یمن؛ از مرگ صالح تا هراس راهبردی ریاض
بحران یمن در حالی سه ساله شده است که عربستان و امارات بر خلاف پیشبینیهای خود موفق به تسلط بر صنعا و بازگرداندن عبد ربه منصورهادی رئیسجمهور فراری و مستعفی یمن به قدرت نشدهاند. در واقع عربستان با خرید سلاحهای مدرن از آمریکا و انگلیس تمام روشهای جنگی برای شکست انقلابیون یمن را در سه سال گذشته به کار گرفته اما در نهایت موفق به پیروزی نشده است. در سال 96 یمن شاهد چند جریان مهم و تاثیرگذار بود.
فتنه صنعا
عربستان و امارات پس از ناکامی در رویارویی مستقیم با انصارالله یمن اقدام به طراحی فتنهای در صنعا کردند. مهره آنها در این فتنه نیز علی عبدالله صالح رئیسجمهور سابق یمن بود که با انصارالله نیز برای مقابله با تجاوز ائتلاف سعودی همپیمان شده بود. نیروهای وابسته به علی عبدالله صالح اوایل آذرماه فتنه تازهای را در یمن کلید زدند که به مرگ 40 تن منجر شد. کار به جایی رسید که درگیریهای هواداران صالح و انصارالله از سوی آلسعود «انقلاب مبارک» نامیده شد و به رسانههای سعودی نیز اعلام گردید، از این پس حق ندارند او را «رئیسجمهور مخلوع یمن» بنامند! این اقدام «صالح» اما از سوی انقلابیون یمن به «خیانت» تعبیر شد چرا که در سه سال گذشته صالح اعلام کرده بود در کنار نیروهای انقلابی باقی خواهد ماند اما سرانجام این خیانت به قیمت جان وی تمام شد. سرانجام «علی عبدالله صالح»، رئیسجمهور پیشین یمن و مهره امارات و آلسعود در این کشور 12 آذرماه حین فرار به «مارب» از سوی افراد ناشناس کشته شد. انصارالله پس از انتشار خبر مرگ وی اعلام کرد، «فتنه صنعا خاموش شد.» در واقع این تلاش عربستان و امارات برای ضربه زدن به انقلاب یمن در حالی با ناکامی مواجه شد که عربستان این اقدام را آخرین ابزار خود جهت انشقاق بین انقلابیون در صنعا میدانسته است.
تغییر معادلات
انقلابیون یمن با هدف قراردادن نقاط حساس عربستان و امارات، جنگ را از زمین به هوا انتقال دادند و در واقع موشکهای بالستیک یمن بارها از سد سامانههای دفاعی پاتریوت عربستان گذشتند و پایگاههای نظامی عربستان را هدف قرار دادند. اما در هزارمین روز تجاوز عربستان به یمن، انصارالله مهمترین عملیات خود در 33 ماه گذشته را انجام داد. اواخر آذرماه ارتش یمن با یک فروند موشک بالستیک کاخ «الیمامه» در ریاض را هدف قرار داد. هرچند که پیش از این، عملیات موشکی موفقی مانند حمله به فرودگاه ملک خالد در ریاض و همچنین تاسیسات هستهای البراکه در ابوظبی صورت گرفته بود اما عملیات اخیر به دلیل اهمیت کاخ الیمامه بسیار راهبردی بود. کاخ یمامه در ریاض، مقر رسمی و دفتر شاه سعودی است که در حومه غربی شهر ریاض واقع شده است. در کاخ الیمامه دیدارهای رسمی برگزار میشود و نیز نشست شورای وزیران و دیدار پادشاه با شهروندان و مسئولان در آن صورت میگیرد. مقر دیوان سلطنتی نیز در همین کاخ است. انصارالله یمن با این عملیات مرحله جدید جنگ را شروع کرد. چرا که تا پیش از این تنها نقاط مهم و نظامی عربستان هدف قرار گرفته بود و در این عملیات، مقر اصلی پادشاهی سعودی به عنوان هدف انتخاب شد. در واقع، هدف قرادادن نقاط راهبردی عربستان و امارات، باعث نوعی تغییر در معادلات نبرد شد و همین مسئله خود پیامدهایی برای عربستان و امارات به همراه داشته است.
اختلافات امارات و عربستان
عربستان و امارات در فروردین 94 براساس یک توافق نانوشته، اقدام به حمله به یمن و تقسیم حوزههای نفوذ خود کردند. بر این اساس عربستان بیشترین منافع خود در یمن را در شمال این کشور و مقابله با پیروزیهای انصارالله میدانست، در مقابل امارات نیز منافع خود را در جنوب یمن جستوجو میکرد. اما تحولات میدانی باعث بر هم خوردن این اتحاد نانوشته شده و عربستان عملا در جنوب یمن فعالیت میکند و این مسئله به معنای تقابل اهداف دو کشور است. در سال 2016، اختلافات عربستان و امارات در یمن بالا گرفت و بهدنبال آن، مقامات ابوظبی از سطح همکاری خود با ائتلاف سعودی علیه یمن، تا حدود زیادی کاستند. اختلافات میان عربستان و امارات ازآنجا آغاز شد که منصور هادی «خالد بحاح»، نخستوزیر دولت فراری و مستعفی خود را که البته مورد حمایت مقامات امارات بود، از کار برکنار کرد. اوایل بهمن ماه 96 «رهبران جنوب یمن» و «شورای انتقالی جنوب» که تحت حمایت امارات قرار دارند، در اعتراض به «فساد» مسئولان دولت مستعفی وابسته به عربستان، نشستی در «عدن» برگزار و در این شهر حالت فوقالعاده اعلام کردند. سران جنوب در این جلسه خواستار براندازی دولت «عبدربه منصور هادی» رئیسجمهور مستعفی یمن شدند. همچنین در این نشست بیانیهای با عنوان «حالت فوقالعاده» در عدن و آغاز تدابیر برای «براندازی دولت قانونی» به ریاست «احمد بن دغر» (نخستوزیر دولت مستعفی) پس از متهم کردن او به «فساد» صادر شد. شورای انتقالی جنوب یمن به منصور هادی رئیسجمهوری مستعفی یمن تا یکشنبه(8 بهمن) برای انحلال کابینه به ریاست «احمد عبید بن دغر» مهلت داده بود. با نزدیک شدن به پایان این ضربالاجل اوضاع جنوب یمن بسیار ملتهب شد. حتی نیروهای تحت حمایت امارات کاخ المعاشیق را نیز محاصره کردند و حتی خبرهایی منتشر شد که نشان میداد عناصر مسلح وابسته به «شورای انتقالی جنوب» یمن تحت حمایت امارات به کاخ «المعاشیق» شهر عدن که در آن مسئولان محلی و نظامی وابسته به دولت مستعفی یمن تحت حمایت عربستان مستقر هستند، حمله کردهاند. این مسئله به خوبی نشان داد که شکستهای میدانی باعث تقابل اهداف ریاض و ابوظبی شده است. هرچند دو کشور موفق به کنترل تنشها شدند، اما این مسئله شکاف بین این دو کشور را به خوبی برملا کرده است.