kayhan.ir

کد خبر: ۱۰۷۴۶۵
تاریخ انتشار : ۰۹ تير ۱۳۹۶ - ۱۸:۱۷

سلامت جامعه در پرتو حجاب اسلامی


علی قنبریان

حجاب یکی از ارزش‎های اسلامی است و در اسلام دارای جایگاه رفیعی است. احادیث بسیاری در باب آن وجود دارد و در قرآن مجید نیز در چند آیه به آن اشاره شده است.
مقاله پیش‎رو اوّلاً درباره چیستی حجاب و اهمیّت بالای آن در اسلام بحث می‌کند،ثانیاً درباره ریشه‎ها و عوامل بی‎حجابی در جامعه اسلامی که امروزه مشکلات زیادی را به دنبال دارد، مطالبی را ارائه می‌دهد و در نهایت نیز به عوامل و راهکار‎های جلوگیری از گسترش بد‎حجابی در جامعه اسلامی و همچنین نقش روحانیّت و علماء در جلوگیری از گسترش بد‎حجابی در جامعه می‌پردازد.
1- چیستی حجاب
در جامعه امروزی حجاب بر این امر معنا می‎شود که زنان زیبایی‎های خود را از چشم نامحرم حفظ کنند. اما معنای حجاب از این گسترده‎تر است.شهيد والامقام مرتضی مطهرى نتيجه تحقيقات لغوى خود را درباره واژه حجاب، چنين بيان مى كند:«كلمه حجاب هم به معنى پوشيدن است و هم به معنى پرده و حاجب، بيشتر استعمالش به معنى پرده است. اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مى‎دهد كه پرده، وسيله پوشش است و شايد بتوان گفت كه به حسب اصل لغت هر پوشش حجاب نيست؛ آن پوشش حجاب ناميده مى شود كه از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد.» (hasanzakeri.blogfa.com)
2- اهمیت حجاب در اسلام
دین مبین اسلام به عنوان آخرین و کامل‎ترین دین الهی از ابتدا تا به حال‏ اهمیّت ویژه‎ای برای حجاب قائل بوده تا آنجا که از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمودند: «اللَّهُمَّ ارْزُقْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ مَنْ أَحَبَّ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ الْعَفَافَ‏ وَ الْكَفَافَ‏»(بارخدايا به محمّد و آل محمّد و دوستان آنها پاكدامنى و كفاف روزى كن‏)(الكافي [ط - الإسلاميه]، ج‏2، ص140).
پیامبر اکرم (ص) که مقام او در نزد خداوند متعال از مقام هر انسان دیگری بالاتر است،و هر دعائی که در بارگاه الهی داشته باشد، بدون هیچ کمی و کاستی مستجاب می‎شود، در عوض هر چیزی برای خود و اهل بیت(ع) و دوستداران خود از خداوند منّان درخواست پاکدامنی را دارد و این امر نشانگر اهمیّت بسیار بالای حجاب در اسلام است.
امیرالمؤمنان علی (ع) در نهج البلاغه می‎فرماید: «عَلَيْكُمْ بِالْعَفَافِ وَ تَرْكِ الْفُجُور» (برشماست که پاکدامن باشید و گناهان را ترک کنید)(همان، ج‏5، ص554).
امیرالمؤمنین علی (ع) در حدیث دیگری می‎فرمایند: «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ‏.» (بهترین عبادات باعفتی است). (همان، ج‏2، ص79).
با توجه به این احادیث و احادیث متواتر دیگری که راجع به حجاب وجود دارد، به راحتی می‎توان اهمیّتی که دین مبین اسلام برای مسئله حجاب قائل شده است، درک نمود.
3- ریشه‎های بد‎حجابی در جامعه اسلامی
بد‎حجابی مسئله مهمی است که ‌گریبان‎گیر جامعه امروزی ما شده و خسارت‎های آن به جامعه به مراتب از خسارت جنگ نظامی بیشتر است. این مسئله که اصطلاحاً به آن «تهاجم فرهنگی» می‎گویند، توسط کشور‎های غربی برنامه ریزی شده وهدف آن تخریب بنیان خانواده و تخریب فرهنگ اسلامی کشور‎های مسلمان است که در نتیجه آن بی‎غیرتی در جامعه حاکم می‎شود.
عوامل گسترش بی‎حجابی در جامعه را می‎توان در موارد زیر خلاصه کرد:
الف) فیلم‎های مبتذل ماهواره‎ای
فیلم‌های مبتذل ماهواره‎ای‌یکی ازعوامل انحرافات جنسی بوده و موجب تقلید جوانان است،خصوصا خانم‎ها ازبازیگر‎های این فیلم‎ها در نوع لباس و پوشش که عمدتاً نامناسب می‌شود و این امر را مُد تلقی می‌کنند درحالیکه اینکار باعث تحریک جوانان پسر در امور جنسی می‎شود ،جوانان باید با توجه به آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار(ع) ازدیدن این فیلم‌ها اجتناب کنند و این اصلی‌ترین راه برای جلوگیری از به دام نیافتادن درتله‌های شیطان به وسیله‌ این ابزار‎ها است، چنانچه قرآن کریم دراین‌باره می‌فرماید: «قُلْ‏لِلْمُؤْمِنينَ‏يَغُضُّوامِنْ أَبْصارِهِم ْوَ يحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‏لَهُم ْإِنَّ اللهَ خَبيرٌ بِمايَصْنَعُون‏» (به مؤمنان بگو چشم‎هاى خود را[ازنگاه به نامحرمان]فروگيرند،و عفاف خود را حفظ كنند؛ اين براىآنان پاكيزه‏تر است؛خداوند ازآنچه انجام مى‏دهيد آگاه است‏) (نور-۳۰).
ب) عدم تربیت صحیح فرزندان در محیط خانواده
تربیت فرزند توسط والدین یکی از عوامل اصلی و بسیار تاثیر گذار در شخصیت کودک است که آن را در سال‎های بلوغ، از خود بروز می‎دهد.برای مثال وقتی که خانواده عقیده‎ای به مفاهیم و معارف اسلامی نداشته باشد و بی‎حجابی را نوعی آزادی برای خود تلقی کند این امر در کودک نیز شکل می‎گیرد وبر این واداشته می‎شود که به تقلید از عقایدی که خانواده آنها را سرلوحه کار خود قرار داده‎اند بپردازد. امّا اگر خانواده، فرزند خود را در همان ایّام کودکی در مسیر درست هدایت نماید،باعث می‎شود که کودک به فرزند صالحی تبدیل شود و برای پیشرفت جامعه نیز مفید باشد چنانچه پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در این‎باره می‌فرمایند: «الْوَلَدُ الصَّالِحُ‏ رَيْحَانَهٌ مِنْ رَيَاحِينِ الْجَنَّهِ» (فرزند خوب و صالح گلى از گلهاى بهشت است‏). (مکارم الاخلاق، ص218).
ج) تبعیّت از فرهنگ اروپایی و آمریکایی
طبیعتا فرهنگ یک ملّت مسلمان با فرهنگ یک ملّت غیر مسلمان از زمین تا آسمان فرق دارد. تبعیت از فرهنگ غربی یعنی پشت کردن به فرهنگ و آداب اسلامی، چرا که فرهنگ غرب یک فرهنگ ضد اسلامی بوده و همواره در تلاش برای تخریب فرهنگ اسلامی است.
یکی از دلایل گسترش بی‎حجابی در جامعه اسلامی همان تبعیت از فرهنگ غربی است که یک نمونه این تبعیت در نوع لباس پوشیدن می‎باشد. برای مثال بسیاری از ‎خانم‎ها خصوصا کسانی که در سنّ جوانی هستند، بجای پوشیدن چادر و استفاده از لباس‎هایی که در خور شخصیّت افراد مسلمان باشد از لباس‎هایی استفاده می‎کنند که به هیچ وجه در شأن یک مسلمان نیست و این امر را مُد تلقی می‎کنند در حالی که این امر باعث تحریک جوانان پسر در امور جنسی می‎شود و به شدّت بنیان خانواده را تهدید می‎کند.
د) حضور پررنگ افراد بد‎حجاب در جامعه
نامناسب بودن فضای جامعه یکی دیگر از دلایل مهم گسترش بی‎حجابی است. وقتی که فضای جامعه طوری است که تعداد افراد بی‎حجاب در جامعه بسیار بیشتر از افرادی است که حجاب اسلامی خود را رعایت می‎کنند، این امر باعث می‎شود که جوانان تازه به دوران رسیده، به جامعه خود به دید یک جامعه بی‎حجاب نگاه کنند و طبعا به سوی این اوضاع گرایش پیدا کنند و خود را با آن وفق بدهند و مانند سایر افرادی که در جامعه هستند لباس بپوشند که اگر در فرهنگ سازی کردن این امر توجهی صورت نگیرد چه بسا که نسل‎های آینده اوضاعشان بسیار بدتر از نسل‎های کنونی باشد.
هـ) یقین نداشتن به وجود دنیایی به نام برزخ
عدم اعتقاد به عالم پس از مرگ می‎تواند یکی از علت‎های مهمی باشد که انسان را به راه‎های انحرافی بکشاند، چرا که بنابر آیه شریفه «تَتَجافی جُنُوبُهُم عَنِ المَضَاجِعِ یَدعُونَ رَبَّهُم خَوفَاً وَ طَمَعَاً وَ مِمَّا رَزَقنَاهُم یُنفِقُونَ» (پهلوهایشان [در دل شب] از بستر‎های خواب تهی می‎شود، پروردگارشان را در حالت بیم و طمع می‎خوانند، و از آنچه روزی آنها کرده‎ایم [از علم و جاه و مال] انفاق می‎کنند) (السّجده: 32/16) انسان یا به خاطر خوفی که از خدا دارد سعی دارد که اعمال واجب خود از قبیل نماز را بجا آورد تا در روز قیامت مورد عقاب قرار نگیرد و یا برای طمعی که به نعمت‎های اخروی دارد، واجبات و مستحبات خود را انجام می‎دهد که منشأ هر دو مورد اعتقاد به عالم بعد از مرگ است،امّا وقتی که انسان اعتقاد درست و حسابی به حقّ‎تعالی و عالم پس از مرگ نداشته باشد سبب می‎شود به هرکاری دست بزند که کوچکترین آنها همان رعایت نکردن حجاب در مقابل نامحرم است.
و) فخر فروشی در کثرت زیبایی
معمولا افرادی که در جامعه پوشش نامناسبی دارند ، از جمله کسانی هستند که حیا در نزد آنها جایگاهی ندارد و با پوشیدن لباس‎های نامناسب سعی در بروز زیبایی خود دارند و این امر را یک امتیاز برای خود به حساب می‎آورند و به آن افتخار می‎کنند؛ چرا که آنان تکامل انسان را در برهنگی او می‎دانند اما غافل از اینکه اگر برهنگی، فرهنگ است پس حیوانات از همه با فرهنگ‎تر هستند. امام صادق (ع) به مفضل شاگرد خود می‎فرمایند: نظر نما ‌ای مفضل به آنچه که انسان به سبب آن از میان سایر حیوانات از خلق جلیل القدر عظیم النفع مخصوص شده است و آن حیاء است.اگر حيا نمى‏بود هيچ كس مهمان‌دارى نمى‏كرد و وفا به وعده‏ها نمى‏نمود و حوائج مردم را بر نمى‏آورد و ارتكاب نيكى‏ها و اجتناب از قبايح و بدى‏ها نمى‏كرد؛ حتى بسيارى از امور واجبه را، مردم از براى حيا به عمل مى‏آورند، زيرا كه بعضى از مردم هستند كه اگر از مردم شرم نمى‏كردند رعايت حق پدر و مادر نمى‏كردند. و صله رحم و احسان به خويشان نمى‏كردند و امانت‏هاى مردم را پس نمى‏دادند و ترك معاصى نمى‏كردند، پس نمى‏بينى كه خدا چگونه عطا كرده است به آدمى هر خصلتى را كه صلاح او در آن است و امر دنيا و آخرتش به آن تمام مى‏شود.) ( توحید مفضل ص79).
 4- راهکار‎های جلوگیری از گسترش بد‎حجابی
همانگونه که گسترش بی‎حجابی دارای دلایل مختلفی است، راهکار‎هایی برای جلوگیری از گسترش آن نیز وجود دارد که انسان‎ها می‎توانند با رعایت کردن آنها جامعه خود را از از فساد و تباهی حفظ کنند و آن را به سوی اهداف اسلامی سوق بدهند.
جلوگیری از گسترش حجاب می‎تواند راهکارهای زیادی داشته باشد که به چند مورد آنها اشاره می‎شود:
الف) تربیت صحیح فرزندان
تربیت صحیح فرزندان توسط والدین را می‎توان مهم‎ترین راه هدایت فرزندان دانست که در شخصیت کودک تاثیر بسیار زیادی دارد. محیط خانواده می‎تواند کودک را به هر سوی هدایت نماید لذا اگر خانواده معتقد به مبانی و احکام اسلامی باشد، کودک نیز در همان مسیر رشد خواهد کرد، امّا اگر اعضای خانواده بی‎بند و بار بوده و به مبانی اسلام توجّهی نداشته باشد، چه بسا کودک به تقلید از رفتار‎های خانواده خود به همان سوی که اعضای خانواده به آن عقیده دارند، گرایش پیدا کند.
ب) اعتقاد به دین اسلام
اعتقاد به دین اسلام را می‎توان یکی دیگر از مواردی دانست که باعث جلوگیری از هرگونه انحراف اخلاقی اعم از بی‎حجابی و غیر آن می‎شود چرا که هدف کلّی دین اسلام هدایت تمامی انسان‎ها می‎باشد و انسان‎ها را از هرگونه فساد و تباهی پاک می‎گرداند. بنابر آیه نوزدهم سوره مبارکه آل عمران که می‎فرماید «إنَّ الدّینَ عِندَ اللّهِ الإسلامُ» (مسلماً دین در نزد خدا اسلام است) (آل عمران: 19/3) دین اسلام به عنوان یک دین واقعی معرفی شده است.
 ج)پرهیز از دوستی کردن با افراد ناباب
پرهیز کردن از دوستی با افراد ناباب را می‎توان یکی از راهکارهای جلوگیری از بسیاری از انحرافات خصوصا بی‎حجابی دانست، چرا که دوستان و اطرافیان انسان تاثیر به سزایی در رفتار و کردار او دارند و انسان پس از مدتی، خوی همنشینان خود را تا مقدار چشمگیری پیدا می‎کند. لذا باید در انتخاب دوستان بینا بود و از معاشرت با افرادی که انحراف اخلاقی دارند، جدّاً خودداری کرد.شاعر دراین‎باره می‎فرماید:
دوست تو از تو به باید        تا تو راعقل و دین بیافزاید.
د) امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر از فروع بوده و راهکار دیگری برای جلوگیری از گسترش بی‎حجابی در جامعه است و در روایات اسلامی و کتب حدیثی معتبر شیعه احادیث بسیاری در باب آن آمده است. که خود دلالت بر اهمیّت بالای آن دارد.
امام سجاد (ع) دراین‌باره می‎فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ وَفِّقْنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا وَ لَيْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِي جَمِيعِ أَيَّامِنَا لِاسْتِعْمَالِ الْخَيْرِ، وَ هِجْرَانِ الشَّرِّ، وَ شُكْرِ النِّعَمِ، وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ، وَ مُجَانَبَهِ الْبِدَعِ، وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَ حِيَاطَهِ الْإِسْلَامِ، وَ انْتِقَاصِ الْبَاطِلِ وَ إِذْلَالِهِ، وَ نُصْرَةِ الْحَقِّ وَ إِعْزَازِهِ، وَ إِرْشَادِ الضَّالِّ، وَ مُعَاوَنَه الضَّعِيفِ، وَ إِدْرَاكِ اللَّهِيف‏» (بار خدايا بر محمّد و آل او درود فرست، و ما را در اين روز و اين شب و همه روزهامان توفيق عطا فرما براى انجام نيكى و دورى از بدى و سپاسگزارى از نعمتها و پيروى از سنّتها [واجبات و مستحبّات] و ترك بدعتها [احداث چيزهایى در دين كه از دين نيست] و امر به‌معروف و نهى از منكر و حفظ و نگهدارى (اصول و فروع) اسلام، و نكوهش باطل و نادرستى و خوار نمودن آن، و يارى حق و گرامى گردانيدن آن، و راهنمائى گمراه، و كمك ناتوان، و رسيدن به فرياد ستم رسيده‏.» (صحیفه سجادیه، دعای 18).
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمودند: «إِذَا تَرَكَ امْرُؤٌ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ فَلْيَأْذَنْ‏بِوِقَاعٍ مِنَ اللهِ جَلَّ اسْمُهُ»(هر گاه امّت من امر به معروف و نهى از منكر را ترك كند، بايد خود را آماده عذابى از جانب خداوند بزرگ سازد) (محمد بن علی بن بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: 255‏).
این احادیث و احادیث بسیار دیگری که در کتب حدیثی درباره امر به معروف و نهی از منکر روایت شده است دلالت بر اهمیّت بالای آن در دین مبین اسلام دارد.
 هـ)یاد مرگ
یاد مرگ باعث جلوگیری از انجام بسیاری از گناهان اعم از بی‎حجابی و غیر آن می‎شود. در باب یاد مرگ و قبر و قیامت احادیث بسیار زیادی وجود دارد، حتی در برخی از احادیث دیدار اهل قبور بسیار پیشنهاد شده است چرا که این کار‎ها باعث می‎شود که انسان خود را دریابد و بداند که این دنیا مزرعه آخرت است و اگر غفلت ورزد، دیگر فرصت جبرانی نخواهد بود و در روز جزاء رو سیاه خواهد گشت. بنابراین اگر انسان همیشه به یاد آخرت خود باشد هیچگاه دچار انحراف نخواهد شد. امام سجّاد (ع) در مناجات‎های خود در این‎باره می‌فرمایند: «اى خداوند، ما را از فريب سراب آرزوها به سلامت دار و از شر و فساد آن ايمنى بخش و مرگ را در برابر ما بدار و روزى مباد كه از ياد مرگ‏ غافل باشيم‏» (صحیفه سجّادیه، دعای 40).
 و)معرفی فلسفه حجاب برای جامعه
افرادی که می‎دانند اهمیت حجاب در دین مبین اسلام چقدر است، و از مقام بالای آن خبر دارند باید برای سایر افراد نیز این امر را روشن سازی کنند و فلسفه حجاب را برای جامعه تبیین نمایند تا مردم از اهمیّت بالای آن خبر داشته باشند، چرا که بسیاری از افراد، حجاب را یک امر بی‎خود تلقی می‎کنند و آن را سبک می‎شمارند و به آن چندان توجّهی ندارند و همه اینها به این خاطر است که از مقام و ارزش والای آن در جامعه خبر ندارند.
از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که می‎فرمایند: «أَفْضَلُ الْعِبَادَهِ الْعَفَاف‏» (برترین عبادت‎ها حجاب است). (محمّد بن یعقوب کلینی، الكافي [ط - الإسلامية]، ج‏2، ص: 79).
این حدیث و احادیث معتبر بسیار دیگری که در باب ارزش حجاب و عفاف آمده، مویّد مقام والای آن در اسلام است.
 ۵- نقش روحانیّت و علمای اسلام در جلوگیری از بد‎حجابی و فرهنگ‌سازی حجاب
روحانیّون و علمای اسلام، در دین اسلام دارای مقام والایی بوده و به عنوان مبلّغان دین مبین اسلام نقش بسیار زیادی در حفظ و نگهداری ارزش‎های اسلامی دارند، تا حدی که پیغمبر اکرم (ص) در حدیثی گهربار در این‎باره می‎فرمایند: «علماء أمّتي‏ أفضل من أنبياء بني إسرائيل‏» (علماء امّت من از انبیاء بنی اسرائیل برترند). (محمّد بن محمّد مفید، كتاب المزار- مناسك المزار [للمفيد]، المقدمة، ص: 6). این حدیث گهرباردر کتب معتبر حدیثی شیعه به کرّات به چند صورت روایت شده است و همه اینها دلالت بر معتبر بودن سند آن می‎کند. بنابراین، علماء و روحانیّون می‎توانند با فرهنگ سازی حجاب اسلامی در جوامع اسلامی نقش بسیار زیادی درحفظ و نگهداری آن داشته باشند.
نتیجه‌گیری
پس از ارائه مطالبی درباره چیستی حجاب، درباره اهمیت بالای حجاب در دین مبین اسلام بحث شد و احادیثی نیز در باب آن آورده شد. سپس به بحث درباره ریشه‎ها و عوامل بی‎حجابی در جامعه اسلامی پرداخته شد و بعضی از این عوامل ذکر شد که عبارت بودند از: فیلم‎های مبتدل ماهواره‎ای، عدم تربیت صحیح فرزندان در محیط خانواده، تبعیّت از فرهنگ اروپایی و آمریکایی، حضور پررنگ افراد بی‎حجاب در جامعه، یقین نداشتن به وجود دنیایی به نام برزخ، فخر فروشی در کثرت زیبایی. سپس درباره عوامل و راهکار‎های جلوگیری از گسترش بی‎حجابی در جوامع اسلامی مطالبی به میان آمد و برخی از این عوامل نیز بیان شد. در آخر نیز درباره نقش علما و روحانیون در حفظ ارزش‎های اسلامی مطالبی گفته شد.
نتیجه کلی که از این مطالب به دست می‎آید این است که حجاب و عفاف از ارزش‎های اسلامی می‎باشد و در حفظ بنیان خانواده تاثیر بسیاری داردو نزد خداوند متعال و در دین اسلام مقام و مرتبه بالایی دارد و احادیث بسیاری در باب آن در کتب حدیثی از ائمه معصومین (علیهم السّلام) آمده است. در قرآن کریم نیز که یک کتاب آسمانی است به آن اشاره شده است.