زهرا عباسی
محاصره غزه که از سال ۲۰۰۷ و در پی پیروزی حماس در انتخابات و شکست جنبش فتح و توافق امنیتی مصر و اسرائیل شروع شده بود، 12 ساله شد و دراین مدت رنج و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و درمانی مردم این منطقه چند برابر شده است. رژیم ‌اشغالگر قدس دراین مدت تمام تلاش خود را برای تخریب زندگی شهروندان غزه انجام داده است ونه تنها مقامات فلسطینی، بلکه سازمان‌های حقوق بشری، شخصیت‌ها و مقامات کشورهای مختلف نسبت به بروز فاجعه بشری در این باریکه هشدار داده و خواستار مداخله جهانی برای توقف جنایات صهیونیست‌ها نسبت به مردم مظلوم این منطقه شده‌اند. این نهادها و شخصیت‌ها هشدار داده‌اند، در صورتی که اقدامات فوری برای بهبود اوضاع انسانی و احیای اقتصاد غزه انجام نشود، این منطقه با فروپاشی زیرساخت‌ها و معیشتی روبه‌رو خواهد شد. اما علی‌رغم این هشدارها، هیچ کس به فکر مردم این منطقه نیست؛ گویی غزه جزیی از این کره خاکی نیست و سرزمینی فراموش شده است. وضعیت وخیم و فاجعه بار غزه صدای فعالان حقوق بشری غربی را هم درآورده و‏«تای بری» فعال صلح آمریکایی، غزه را بزرگترین زندان جهان توصیف کرده و می‌گوید: «مداخلات آمریکا در امور غزه از جمله کاهش بودجه کمک‌رسانی به آوارگان فلسطینی و متقابلا کمک200 میلیون دلاری به رژیم صهیونیستی یک جنایت جنگی است».
این فعال آمریکایی می‌گوید «دونالد ترامپ از بار مالی کمک کشورش در کمک به آوارگان فلسطینی حرف می‌زند و در همان حال، کمک به رژیم صهیونیستی را افزایش می‌دهد.» وی اضافه می‌کند، این کار آمریکا، مردمی را که تحت‌اشغال صهیونیست‌ها هستند، بیشتر تحت فشار قرار می‌دهد. این کار کمک به نظام «‏آپارتاید» اسرائیل و در واقع یک جنایت جنگی است. ‏
این فعال صلح به مشاهدات خود در فلسطین استناد می‌کند و می‌گوید: «من در الخلیل فلسطین بوده‌ام و دیده‌ام چگونه ‏سربازان ‌اشغالگر با فلسطینی‌ها به عنوان یک شهروند درجه دو برخورد می‌کنند. با قوانین تبعیض آمیز و‌اشغالگری، حق آنها ‏را برای دفاع از سرزمین شان پایمال می‌کنند.‏ اسرائیل می‌خواهد مشروعیت وجود آوارگان فلسطینی را زیر سؤال ببرد اما در واقع ‏آن چیزی که مشروعیت ندارد، رژیم‌اشغالگر اسرائیل است و نه آوارگان فلسطینی». ‏
تای بری در اظهاراتی تند و انتقاد آمیز از کسانی که با حمایت‌های خود رژیم صهیونیستی را که ریشه و اساسی ندارد گستاخ‌تر کرده‌اند می‌گوید: «مردم فلسطین ساکنان اصلی آن سرزمین هستند و مسئله اصلی این است که اسرائیل مرزی ندارد اما مرزهای ‏فلسطین مشخص است. پس چگونه می‌توان درباره مشروعیت رژیمی سخن گفت و آن را به رسمیت شناخت که مرزی ندارد و نمی‌توان سرحدات آن را مشخص کرد؟!»  
«نورمن فینکلشتاین»،‌ نویسنده و استاد دانشگاه علوم سیاسی آمریکا نیز توجه جامعه جهانی را به بحران غزه جلب می‌کند و می‌گوید: «محاصره نوار غزه باعث شده است که این منطقه در یک فاجعه انسانی غرق شود. در حال حاضر فاجعه انسانی در غزه به معنای واقعی غیرقابل پذیرش است. وی در بخش دیگری از اظهاراتش با ‌اشاره به تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر شناسایی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل که منجر به اعتراض جهانی و همچنین برگزاری تظاهرات اعتراض‌آمیز در سرزمین‌های‌اشغالی شده اضافه می‌کند: «در پشت این تصمیم برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری سازمان یافته‌ای وجود ندارد لذا این تصمیم تاثیر معکوسی خواهد داشت و آنچه مقامات آمریکایی از این تصمیم انتظار داشتند برآورده نمی‌شود و ضرر آن متوجه تصمیم گیرندگان آن خواهد شد.»
آمارها سخن می‌گویند
نوار غزه پس از 12 سال محاصره، تحمل سه جنگ متوالی نا برابر با رژیم صهیونیستی، تحمل مجازات‌های اعمال شده از سوی تشکیلات خودگردان و عدم همکاری دولت مصر در باز کردن تنها گذرگاه حیاتی منطقه (رفح)، قطع مکرر جریان برق، نبود سوخت، کم آبی، نبود اقلام دارویی و پزشکی، تخریب زیر ساخت‌ها و...، در آستانه یک بحران انسانی بزرگ قرار دارد.
نرخ فقر در نوار غزه به حدود 80 درصد رسیده است و 65 درصد از ساکنان این باریکه زیر خط فقر هستند. 50 درصد ساکنان غزه بیکار هستند و نیمی از بیکاران را نیز جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها تشکیل می‌دهند. هم اکنون 17 هزار بچه یتیم در این باریکه وجود دارد که نیازمند مراقبت و سرپرستی هستند. در هر 24 ساعت جریان برق به مدت 18 تا 20 ساعت قطع است.
روزانه هر فرد به 60 لیتر آب دسترسی دارد. این رقم کمتر از پایین‌ترین حد میزان آب مصرفی استاندارد برای هر فرد در روز است. تا دی ماه گذشته 45 درصد داروهای موجود در انبارهای وزارت بهداشت فلسطین به اتمام رسیده بود. میزان کسری کالاهای پزشکی به 28 درصد می‌رسد و از هر 10 خانواده ساکن نوار غزه 6 خانواده از از کمبود مواد غذایی رنج می‌برد. همچنین 50 درصد کودکان فلسطینی ساکن باریکه غزه نیاز به حمایت روحی و روانی دارند، 55 درصد ساکنان نوار غزه نیز دچار افسردگی هستند.
سازمان «پزشکان برای حقوق بشر» نیز آمار‌های تکان دهنده‌ای را در ارتباط با نوار غزه ارائه و اعلام کرده است که مردم تحت محاصره نوار غزه به 500 نوع اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی شدیداً نیاز دارند و حقوق پزشکان در این باریکه به شدت کاهش یافته است، بسیاری از آنان مجبور هستند یا مجانی یا در مقابل دریافت 300 الی 600 دلار در ماه کار کنند. علاوه‌بر این، تاکنون صدها بیمار به خاطر نبود دارو و عدم ارائه خدمات پزشکی در بیمارستان‌های نوار غزه جان خود را از دست داده‌اند و بیشتر اقلام دارویی در این باریکه یا تمام شده‌اند یا رو به اتمام هستند و رژیم صهیونیستی هم اجازه اعزام بیماران غزه به خارج را نمی‌دهد. در این باریکه علاوه‌بر بیماری‌های مختلف، 13 هزار نفر به بیماری مهلک سرطان مبتلا هستند.
بر اساس آمارهاي سازمان ملل، حدود 20 هزار خانه در حمله رژیم صهیونیستی، ويران و به بيش از 150 هزار خانه نيز خساراتي وارد شده است. بيمارستان‌ها ، مدارس و زيرساخت‌هاي غزه نیز دچار خسارات جدی شده‌اند.
به دنبال حملات ویرانگر رژیم صهیونیستی در سال‌های 2008، 2009 و 2014، نمایندگان شماری از کشورهاي کمک‌کننده بين المللي در قاهره گرد هم آمدند و رقم کمک سه ميليارد و 500 ميليون دلاري را براي بازسازي غزه مطرح کردند اما به گفته بانک جهاني، تنها 53 درصد از پول وعده داده شده تاکنون تحويل داده شده و وضعيت اقتصاد غزه بسيار آشفته و خراب است. بخش تولید لوازم خانگی به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی ساکنان نوار غزه، به طور کلی ویران شده و میزان تولید این بخش به دلیل نبود مواد اولیه، به میزان ۹۰ درصد کاهش یافته است. همین مسئله باعث شده تا 6000 کارگر در این بخش بیکار شوند. میزان خسارات‌ وارده به این بخش در طول این مدت بالغ بر ۱۲ میلیون دلار ذکر شده است.
نشانه‌هاي اين آشفتگي به خوبي در سراسر خيابان هاي غزه مشهود است. مردان جوان به صورت گروهي در پياده رو‌ها بيکار نشسته‌اند و مغازه‌داران نيز با سرگرم کردن خود با گوشي‌هاي تلفن همراهشان در داخل مغازه‌هاي خالي‌ خود در حال وقت کشي هستند و بوي ناخوشايند فاضلاب اغلب در همه جا به مشام مي‌رسد.
این در شرایطی است که غربی‌ها و برخی کشورهای عربی منطقه با آمریکا و رژیم صهیونیستی همراه شده چشمان خود را به روی آنچه در نوار غزه می‌گذرد بسته‌اند. آنها حتی دستان رژیم صهیونیستی را برای بمباران پیاپی شهرهای نوار غزه و کشتارها و دستگیری‌های گسترده فلسطینی‌ها باز گذاشته‌اند.
اعمال محدودیت در گذرگاه‌ها
قبل از محاصره شدید نوار غزه توسط صهیونیست‌ها، فلسطینیان از طریق 6 گذرگاه به خارج تردد می‌کرده‌اند و کالاها از طریق این 6 گذرگاه ترانزیت می‌شده است. اسامی آنها به شرح زیر است: بیت حانون (ایرز)، کارنی، ناحل عوز، کرم ابوسالم، صوفا واقع در مرزهای فلسطین‌اشغالی با باریکه غزه، رفح در مرزهای باریکه غزه با مصر. پس از محاصره، منع تردد افراد و ترانزیت کالاها به یکی از عمده‌ترین مشکلات و چالش‌های فراروی فلسطینیان ساکن باریکه غزه مبدل شد. با بسته ماندن گذرگاه رفح که تنها گلوگاه ارتباطی نوار غزه با مصر به شمار می‌رود، اهمیت گذرگاه بیت حانون افزایش یافت، اسرائیل در سال 2017 هزاران فلسطینی را به بهانه‌های امنیتی از تردد از طریق گذرگاه بیت حانون منع کرده بود. حال آنکه این بهانه‌ها کاملا واهی و مبهم و غیر شفاف بوده است. شمار افراد معطل و سرگردان در این گذرگاه به بهانه بازجویی از آنان افزایش یافت. مراجع اسرائیلی در برخی اوقات به صورت عامدانه مجوز خروج فلسطینیان را لغو می‌کنند، حال آنکه این مجوزها پیشتر به آنان اعطا شده بود. تعداد بازرگانان و تاجرانی که دشمن صهیونیستی در سال 2017 میلادی آنان را از تردد از گذرگاه بیت حانون منع و مجوزهای خروج آنان را لغو کرده بود. به 3000 تن می‌رسد. در سال 2017 هر ماه 6000 نفر از گذرگاه رفح خارج می‌شدند، حال آنکه در سال 2016 هر ماه 12 هزار و 150 تن از این گذرگاه خارج می‌شدند. در سال 2017 فقط با 54 درصد درخواست‌های بیماران فلسطینی ساکن نوار غزه برای خروج از این منطقه از طریق گذرگاه ایرز جهت درمان در خارج موافقت به عمل آمد، حال آنکه در سال 2016 با 62 درصد این درخواست‌ها موافقت شده بود.
بحران اقتصادی
اقتصاد غزه از همان آغاز تحمیل محاصره، دچار رکود شده است، براثر این محاصره، همه گذرگاه‌های اقتصادی بسته و اقتصاد این منطقه فلج شده است، در مقطعی که رژیم صهیونیستی دست به حملات علیه باریکه غزه می‌زد، بخش خصوصی فعال در باریکه غزه، بیشترین خسارت را دیده است، دلیل این مسئله به محدودیت‌های اعمال شده از سوی مراجع صهیونیستی بر تردد بازرگانان بر می‌گردد، جدای از آن رژیم صهیونیستی تعدادی از شرکت‌ها و تاسیسات خاص که منبع درآمد طیف وسیعی از ساکنان نوار غزه بوده‌اند را هدف قرار می‌داده است.
از سوی دیگر، قبل از سال 2006 میانگین تعداد کامیون‌هایی که روزانه از نوار غزه خارج می‌شدند به 70 دستگاه می‌رسید و شمار کامیون‌های حامل کالاها و نیازهای فلسطینیان که هر روز از گذرگاه رفح وارد آن می‌شده‌اند، به 583 دستگاه می‌رسیده است. بخش اعظم این کالاها از طریق گذرگاه کارنی در شمال شرق باریکه غزه وارد این منطقه می‌شده است. این در حالی است که گذرگاه ناحل عوز در شرق شهر غزه، خط اصلی واردات سوخت مورد نیاز راه‌اندازی نیروگاه برق این منطقه به شمار می‌رود. گذرگاه کارنی در سال 2007 و گذرگاه صوفا در سپتامبر سال 2008 بسته شدند، این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که در حال حاضر بخش اعظم کالاها از طریق گذرگاه کرم ابوسالم وارد نوار غزه می‌شود، این گذرگاه به صورت جزیی فعالیت می‌کند. در سال‌های اول و دوم محاصره باریکه غزه، میانگین کامیون‌هایی که هر روز وارد باریکه غزه می‌شدند، 112 دستگاه بود که این تعداد پنج درصد تعداد کامیون‌هایی را شامل می‌شود که پیش از تحمیل محاصره، وارد این منطقه می‌شده‌اند. پس از آن فقط به تعداد محدودی از کالاها مجوز ترانزیت به خارج از باریکه غزه داده شد. نرخ بیکاری در نوار غزه تا پایان سال 2017 به 6/43 درصد رسیده  60 درصد بیکاران را جوانان تشکیل می‌دهند. 90 درصد افراد معلول نوار غزه بیکار هستند. میانگین افراد زیر خط فقر ساکن نوار غزه دو برابر و نیم بیشتر از میزان افراد زیر خط فقر ساکن کرانه باختری است. میانگین فقر و فقر مطلق در نوار غزه به 65 درصد می‌رسد، حال آنکه میزان نبود امنیت غذایی در این منطقه از مرز 72 درصد گذشته است، تمامی گذرگاه‌های تجاری باریکه غزه به استثنای کرم ابوسالم بسته است.
در سال گذشته ماهانه 9729 دستگاه کامیون حامل کالا از طریق گذرگاه کرم ابوسالم وارد غزه می‌شدند، این میزان سه درصد کمتر از تعداد کامیون‌های وارد شده به نوار غزه در سال 2016 میلادی و 13 درصد کمتر از میانگین ماهانه نیمه نخست سال 2007 می‌باشد. در سال 2017 ماهانه 212 دستگاه کامیون از طریق گذرگاه کرم ابوسالم و در نیمه نخست سال 2017 میلادی 961 دستگاه کامیون از این گذرگاه وارد باریکه غزه می‌شده است.
اختلال در فعالیت‌ کشاورزان
رژیم اسرائیل با غصب 30 درصد اراضی کشاورزی فلسطینیان، منطقه‌ای حائل در نوار غزه ایجاد کرده است. همین امر مانع تردد کشاورزان فلسطینی در این منطقه می‌شود. ارتش اسرائیل با تیراندازی به سوی فلسطینیان، بازداشت آنان، تخریب زمین‌های کشاورزی و از بین بردن دارایی‌های آنان، شرایط را برای کشاورزان نوار غزه، بسیار سخت کرده است. با توجه به این شرایط حاکم بر نوار غزه، طبیعی است که سرمایه‌گذاری در این منطقه به اقدامی تقریباً محال تبدیل شود. کشاورزان فلسطینی ساکن باریکه غزه در یک دهه گذشته خسارت‌های سنگینی دیده‌اند و این امر بر منبع درآمد آنان و تامین نیازهایشان تاثیرات منفی گذاشته است، این خسارت‌ها عبارتند از تخریب خانه‌های پیش ساخته آنان، تخریب اراضی کشاورزی، ریشه‌کنی درختان و از بین رفتن چهارپایان. ارتش رژیم ‌اشغالگر قدس هر ساله زمین‌های کشاورزی در شرق باریکه غزه، را به مواد سمی آلوده می‌کند و  محصولات کشاورزی این منطقه به خاطر آلوده بودن به مواد سمی غیر قابل استفاده می‌شوند. علاوه ‌بر آن، این اقدام اسرائیل به منابع جانوری خسارت وارد می‌کند. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که کشاورزان فلسطینی در جریان جنگ 51 روزه تابستان سال 2014 به مدت دو ماه زمین‌های خود رها کردند و این امر موجب وارد آمدن خسارت‌های مادی به 71 هزار هکتار زمین کشاورزی شده است. به خاطر کاهش واردات، نرخ مواد غذایی افزایش یافت و تعداد زیادی از خانوارهای ساکن نوار غزه در زمینه تهیه و تامین خواربار با مشکلاتی مواجه شدند. رژیم صهیونیستی 25 هزار «دونم» (مقیاس اندازه‌گیری مساحت زمین) از زمین‌های کشاورزی نوار غزه را برای ایجاد منطقه حائل غصب کرده و این میزان 30 درصد اراضی کشاورزی باریکه غزه را تشکیل می‌دهد.
میزان خسارت‌های وارده به بخش کشاورزی در جریان جنگ 51 روزه سال 2014 به 550 میلیون دلار می‌رسد. دشمن صهیونیستی در جریان این جنگ 140 دونم از اراضی کشاورزی باریکه غزه را مستقیما هدف حمله قرار داد و بیش از 70 حلقه چاه را از بین برد و 34 هزار و 500  دونم از زمین‌های کشاورزی را نابود کرد.
ماهیگیران غزه زیر خط فقر
به موجب توافقنامه اسلو که میان سازمان آزادی‌بخش فلسطین «ساف» و رژیم صهیونیستی در سال 1994 به امضا رسیده است، فلسطینیان می‌توانند تا مسافت 20 مایلی سواحل غزه ماهیگیری کنند. ولی نظامیان رژیم اسرائیل همواره ماهیگیران فلسطینی را از رسیدن به این مسافت منع می‌کنند؛ به نحوی که ارتش اسرائیل به ماهیگیران فلسطینی فقط در مسافت بین 3 تا 6 مایل اجازه فعالیت می‌دهد. از سال 2000 به بعد تعداد ماهیگیران ثبت شده در نوار غزه از 10 هزار نفر به 4000 نفر کاهش یافته است، محدوده فعالیت ماهیگیران فلسطینی در دریای غزه فقط 3 الی 6 مایل است. 2000 نوع قایق از نوع «حسکه» و پنج قایق موتوری از نوع لنچ به خاطر نبود مواد و تجهیزات و قطعات مورد نیاز برای تعمیر، از کار افتاده‌اند.
اقدامات نظامی صهیونیست‌ها
اشغالگران صهیونیست از سال 2008 تاکنون سه بار به باریکه غزه تعرض کرده و در جریان این تجاوزات بیش از 24 هزار تن بمب بر سر مردم این منطقه ریخته‌اند، اسرائیل در اتخاذ تدابیر لازم برای حمایت از مردم باریکه غزه و دور نگه داشتن آنان در جریان این جنگ ناکام مانده است، در پی این تجاوزات نزدیک به 3745 تن به شهادت رسیده و 17 هزار و 441 نفر تن دیگر زخمی شده‌اند. این سه جنگ موجب شد که اقتصاد باریکه غزه فلج شود و زیرساخت‌های بخش ساحلی از بین برود.‌ اشغالگران صهیونیست در جریان جنگ 51 روزه غزه به صورت عامدانه بسیاری از تاسیسات صنعتی و شبکه‌های مخابرات و ارتباطات و برق را هدف حمله قرار دادند و با تخریب پل‌ها ارتباط جاده‌ها را قطع و هزاران دونم از زمین‌های کشاورزی را تخریب کردند، متجاوزان صهیونیست مانع از واردات مصالح ساختمانی و دیگر مواد مورد نیاز بازسازی ویرانه‌های باریکه غزه شدند، رژیم  اسرائیل نه تنها تدابیر لازم را برای دور نگه داشتن غیرنظامیان فلسطینی ساکن غزه از جنگ اتخاذ نکرد، بلکه مناطق و کانون‌های پرجمعیت را هدف حمله قرار داد. در پی این تجاوزات شماری زیادی از غیرنظامیان به خاک و خون کشیده شده و خسارت‌های سنگینی به زیرساخت‌ها وارد شد و در پی آن اوضاع اقتصادی وخیم شد و نیمی از ساکنان این منطقه بیکار شدند. از مجموع 11 هزار واحد مسکونی ویران شده در باریکه غزه فقط 5755 واحد مسکونی بازسازی شده است. بیش از 5500 خانواده با گذشت بیش از سه سال از جنگ سال 2014 غزه همچنان بی‌خانمان و بی‌سرپناه هستند. از مبلغ 500 میلیون دلار اختصاص یافته برای بازسازی باریکه غزه فقط دو سوم این مبلغ تا پایان ماه اوت سال 2017 پرداخت شده است و 88 درصد فلسطینیان بی‌پناه و بی‌خانمان در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کنند.        
بر اساس قوانین بین‌المللی، اسرائیل به رغم عقب‌نشینی از نوار غزه در سال 2005 همچنان یک رژیم ‌اشغالگر در سرزمین فلسطین است، زیرا بخش اعظم و مهم امور باریکه غزه از جمله تردد افراد، شبکه‌های مواصلاتی، مرزهای زمینی، هوایی و دریایی و همچنین زیرساخت‌های این منطقه تحت سلطه و کنترل این رژیم قرار دارد. صهیونیست‌ها به خاطر تحمیل محاصره نفس‌گیر بر مردم غزه، قوانین بین‌المللی را نقض کرده و مردم را به شیوه‌ای بی‌سابقه، به صورت دسته جمعی مجازات می‌کنند. لغو محاصره نوار غزه باید سرلوحه برنامه‌های مجامع جهانی باشد، تا وضعیت ناگوار ساکنان باریکه غزه سامان بگیرد و آنان بتوانند آزادانه مسافرت کنند و دست به فعالیت‌های تجاری بزنند.
در هر حال، آنچه در نوار غزه می‌گذرد، وجدان بشری را در محک آزمایش قرار داده است. هیچ کس نمی‌تواند نام خود را انسان بگذارد، ولی نسبت به مجازات جمعی ساکنان نوار غزه، خصوصاً زنان و کودکان بی‌تفاوت باشد.
خوشبختانه، به برکت رسانه‌های آزاد، بسیاری از مردم جهان فهمیده‌اند که در نوار غزه چه می‌گذرد و کشورهایی مثل آمریکا و انگلیس و فرانسه تا چه اندازه در اقدامات ضد انسانی رژیم صهیونیستی سهیم هستند.
منابع مورد استفاده
ایرنا
مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین