سرویس سیاسی-

هفته گذشته آمریکا در حالی پایبندی ایران به برجام را تایید کرد که همزمان 18 شرکت و فرد را در رابطه با برنامه موشکی ایران در لیست تحریم قرار داد. بسته‌ای تحریمی که از آن به عنوان سیاهچاله تحریم‌ها یاد می‌شود، در سنا مصوب شده و در انتظار تایید مجلس نمایندگان و دولت است و دولت ترامپ نیز وعده داده است تحریم‌های جدید و فشارهای بیشتری را علیه جمهوری اسلامی اعمال خواهد کرد. مجموعه این اقدامات و اتخاذ مواضعی مکرر و آشکار مانند لزوم «تغییر رژیم» جمهوری اسلامی، حاکی از آن است که آمریکایی‌ها همانطور که از قبل هم پیش‌بینی می‌شد، هیچ احترامی نسبت به تعهدات خود قائل نیستند و در جاده‌ای یک طرفه، بی‌محابا می‌تازند. این موضوع باعث شد حتی رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان نیز که از حامیان اصلی توافق هسته‌ای بشمار می‌آیند، اقدامات اخیر آمریکا را ناقض برجام دانسته و حتی برای نخستین بار از باز بودن راه خروج از برجام نیز بگویند.
حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور روز چهارشنبه (28تیر) در جلسه هیئت دولت، درباره رفتار ناصحیح آمریکا در قبال تعهدات بین‌المللی‌اش با بیان اینکه آمریکایی‌ها در دوران جدید، بسیاری از تعهداتشان را زیر پا می‌گذارند، افزود: امروز یکی از توطئه‌های آمریکایی‌ها این است به‌گونه‌ای برخورد کنند که ایران بگوید دست از تعهدات خود برداشته و به امضای خود متعهد نیست، این توطئه اخیری است که آمریکا طراحی کرده و به‌اعتقاد من هرگز موفق نخواهد بود.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره به تعهدات بین‌المللی خود پایدار خواهد ماند، هرچند که آمریکایی‌ها با دست پس می‌زنند و با پا به پیش می‌کشند و از سویی با گزارش رسمی به کنگره اعلام می‌کنند که ایران به تعهداتش کاملاً متعهد بوده و بنابراین ناچارند به برجام احترام بگذارند و نمی‌توانند برجام را نقض کنند و از سویی دیگر به‌بهانه‌های مختلف به‌دنبال اعمال یک‌سری تحریم‌های جدید هستند که با هیچ منطق و روح و متن برجام هم سازگار نبوده و در تعارض است.
وی خاطرنشان کرد: خوشحالیم که تا امروز شرکای ما در 1+5 با قدرت برای حراست از برجام ایستادگی کردند و آمریکایی‌ها هم مثل همیشه، دوپهلو و دوچهره وارد عمل شدند، اما مطمئناً اگر آمریکایی‌ها بخواهند تحریم‌هایی را تحت هر عنوان و بهانه علیه ما اعمال کنند، ملت بزرگ ایران پاسخ مناسب به آنها داده و نسبت به مصوبات کنگره، مجلس شورای اسلامی نیز متقابلاً مصوباتی خواهد داشت.
رئیس‌جمهور اظهار داشت: از تخلفات آمریکا نمی‌گذریم و در برابر آنها می‌ایستیم اما در عین حال حواسمان جمع است که باید چگونه از این فضای به‌وجودآمده بهره‌برداری کنیم.
رئیس‌جمهور گفت: ملت ایران کار بسیار بزرگ و عظیمی انجام داد و امروز فضای خوبی برای ما ایجاد شده است که باید ملت و مسئولین از این فضا به‌خوبی استفاده کنند و نباید تحت تأثیر توطئه‌های آمریکا قرار بگیریم.
وی همچنین گفت: آنها تعهد پاریس، تعهد با کوبا و بسیاری از تعهداتی را که در قراردادهایشان با آمریکای شمالی و نیز بخشی از تعهداتی را که نسبت به آسیای شرقی دارند زیر پا گذاشته‌اند و این نشان می‌دهد که آمریکا نمی‌تواند مروج حقوق بشر، قانونگرایی و ثبات و امنیت در جهان باشد.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: کسی که خودش دارای ثبات نبوده، به قوانین و مقررات احترام نگزارده و به امضای خودش پایبند نیست، نمی‌تواند دیگران را دعوت به ثبات، امنیت و آرامش کند.
روحانی حضور آمریکایی‌ها در منطقه را موجب تشدید اختلافات و درگیری‌ها دانست و گفت: آنها نتوانستند در برابر تروریست‌ها اقدام خاصی انجام داده و ثبات را به منطقه بیاورند، بلکه این ملت عراق و سوریه بود و کشورهای همجوار و رزمندگان فداکار بودند که با همه وجود این مردم مظلوم را یاری و کمک کردند و منطقه را از تروریسم نجات داده و در آینده به‌طور کامل نجات خواهند داد.
انتقاد شدید ظریف از رفتار آمریکا در قبال برجام
از سوی دیگر محمدجواد ظریف که در آمریکا به سر می‌برد در اظهاراتی بی‌سابقه حتی از خروج ایران از برجام سخن گفته است. لحن و ادبیات مقامات دولتی در هفته‌های اخیر درباره برجام ونقض آن بسیار شبیه به منتقدان آن شده است.
وزیر امور خارجه ایران در سخنانش در آمریکا عنوان داشته که در آغاز گمان می‌کرده که برجام زمینه تعامل و گفتگوی بیشتر با آمریکایی‌ها را خواهد گشود اما اینک صرفا به اجرای برجام راضی شده و در عین حال عنوان کرده که به گزینه خروج از برجام نیز فکر می‌کند.
وزیر خارجه در مصاحبه با نشریه آمریکایی نشنال اینترست نیز گفت: «اگر مسئله نقض یا آنچه در متن توافق هسته‌ای عدم اجرای قابل توجه تعریف شده است، باشد، ایران گزینه‌های دیگری را شامل خروج از توافق هسته‌ای پیش رو دارد.» وی همچنین در شورای روابط خارجی با انتقاد تندی به لفاظی‌های ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ماتیس، وزیر دفاع و تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا واکنش نشان داده و به آنها توصیه کرده که با چنین اظهاراتی خود را مسخره نکنند! ظریف نسبت به حمایت‌های آمریکا از عربستان که با هدایت این کشور داعش به مجلس ایران حمله کرد، انتقاد کرده و به طور کلی لحن وزیرخارجه ایران پس از 4 سال اینک تا حدودی واقع‌بینانه‌تر شده است.
وی همچنین در گفت‎وگو با شبکه الجزیره اعلام کرد که اگر دولت آمریکا به توافق هسته‎ای با ایران پایبند نباشد، تهران هم چندین سناریو دارد.
 ظریف تاکید کرد که تحریم‎ها علیه ایران فایده‎ای ندارد و واشنگتن باید در مواضع خود در قبال توافق هسته‌ای با ایران تجدید‌نظر کند.
وی گفت که اظهارنظر مقامات آمریکایی درباره تحریم‎های جدید «مردود» است و توافق هسته‎ای را تهدید می‎کند.
تیغ سانسور اصلاح‌طلبان بر صراحت لهجه ظریف
این صراحت لهجه از دیپلمات برجسته کشور این روزها به مذاق اصلاح‌طلبان خوش نیامده، چرا که ثابت می‌کند منتقدان دلسوز کشور دلایل محکمی از پیش برای بد‌عهدی و عدم پایبندی آمریکایی‌ها به برجام ارائه کرده بودند و حالا ظریف هم به صف دلواپسان برجام پیوسته است.
این در حالی است که طیف اصلاح‌طلب در طول 4 سال گذشته در موضوع برجام و بسیاری از موضوعات کشور سعی در دو قطبی‌سازی داشته و عنوان آن را «‌اعتدال- تندروی» گذاشته‌اند.
روزنامه آفتاب یزد به سخنان ظریف در صفحه اصلی خود اشاره کرده بود اما نه اینکه از آن تمجید کند بلکه به نقد صحبت‌های وزیر امور خارجه پرداخته بود، این روزنامه نوشت: «انتقادهای صریح و همین طور تهدیدهای کوبنده ظریف در حالی مطرح می‌شود که از سوی دیگر دولت ترامپ علیرغم همه تهدیدها و بیان اینکه تحریم‌های غیرهسته‌ای را تداوم می‌دهد و سختگیری‌های زیادی را در قبال نظارت بر تعهدات ایران در بحث برجام انجام می‌دهد، برای بار دوم معترف شد که ایران به تمام تعهدات هسته‌ای وفادار بوده است. از سوی دیگر نیز فریدون مجلسی کارشناس اصلاح‌طلب مسائل بین‌الملل این اظهارات را ابلاغ رسمی نظام می‌داند که ظریف در آن نقشی نداشته و وی را به صورت تلویحی از این اظهارات تبرئه می‌کند و می‌گوید: «اظهارات ظریف نشان می‌دهد که موضع‌گیری او، پیش‌تر در ایران از سوی نظام اتخاذ و به ایشان ابلاغ شده است».
روزنامه شرق نیز ‌که در این سالها بارها سنگ برجام را به سینه می‌زد، سخنان ظریف را در تیتری کوچک دنبال می‌کند آن هم نه انتقاد ظریف به برجام را بلکه تقابل ایران عربستان.
روزنامه اعتماد هم همچون دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب تقابل ایران و عربستان را در حرف‌های ظریف تیتر می‌کند و روزنامه بهار نیز باز برچسب تندروی به دلسوزان نظام می‌زند .
جالب آنجاست روزنامه صدای اصلاحات که نام اصلاح‌طلبان را نیز یدک می‌کشد اصلا به سخنان ظریف اشاره‌ای نکرده است.
رفتار دو‌گانه اصلاح‌طلبان و رسانه‌های آنها نشان می‌دهد حتی اگر ظریف که در طول 4 سال گذشته از وی و عملکردش به خصوص در برجام دفاع صد‌در‌صدی می‌کردند سخنی در رابطه با بد‌عهدی آمریکایی‌ها و یا انتقادی به آمریکایی‌ها بکند مورد بایکوت خبری قرار می‌گیرد.
رسانه‌های غربی از رفتار آمریکا در قبال برجام چه می‌گویند‌؟
اندیشکده انگلیسی «مطالعات راهبردی» درباره رفتار مقامات آمریکایی در قبال برجام نوشت‌: در حالی‌که بحث توافق هسته‌ای با ایران با موارد دیگر این کشور چون آزمایش موشک‌های بالستیک، رفتارهای منطقه‌ای یا مسائل مربوط با حقوق بشر متفاوت هستند اما به نظر دولت ترامپ به طور فزاینده در مسیر مواجهه با ایران بر آمده و برجام را برای این کار به گروگان گرفته است.
روزنامه نیویورک تایمز نیز در این باره گزارش داد‌: مقامات ارشدی چون «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا و «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا نگران تأثیر روابط آمریکا با همپیمانان اروپایی این کشور در صورتی است که ترامپ به صورت یکجانبه از برجام کناره‌گیری کند به ویژه آنکه وی چندی پیش اعلام کرد که از توافق بین‌المللی تغییرات آب و هوایی کناره‌گیری می‌کند.
این گزارش ادامه داد، اما برخی مشاوران ترامپ می‌گویند که اگر ایران را تحریک کنند که از برجام کناره‌گیری کند، آن هنگام آمریکا در موضع قدرتمندتری قرار می‌گیرد.
واکنش چین و روسیه به تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران
«سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه از اقدام دولت آمریکا در اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران انتقاد کرد.حساب توئیتری رسمی سفارت روسیه در آفریقای جنوبی به نقل از «ریابکوف» نوشت: «اقدام آمریکا در توسعه تحریم‌ها علیه ایران با مفاد برجام (توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5) مغایرت دارند.»
همچنین میخائیل اولیانوف رئیس ‌دپارتمان کنترل تسلیحات و منع تکثیر وزارت خارجه روسیه تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران در ارتباط با برنامه موشکی تهران را محکوم کرد و آن را بی‌اساس خواند.
وی تاکید کرد که این تحریم‌ها فقط باعث تضعیف توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 خواهد شد.
اولیانوف به ریانووستی گفت: توافق هسته‌ای(قطعنامه 2231) از ایران «می‌خواهد» که از آزمایش موشکی خودداری کند؛ اما این یک «درخواست» است نه یک «تعهد».
وی افزود: اعمال تحریم برای عدم اجرای این درخواست مضحک است، ایران در چارچوب توافق گامهایی برداشته است و در مسیر خیلی خوبی قرار دارد، دیگر طرفهای غربی و شرقی نیز به تعهدات خود پایبند هستند اما آمریکا تعهدات خود را خیلی بد انجام داده است.
از سوی دیگر خبرگزاری شینهوا نیز گزارش داد که بعد از آنکه آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه ایران تصویب کرد، سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است همه طرفین برای حفظ و پیشبرد برجام مسئول هستند.
سخنگوی وزارت خارجه چین افزود «همکاری موثر بین‌المللی بر اساس اعتماد دوجانبه خواهد بود».
وی تصریح کرد : حکم «صلاحیت گسترده دادگاه» به افزایش اعتماد دوجانبه و یا حل مسائل بین‌المللی از طریق همکاری نمی‌انجامد.
لزوم بازنگری و تغییرات جدی
 در سیاست‌ها در آستانه تشکیل
 دولت دوازدهم
تردیدی نیست که آمریکای ترامپ با آمریکای اوباما برای ایران هیچ تفاوتی ندارد. هر دوی آنها به دنبال حذف و براندازی ایران بودند و هستند اما روش‌های گاها مختلفی را در پیش می‌گیرند. ولی تجربه برجام و مذاکره با غرب به خصوص آمریکا، امتحانی سخت و پرهزینه برای ملت و کشورمان بود و درس عبرتی برای کسانی است که سال‌های سال است، مرغ‌شان یک پا داشته و مذاکره مستقیم با آمریکا را چاره‌ساز مشکلات سیاست خارجی ایران و در نتیجه گشایش اقتصادی می‌دانستند.
از این‌ رو در آستانه تشکیل دولت دوازدهم به نظر می‌رسد مسیر و روندها می‌بایست تغییر کند و به جبران اشتباهات پرداخت. راه حل بهبود اوضاع اقتصادی و معیشتی مردم در همان سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است، هرچند 4 سال این سیاست‌ها اسیر بازی مذاکره و رفع صوری تحریم‌ها ماند.