فریده شریفی

 دل‌تکونی از خونه تکونی واجب‌تره
دلتو بتکون
از حرف‌ها، بغض‌ها و آدما
دلتو بتکون از هر چی
که تو این یک سال...
یادش دلتو به درد آورد
از خاطره‌هایی که گریه‌هاش بیشتر از
خنده‌هاش بود
عید نوروز یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین جشن‌های ایرانیان است که از ایران باستان نسل به نسل منتقل شده است، این عید با تمام شدن زمستان و فرارسیدن بهار آغاز می‌شود و نمایانگر آغاز سالی جدید با عشق و محبت است.
خانه‌تکانی، خرید لباس عید، کاشت سبزه، دید و بازدید و... از جمله آداب و رسوم فرارسیدن عید نوروز است که با شور و شوق خاصی انجام می‌شود.
خانه‌تکانی از آیین‌های پیش از نوروز است،
15-10 روز مانده به نوروز خانه‌تکانی شروع می‌شود، در این آیین وسایل خانه جابه‌جا، گردگیری و شست‌وشو می‌شوند اگر تعمیری احتیاج داشته باشند انجام می‌شود و اگر احتیاج به تعویض باشد نیز این جایگزینی صورت می‌گیرد. نو شدن، تغییر و تحول و پاکسازی در آستانه سال نو از مراسم زیبای استقبال از بهار و سال جدید است، اما آیا به راستی این دقت و وسواسی که برای پاکسازی محیط اطراف، مبلمان، در و دیوار و اثاثیه منزل به خرج می‌دهیم درباره روح و روان و باطن خود نیز به کار می‌بریم؟!
آیا با تغییر و تحول در فصل‌ها و سبزشدن طبیعت، کدورت‌ها و تیرگی‌های درونی را به نشاط و سرسبزی و صمیمیت تبدیل می‌کنیم؟! آغاز سال جدید، زمان ستایش از پروردگار یکتا هم هست، چرا که خداوند با نعمت‌هایی که در اختیار ما قرار داده امکان دیدن دوباره بهار را به ما داده است شاید تا سال دیگر فرصتی باقی نباشد...! اما آیا از این موسم و از این تغییر و تحول برای دگرگونی رفتارها، کردارها و وجدان‌های خوداستفاده می‌کنیم؟!
خانه‌تکانی دل
خانه‌تکانی عید از شستن و تمیز کردن شروع می‌شود تا خرید لباس و ملزومات سفره هفت‌سین و... اما چه خوب است که امسال به همراه خانه‌تکانی منزل به سراغ خانه‌تکانی دلهایمان برویم و سال نو را با رفع کدورت و اختلاف، با صفا و صمیمیت آغاز کنیم. «سهیل عتیقه‌زاده» کارشناس مسائل اجتماعی در این باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: «هیچ‌کس نمی‌تواند شورو اشتیاق فرارسیدن سال جدید را از وجودش دور کند چرا که روزهای عید با شادمانی و طراوت از راه می‌رسند و یادآور خاطرات شیرین کودکی و نوجوانی، عیدی گرفتن از بزرگان خانواده و فامیل، دور سفره هفت‌سین نشستن، تخم‌مرغ رنگی کادو گرفتن و... آیین‌های زیبا و دل‌انگیز است... آری همه به یاد می‌آورند که زمانی از کسانی عیدی می‌گرفتند و به خانه پدربزرگ، مادربزرگ، عمه، خاله، دایی، عمو و کسانی می‌رفتند که امروز در میان آنها نیستند و چه بسا کسانی که امسال هم هستند ولی سال دیگر نیستند بنابراین در آستانه بهاری دیگر بهتر است اندکی به خود بیاییم و به خانه‌تکانی دل و روح بپردازیم و خانه دل را سرشار از صفا، صمیمیت و مهربانی کنیم تا خاطراتی خوش و ماندگار از خود به جا بگذاریم.»
به گفته این کارشناس، این خانه‌تکانی کار چندان مشکلی نیست کافی است بغض و کینه، حسادت، چشم و هم‌چشمی، کدورت و پلیدی را از دل‌های خود دور کنیم و جای آنها را با معنویت و بخشش، مهربانی و ایثار پر کنیم.
وی اضافه می‌کند: «نباید فراموش کرد که میهمانان به خاطر درب باز به منازل ما نمی‌آیند بلکه به خاطر روی باز، خندان و مهربان به خانه ما قدم می‌گذارند و همان‌طور که ایرانیان از گذشته به میهمان‌نوازی، گذشت و فداکاری معروف بوده‌اند همچنان این ویژگی را حفظ و با رویی گشاده و مهربان از فامیل، دوستان و آشنایان پذیرایی و استقبال نمایند.» این کارشناس همچنین تصریح می‌کند: «خانه‌ای زیبا، تمیز و آراسته است که صاحب خانه‌اش دلی پاک و مهربان داشته باشد وگرنه هرگونه پاکسازی و نظافت منزل بدون روی خوش صاحب خانه ارزش چندانی ندارد.
اهمیت توبه در پاکسازی روح و روان
یکی از نشانه‌های رحمت و لطف بیکران الهی، نعمت توبه و ابراز پشیمانی در درگاه خداوند و پذیرش توبه از سوی باریتعالی است. توبه به معنای ترک گناه، بازگشت به سوی خدا و عذرخواهی در پیشگاه خداوند است.
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام نقل شده که «خداوند در هر زمان توبه انسان را می‌پذیرد حتی زمانی که جان به گلو برسد و پس از آن خارج شود...»
توبه همچون بیرون آوردن لباس چرک از بدن و پوشیدن لباس پاک و تمیز است و چه ایامی فرخنده‌تر و چه زمانی مناسب‌تر و زیباتر از آغاز فصل بهار که طبیعت دگرگون می‌شود و سرسبزی و نشاط با خود می‌آورد...!
یک کارشناس مسائل دینی در این‌باره می‌گوید: «خداوند توبه‌کنندگان را دوست دارد و در هر زمان توبه بندگانش را می‌پذیرد، به همین دلیل اگر بتوانیم نگاهمان را تغییر دهیم و هر روز را یک نوروز و روز نو ببینیم این خود یک موفقیت بزرگی است چون می‌بینیم که خداوند با دادن این فرصت دوباره برای نفس کشیدن به ما می‌گوید که دوباره به تو زندگی داده‌ام و دوباره تو متولد شده‌ای، دوباره مشق‌های سیاه تو را گرفتم و کاغذ سفید به تو داده‌ام از این فرصت استفاده کن و امروزت را با خیر و نیکی آغاز کن. هر روز یک تولد دوباره برای مؤمن است و حیف است که مؤمن از این فرصت برای تغییر و تحول و تکامل استفاده نکند...!»
عارفان به هر دمی دو عید کنند
در زندگی فرصت‌هایی برای تغییر و تحول پیش می‌آید که بسیاری از ما از آن غافلیم یکی از این فرصت‌ها عید نوروز و خانه‌تکانی و پاکسازی است.
«مهشید کریمی» کارشناس بهداشت مدارس در این‌باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: «در هنگام عید همه خانه‌ها تمیز می‌شوند و در و دیوارها از تمیزی برق می‌زد اما واقعاً حیف نیست که در این دوران زیبا دل‌های ما هنوز پر از کینه و عداوت و سوءتفاهم باشد حیف نیست که دل‌های خود را از زنگار اختلافات بیهوده که بسیاری از آنها ریشه واقعی ندارد تیره و کدر کنیم و آنها را پاک و زلال نسازیم؟!»
به گفته این کارشناس، اگر فکر کنیم که هر روزمان عید است و همه چیز در حال تحول و نو شدن است از رکود و خمودگی فاصله می‌گیریم و برای انجام کارهای خیر، مهربانی، گذشت و ایثار پیشقدم خواهیم شد.
خانم «صفائیان» که در یک کلینیک درمانی مشغول به کار است در این‌باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: «اگر هر انسان سالمی در طول سال یک یا دو بار به بیمارستان‌ها، مراکز نگه‌داری سالمندان کلینیک‌ها و... سر بزند و حال و روز بیماران را مشاهده کند مسلماً در افکار و دیدگاه خود تغییرات عمیقی به وجود خواهد آورد چرا که می‌بیند هیچ نعمتی بالاتر از سلامتی نیست و همه نعمت‌های مادی زودگذرند و به انسان وفا نمی‌کنند فقط نعمت‌های معنوی و سلامتی هستند که برای انسان ارزشمند هستند بنابراین باید در این دنیای فانی و زودگذر به اختلافات، کدورت‌ها و سوءتفاهم‌ها توجه نکرد و انگیزه کار نیک را در دل‌ها تقویت کرد.» به گفته این درمانگر دعای تحویل سال واقعاً دعای زیبایی است چرا که از خداوند که صاحب‌خانه دل ماست می‌خواهد روزها و احوالات ما را آن‌طور که خود می‌خواهد متحول سازد و حال ما را عوض کند بنابراین بهتر است در اواخر سال فرصتی کنیم و در احوالات خود اندکی تعمق و تفکر کنیم ببینیم در طول سال دست چند نیازمند را گرفته‌ایم؟ به چه کسانی کمک کرده‌ایم، در تهیه جهیزیه چند عروس سهیم بوده‌ایم؟ برای ازدواج چند جوان قدم خیر برداشته‌ایم، در معالجه چند بیمار از مال و اموال خود گذشته و برای درمان آنها کمک کرده‌ایم؟...! همین تفکرات و کند و کاو در درون اولین قدم برای تغییر و تحول و خودسازی است که مقدمه ساختن محیط اطراف هم خواهد شد.
اصلاً سخت نیست کافی است آلودگی‌ها را از ذهن بیرون بریزیم و به فطرت پاک و اصیل الهی خود بازگردیم.
خیرخواهی نسبت به مردم
یکی از کارهایی که دل را می‌شوید و پاک می‌کند و در حسن رفتار انسان‌ها تأثیر فراوانی دارد کمک به مستمندان، نیازمندان، کودکان بی‌سرپرست، فقرا، بیماران و در راه ماندگان و... است. این اقدامات به انسان وسعت و صفای باطن می‌بخشد و زنگار بدی و گناه را از دل‌ها می‌شوید.
سهیل عتیقه‌زاده در این باره می‌گوید: «دستگیری از مستمندان و رفع نیاز نیازمندان از زیباترین خصلت‌های انسانی است که خوشبختانه در دین مبین اسلام هم به آن سفارش زیادی شده است و انفاق‌کنندگان و نیکوکاران بهترین بندگان خداوند شمرده می‌شوند. لذا خیرخواهی و گره‌گشایی از کار مردم در تعالیم اسلامی ارزش و ثواب فراوانی دارد که مکان و زمان ندارد و در هر شرایطی مسلمانان باید به یاری هم بشتابند و برای کمک به نیازمندان اعلام آمادگی نمایند.»
وی اضافه می‌کند: «اگر در جامعه کسانی هستند که نیاز مالی دارند در مقابل کسانی هم وجود دارند که می‌توانند کمک کنند به همین دلیل لازم است ثروتمندان و اغنیا به فکر هم‌نوعان خود باشند و به جای اسراف و تبذیر، بخشی از امکانات مالی خود را صرف رسیدگی به مستمندان و نیازمندان کنند، برای این منظور می‌توان از ایام عید و اواخر سال استفاده کرد و به جای خریدهای مصرفی و بیهوده، مصرف‌گرایی بیش از اندازه و اسراف به همان وسایل و امکانات قبلی بسنده کرد و به جای آن به نیازمندان کمک کرد.»
این کارشناس اجتماعی همچنین می‌گوید: «البته ذکر این نکته لازم و ضروری است که کار خیر، اقدام نیک و عمل شایسته فقط و فقط به کمک‌های مادی محدود نمی‌شود بلکه مؤمنان می‌توانند با رفتارهای شایسته و اخلاق نیک به یکدیگر کمک کنند به طور مثال رفع اختلاف و کدورت میان اعضای خانواده، رفع اختلاف میان زن و شوهر، ارشاد جوانان، امر به معروف و نهی از منکر و...»
به گفته این کارشناس، چه نیک و چه پسندیده است که امسال در شرایطی پای سفره هفت‌سین بنشینیم که احساس پاکی و طراوت کنیم، احساس کنیم که کسی از اطرافیان ما مشکلی نداشته باشد، نیازمند نباشد، گرفتار نباشد و احتیاج به کمک نداشته باشد. چه خوب و شایسته است که به همراه آغاز سال جدید و تحول و دگرگونی در طبیعت ما نیز آغازی دوباره را رقم بزنیم و با قلبی آکنده از مهر و محبت دعای تحویل سال را بخوانیم، یا محول‌الحول والاحوال، یا مدبر...