پرسش:
مشورت با دیگران چه آثار و فوایدی در حیات فردی و اجتماعی انسان دارد؟
پاسخ:
مشورت که از پشتوانه وحیانی و عقلانی برخوردار است، فواید زیادی دارد.
آثار و برکات فراوانی که از مشورت کردن نصیب انسان می‌شود، هرگز از تفکر فردی و امکانات و منابع فراوان مادی به دست نمی‌آید. اینک اهم آثار و فواید مشورت رابه شرح زیر بیان می‌کنیم:
1- کمک گرفتن از افکار دیگران
مشورت به انسان کمک می‌کند تا افکار و اندیشه‌های دیگران، به ویژه صاحب‌نظران و متخصصان را به یاری طلبد و با قرار دادن افکار و اندیشه‌های آنان در کنار فکر و نظر خود، بر قدرت، وسعت و عمق اندیشه و بینش خود بیفزاید و از درخشش افکار و اندیشه‌های دیگران بهره‌مند شود.
حضرت علی(ع) می‌فرماید:
«کسی که با خردمندان و عاقلان مشاوره کند به نور عقلها و خردها روشنی یابد.» (غررالحکم و دررالکلم، ص589)
«هر کس با دیگران مشورت نماید، از اندیشه‌های آنان بهره گرفته است.» (نهج‌البلاغه- حکمت 161)
2- شناسایی خطاها
یکی دیگر از آثار مثبت مشورت این است که مشورت کردن و استفاده از نقطه نظرهای دیگران به انسان کمک می‌کند تا خطاها و اشتباهات را بشناسد. امام علی(ع) فرمودند: «کسی که از نظرات و آراء گوناگون استقبال نماید، موارد خطا و اشتباه را می‌شناسد. (نهج‌البلاغه، حکمت 173)
3- دستیابی به راهکار مناسب
مشورت باعث می‌شود تا تصمیم معقول و مناسبی اتخاذ شود و راه درستی انتخاب گردد. حضرت علی(ع) می‌فرماید:
«هر کس با صاحبان اندیشه و خرد مشورت نماید، به راه درست رهنمون می‌شود. (بحارالانوار، ج75، ص105)
4- پیشگیری از پشیمانی
معمولاً بعد از هر تصمیمی که بدون مشورت اتخاذ شود و جوانب و زوایای مختلف آن به خوبی سنجیده نشده باشد، پشیمانی و ندامت از اینکه چرا این تصمیم بدون سنجش جوانب مختلف مسئله اتخاذ شده، طبیعی است. امیر مؤمنان حضرت علی(ع) این نکته را یادآور می‌شود و می‌فرماید:
«با افراد عاقل و صاحب خرد مشورت کن تا از لغزش و پشیمانی ایمن گردی.» (غررالحکم و دررالکلم، ص587)
و نیز فرمودند:
«رسول خدا(ص) مرا به یمن فرستاد، سفارشات لازم را کرد و فرمود: ای علی! کسی که استخاره کند سرگردان نخواهد شد و کسی که مشورت کند پشیمان نمی‌شود. (بحارالانوار، ج75، ص100)
5- مبارزه با تکبر و استبداد نظر
آنگاه که با غفلت از مشورت، خوی استبداد و تکبر در جامعه تقویت شود و جامعه از پشتوانه فکری و عملی مشاوران محروم گردد، رکودی مرگبار رخ می‌نماید و جامعه را از پیشرفت و شکوفایی بازمی‌دارد. این واقعیت در زبان پیامبر اکرم(ص) چنین جاری شده است که فرمود: «آن‌گاه که فرمانروایان شما از بدانتان و ثروتمندان شما از تنگ چشمانتان باشند و مشورت و رایزنی از میانتان رخ بربندد، به زمین فرو رفتن شما بهتر از زندگی در آن است.» (بحارالانوار، ج74، ص139)
همچنین امام علی(ع) فرمودند: «کسی که به رأی خود استبداد بورزد هلاک می‌گردد.» (نهج‌البلاغه(ع)- حکمت 161)
«هیچ تنهایی ترسناک‌تر از خودپسندی و خودبینی و هیچ پشتیبانی مطمئن‌تر از مشورت نیست.» (نهج‌البلاغه- حکمت113)
6- هدایتگری
نبی مکرم‌اسلام(ص) فرمودند:
«هر که بخواهد کاری کند و درباره آن مشورت کند خدا او را به خردمندانه‌ترین کارها توفیق دهد.» (نهج‌الفصاحه، ص433، ح2962)
7- کامروایی
مشاوره فرآیندی سودمند است که می‌تواند زمینه چیرگی بر مشکلات و رشد فکری و افزایش تشخیص و تصمیم‌گیری را فراهم کند. بنابراین، کامروایی و پویایی فرد و جامعه در گرو مشورت‌دهی و مشورت‌خواهی است. امام علی(ع) فرمودند:
«مشورت‌کننده کامیاب و رستگار خواهد شد. (غررالحکم و دررالکلم، ص585)
دستاوردهای دیگر مشورت عبارتند از: پیروی از روش ائمه معصومین، روشن‌بینی و بصیرت، ازدیاد عقل (رشد اندیشه، قدرت تدبیر)، نوعی مشارکت فکری و تشویق به کار جمعی، قدرت تصمیم‌گیری واقع‌بینانه، احترام به افکار و آراء، موجب اطمینان نفس و راحتی، پی بردن بر قدرت فکری و میزان دلسوزی دیگران (شناسایی افراد شایسته از دیگران)، موجب شکوفایی استعدادها و رشد ذوق‌ها و در نتیجه موجب گشایش راه‌های نوین، افزایش میزان مطلوبیت و درجه مقبولیت (جلوگیری از بدگمانی و جلب نظر مردم)، موجب دوری از انتقادهای مغرضانه و انتقادهایی را که براشخاص خود محور و تک‌رو می‌باشد، تضمین تداوم کار در سایه مشورت، موجب افزایش آگاهی‌ها و معلومات دیگران.    ادامه دارد