شده است تا نظام جمهوری اسلامی اصلی‌ترین منبع درآمدش را از دست دهد.
آمریکا در حالی اعلام کرده معافیت‌هایی که به مشتریان نفتی ایران داده است را تمدید نمی‌کند که قیمت بنزین در برخی مناطق آمریکا بلافاصله افزایش یافت و تحلیل‌گران بازار نفت هم اعتقاد دارند این تصمیم آمریکا باعث التهاب بازار شده است.
روزهای داغ کالیفرنیا
داده‌های اتحادیه خودروی آمریکا نشان می‌دهد تنها چند ساعت پس از اینکه دولت ترامپ اعلام کرد معافیت واردات نفت ایران را برای هشت واردکننده بزرگ آن تمدید نخواهد کرد، قیمت بنزین در کالیفرنیا هفت سنت جهش کرده و در برخی نقاط این ایالت به 4/70 دلار به ازای هر گالن رسیده است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه اطلاعات مالی مارکت‌واچ، فیلیپ استریبل، استراتژیست کالا در شرکت کارگزاری آرجی اوبرریان، می‌گوید: قیمت بنزین به شدت در حال افزایش است. کارل باور، اقتصاددان شرکت کلی بلو بوک هم می‌گوید: ما شاهد قیمت‌های دیوانه‌وار بنزین در کالیفرنیا هستیم، که به پنج دلار در هر گالن نزدیک می‌شود.
قیمت متوسط بنزین در سراسر ایالات متحده که قبل از خبر عدم تمدید معافیت‌ها برای ادامه واردات نفت از ایران در روز دوشنبه، 2/84 دلار در هر گالن بود، حالا به سوی ۳ دلار حرکت می‌کند.
سال گذشته، پس از اولین اخباری که در مورد تحریم‌های ایران منتشر شد، قیمت‌های نفت و بنزین به شدت جهش کرد. قیمت متوسط بنزین در آغاز سال میلادی جاری 2/23 دلار برای یک گالن بوده است.
طبق داده‌های بریتیش پترولیوم، ایران یک بازیگر بزرگ در بازار نفت بین‌المللی است. این کشور چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان است که روزانه حدود ۵ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند، که 5/4 درصد کل تولیدات نفت جهانی است. قطع دسترسی بازارهای جهان به این میزان نفت، آن هم در شرایطی که بازارها از لحاظ عرضه و تقاضا کاملاً متوازن هستند، قیمت‌ها را بالا خواهد برد.
تحریم ایران
علت گرانی بنزین در آمریکا
طبق گزارش رسانه‌های غربی، بهای بنزین امسال در آمریکا حدود 25 درصد افزایش یافته و به دلیل سیاست واشنگتن در تحریم ایران، احتمال افزایش بیشتر نیز وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری فارس، رویترز هم گزارش داده که این اقدام سبب افزایش بهای بنزین در آمریکا و تشدید مشکلات برای طبقه متوسط در این کشور شده است.
رویترز در گزارش خود بر افزایش حقوق‌ها در آمریکا تاکید کرد و نوشت: «آمریکایی‌های عضو طبقه متوسط در حال حاضر بیشترین رشد حقوق‌ها را یک دهه اخیر شاهد هستند اما افزایش بهای بنزین سبب شده که بخش زیادی از حقوق‌هایشان صرف خرید بنزین شود و به نظر می‌رسد که قیمت بنزین بالاتر هم خواهد رفت.»
از نظر این رسانه غربی، مواضع دولت «دونالد ترامپ» علیه صنعت نفت ایران یکی از دلایل اصلی افزایش بهای بنزین در آمریکا است.
رویترز گزارش داد: بهای بنزین در سال جاری حدود ۲۵ درصد افزایش داشته و بالاترین نرخ افزایش بهای بنزین در سه سال اخیر را رقم زده است. تحریم‌های دولت ترامپ علیه صادرات نفت خام ایران به این موضوع مرتبط است و اقدام اخیرش برای تشدید تحریم‌ها هم می‌تواند بزودی سبب شود بهای بنزین حتی بیشتر از این هم افزایش بیابد.»
سعودی ناتوان است
در بیانیه کاخ سفید درباره پایان معافیت نفتی مشتریان نفت ایران، با تأکید بر نقش عربستان و امارات آمده است: «ایالات متحده آمریکا به همراه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، سه تولید‌کننده بزرگ انرژی و همچنین دوستان و شرکایمان متعهد شده‌ایم که بازار جهانی نفت را تأمین کنیم. ما توافق کرده‌ایم که اقداماتی بموقع را اتخاذ کنیم تا در صورت حذف نفت ایران از بازار، تقاضای جهانی برآورده شود». با این حال کارشناسان نفتی معتقدند عربستان چنین توانی ندارد.
در همین رابطه سیدمهدی حسینی، کارشناس نفت در گفت‌وگو با ایسنا در مورد شرایط عربستان در زمینه تولید نفت توضیح داد: طی ۳۰ سال گذشته‌ای که من مسائل نفت را دنبال کرده‌ام عربستان همیشه مدعی ظرفیت مازاد بوده است و با این ادعا در برخی مواقع بازار را تحت فشار قرار می‌دهد. این در حالی است که عربستان مایل به افزایش قیمت نفت نیست.
وی افزود: باید این مسئله را در نظر داشت که طی ماه‌های گذشته عربستان برای همکاری با آمریکا و با هدف جبران خلأ نفت ایران در بازار در حداکثر توان خود تولید کرد ولی در نهایت تولید خود را به بهانه تعهد کاهش تولید اپک کاهش داد. با این حال شواهد حاکی از آن است که ظرفیت تولید نفت در عربستان بیشتر از ۱۰ میلیون بشکه نیست زیرا با اینکه آنها روی مسئله افزایش ضریب بازیافت کار کرده‌اند اما عمر میادین آنها بالا است.
این کارشناس نفت در مورد ظرفیت تولید نفت امارات نیز گفت: ظرفیت تولید امارات به قدری نیست که بتواند خلأ نفت ایران را جبران کند.
حسینی ادامه داد: برخی منابع خبری اعلام کرده‌اند که آمریکا از عربستان تقاضا کرده میزان تولید خود را دو میلیون بشکه افزایش دهد و عربستان اعلام کرده این امکان وجود ندارد. بنابراین اینکه آمریکا در بیانیه خود ذکر کرده است که با همکاری عربستان کمبودهای احتمالی بازار را جبران خواهد کرد یک کار تبلیغاتی است.
راهکارهای مقابله با تصمیم آمریکا
هر چند تصمیم اخیر آمریکایی‌ها موضوع چندان جدیدی نیست، ولی با این حال راهکارهایی وجود دارد که باید از سوی دولت اتخاذ گردد تا کشور با کمترین هزینه، از این شرایط هم عبور کند.
در همین رابطه رئیس‌کل بانک مرکزی در یادداشتی با ‌اشاره به لغو معافیت‌های تحریم نفت ایران به چهار راهکار مقابله با آن پرداخت.
1- توهم بر هم خوردن بازار ارز و ملتهب شدن آن، که مدام از آن صحبت می‌شد، با مدیریت بانک مرکزی و‌اشراف آن بر بازار ارز، برای چندمین بار رفع گردید.
2- صفر کردن صادرات نفت نیز توهم است ولی هر مقدار کاهش در صادرات نفت و معادل ریالی درآمد دولت باید به فوریت از طریق صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها و یا جبران آن از طریق سایر درآمدها و یارانه‌های پنهان به فوریت جبران شود.
3- صادرات غیرنفتی باید بیش از گذشته تشویق شود. بانک مرکزی سیاست‌های ارزی خود را در راستای تشویق بیشتر صادرکنندگان به برگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد، تدوین خواهد کرد.
4- امسال برای کشور سالی سرنوشت‌ساز است، لذا بایستی سیاست‌های اقتصادی و نحوه اداره کشور براساس اداره مطلوب این جنگ اقتصادی و کاهش فشار به مردم طراحی و به اجرا درآید. بایستی همه دولت را در نیل به موفقیت یاری کنند.