گروه اقتصادی-

طبق آخرین آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی که جزئیات عملکرد مالی و بودجه دولت در آن گرد آمده، در پنج ماه نخست سال جاری، کسری بودجه دولت افزایش یافته و احتمالا تا پایان سال بیشتر هم خواهد شد.
طی هفته‌های اخیر چندین بار در گروه اقتصادی کیهان به موضوع عدم تحقق درآمد‌های بودجه و در پی آن، تشدید کسری بودجه دولت پرداخته‌ایم، چه اینکه نوبخت، رئیس‌سازمان برنامه و بودجه کشور چندی پیش از احتمال عدم تحقق 10 هزار میلیارد تومان از منابع عمومی بودجه در سال جاری را داده بود که به خودی خود نگرانی‌ها درخصوص وضعیت کسری بودجه کشور بر می‌انگیزد.
در ادامه نیز چنانچه خواهیم دید آمار بانک مرکزی هم به نوعی تایید‌کننده این عدم تحقق درآمدها خواهد بود. طبق این آمارها، در پنج ماه نخست سال جاری، «تراز عملیاتی» (که قسمت عمده آن تشکیل شده از درآمد‌های غیرنفتی دولت و پرداخت‌های جاری آن می‌باشد) به رقم منفی 46 هزار و 900 میلیارد تومان رسیده است.
این کسری، بیانگر این واقعیت است که درآمدهای غیرنفتی (یا به عبارت دقیق تر: درآمدهای غیرسرمایه ای) کشور، به میزانی نیست که هزینه‌های جاری دولت را پوشش بدهد. تاسف بارتر اینکه؛ هرچند دولت از منظر قانونی اجازه داشت بیش از 33 هزار میلیارد تومان کسری در تراز عملیاتی‌اش داشته باشد، اما با وجود این اجازه هم، دولت روحانی بیش از 13 هزار میلیارد تومان از حد مجاز کسری در تراز عملیاتی ایجاد کرده است! نکته قابل تاملی که وجود دارد این است که تراز عملیاتی طی سال‌های 94 و 95 به ترتیب، منفی 32 و منفی 27 هزار میلیارد تومان بوده است. یعنی درآمدهای غیرنفتی دولت نه تنها کفاف هزینه‌های جاری‌اش را نمی‌دهد، بلکه این کسری، طی سال‌های گذشته هم مداوما بدتر شده است! جالب اینجاست که با اضافه کردن درآمدهای نفتی به بقیه درآمدهای دولت، باز هم شاهدیم که بیش از 18 هزار میلیارد تومان کسری وجود داشته که باز هم از میزان مجاز حدود پنج هزار میلیارد تومان بیشتر می‌باشد.
این رقم که همان «تراز عملیاتی و سرمایه» کشور است، درآمدهای نفتی و پرداخت‌های عمرانی نیز درآن لحاظ شده است. به عبارت دیگر آنچه که می‌توان به عنوان یک جمع‌بندی از آمار ارائه شده بیان کرد، عدم تحقق پنج هزار میلیارد تومان درآمد بودجه طی پنج ماه ابتدایی سال است که با توجه به اینکه این رقم مربوط به حدود نیمی از امسال است، تا پایان سال حدود 10 هزار میلیارد تومان (رقمی که خود نوبخت هم بر آن صحه گذاشت) خواهد شد.
عدم تحقق 10 هزار میلیارد تومان از منابع عمومی بودجه، بیانگر این واقعیت است که کسری «تراز عملیاتی و سرمایه‌ای» کشور از میزان مصوب شده هم بیشتر خواهد بود. (مگر اینکه دولت به تناسب این کاهش درآمد، هزینه هایش را هم کاهش دهد که این امر تا حدودی بعید به نظر می‌رسد مگر اینکه بودجه عمرانی مجددا گوشت قربانی این کاهش درآمدها بشود)
بودجه عمرانی با نفس مصنوعی زنده است
موضوع کسری بودجه در این پنج ماه، تمام ضعف‌های دولت در عملکرد مالی و بودجه‌ای آن نیست. در حال حاضر آمارهای رسمی نشان می‌دهد پرداخت‌های عمرانی به قدری کم بوده که انگار این پرداخت‌ها با تنفس به مصنوعی به حیات خود ادامه می‌دهد. آنچه که در قانون بودجه امسال برای پرداخت‌های عمرانی در نظر گرفته شده، رقمی در حدود 30 هزار و 310 میلیارد تومان است اما؛ از این رقمی که باید در این مدت برای بخش عمرانی کشور هزینه می‌شد، فقط و فقط چهار هزار و 760 میلیارد تومان اختصاص داده شده است!
این رقم به خوبی نشان دهنده کم توجهی دولت روحانی به بخش عمرانی است، و تحقق حدود 15 درصد از بودجه عمرانی کشور به روشنی مظلومیت این بخش را در تخصیص بودجه نمایان می‌کند.
لازم به ذکر در این بازه زمانی، درآمدهای نفتی دولت 97 درصد رشد داشته است که در جای خود رقم قابل توجهی به نظر می‌رسد اما در عین حال پرداخت‌های عمرانی با 8/2 درصد کاهش مواجه شده است!
به عبارت دیگر درآمدهای نفتی، بیشتر صرف هزینه‌های جاری شده و در آن قسمت هزینه شده تا اینکه به بخش عمرانی تعلق پیدا کند.