ضرورت رسیدگی فوری به حل مشکل مالباختگان موسسات مالی و اعتباری - بخش پایانی
سکته کارگاه‌های خُرد تولیدی در ورشکستگی موسسات مالی
گالیا توانگر
- من یک تولیدکننده خُرد هستم و در اصفهان یک کارگاه تولیدی فرش راه اندازی کرده بودم. 250 میلیون تومان درموسسه مالی ثامن سپرده‌گذاری کردم به این امید که دست چهار تا جوان را بگیرم و کارگاه را توسعه بدهم. الان من مانده‌ام و کلی بدهی و کارگرانی که مشغول به کار نشده از سر ناچاری اخراجشان کرده‌ام.
- بانک مرکزی همه‌اش وعده میدهد که تمامی سپرده گذاران به مرور تعیین تکلیف می‌شوند و با فروش املاک این موسسات مالی ورشکسته به حقشان می‌رسند. شاید به مرور آن هم بخش کوچکی پس داده شود، ولی ما که در کار صنعتی و تولیدی هستیم همین الان و شب عیدی به پولمان نیاز داریم.
- حق کارمندان موسسات مالی ورشکسته چه خواهد شد؟ ما جوانانی که ۷ ماه نه حقوق داریم، نه کار داریم!
آنچه در بالا خواندید بخشی از نظرات مالباختگان موسسات مالی ورشکسته و نیز کارمندان بلاتکلیف و از کار بیکار شده این قبیل موسسات درشب عید است. این در حالی است که مسئولان دائما وعده می‌دهند که حقی از سپرده‌گذاران ضایع نخواهد شد! با این حال تا لحظات تهیه این گزارش علی‌رغم اینکه پیشتر رئیس بانک مرکزی در تاریخ 10 بهمن 95 اعلام کرده بود که هیچ کس در ثامن حقش ضایع نخواهد شد و 90 درصد سپرده‌گذاران ثامن تعیین تکلیف شده‌اند، هیچ موردی برخورد نکردیم که ادعا داشته باشد، حقی از وی ضایع نشده و یا به پول خود رسیده باشد.
آمارسکته‌ای‌ها
تا تعطیلی کارگاه‌های کوچک تولیدی!
عباس عبدالله‌زاده نماینده سپرده گذاران ثامن‌الحجج(ع) به گزارشگر کیهان توضیح میدهد: «حدودا 16 ماه پیش از طرف خودم و فرزندانم هر یک 200 ،80 و 35 میلیون تومان که جمعا رقمی معادل 300 میلیون تومان می‌شود در موسسه مالی ثامن سپرده‌گذاری کردیم. تاکنون هیچ رقمی از این میزان سپرده به ما بازگردانده نشده است.»
این مالباخته که خود نماینده مالباختگان موسسه مالی ثامن الحجج(ع) است، می‌گوید: «تاکنون ضمن برپایی تجمعات در شهرهای مختلف کشور نظیر کرمانشاه، اصفهان، شیراز، تبریز و... 46 مورد تجمع در تهران برگزار شده که از این تعداد 36 مورد روبروی بانک مرکزی و 11 مورد روبروی دفتر ریاست جمهوری بوده است.»
این فعال تجمعات اعتراضی مالباختگان که با سپرده‌گذاران بخت برگشته سایر موسسات مالی ورشکسته (کاسپینی‌ها) نیز در ارتباط بوده و بعضا با یکدیگر تبادل تجربیات دارند، برایمان توضیح میدهد: «هیچ کدام از این تجمعات تاکنون نتیجه روشنی در پی نداشته است! لازم به توضیح است که در 400 شهر کشورمان 565 شعبه از موسسه مالی ثامن الحجج(ع) دایر بوده و هم اکنون همگی سپرده‌گذاران ثامن بالغ بر یک میلیون و دویست هزار نفردر سراسر کشور با مشکل بلوکه شدن سرمایه‌شان روبرویند. بانک مرکزی املاک موسسه مالی ثامن را بلوکه کرده و در واقع در صدد است آن چیزی را انجام دهد که خودش می خواهد.»
وی در مورد جدیدترین اقدامات برای پرداخت اصل سرمایه سپرده‌گذاران توضیح میدهد: «زیر 100 میلیون تومان سپرده می توانند یک تعهدانه امضا کنند، مبنی بر اینکه تا اطلاع ثانوی در رابطه با مابقی پولشان کوچک‌ترین اعتراضی نداشته باشند و نهایتا تنها 35 میلیون از پولشان را در سه نوبت دریافت کنند. درباره صحت قانونی این تعهدنامه اجباری با وکلای مالی مشورت کرده و دریافتیم که این قبیل تعهدنامه‌های اجباری از نظر قانون حقوقی هیچ‌گونه صلاحیتی ندارند.»
عبدالله زاده با تاسف اشاره می‌کند: «در طی این مدت بعضی روزها، مردم از شهرهای مختلف به من زنگ زده‌اند و اطلاع داده‌اند که مثلا فلان سپرده‌گذار از فلان شهر دچار عارضه سکته شده، اگر زنده باشد، شخصا به عیادت ایشان رفته‌ام.بندگان خدا روی ویلچر از تخت بیمارستان بلند شده و دست به دامن من شده‌اند که صدایشان را به گوش مسئولان برسانم. 40 تا 50 مورد نیزدچار بیماری شدید اعصاب و روان شده‌اند.»
با تعجب می‌پرسم: «مگر فوتی هم داشته‌اید؟» وی پاسخ میدهد: «تا کنون آمار فوتی‌های سپرده‌گذاران در پی عارضه سکته از شهرهای مختلف کشور 15 تا 16 نفر بوده است.بعضی در جا با شنیدن اخبار ناگوار موسسات مالی ورشکسته و بلوکه شدن سرمایه شان فوت شده‌اند.»
نماینده مالباختگان موسسه مالی ثامن‌الحجج(ع) با تاکید بر اینکه اسامی و مدارک بستری همه سپرده‌گذاران مذکور بعد از انتشار اخبار ورشکستگی موسسات مالی نظیر ثامن و کاسپین با عکس و مستندات پرونده پزشکی شان کاملا موجود است، می‌گوید: «ما در تلگرام 16 تا 17 کانال برای مالباختگان شهرهای مختلف ترتیب داده‌ایم که 5 ادمین نیز این کانال‌ها را می‌گردانند و اخبار مرتبط با مالباختگان موسسات مالی ورشکسته را پوشش می‌دهند. اطلاعیه فوتی‌ها و نیز بیماران اعصاب و روان و سکته‌ای‌ها دقیقا در کانال های تلگرامی آورده شده است. برخی گروه‌ها 800 تا 1000 نفر عضو دارند.بعضی از شهرها نیزاینستا گرام دارند.»
عبدالله‌زاده در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «تا اسم سپرده‌گذاری در ثامن به میان می‌آید برخی خیال می‌کنند که تمامی سپرده‌گذاران از قشر سرمایه‌دار بوده و در پی کسب سود بیشتر بوده‌اند، در حالی‌که من به شما اطمینان می‌دهم که رقم قابل توجهی از جمعیت یک میلیون و دویست هزار نفری سپرده‌گذاران در موسسه مالی ثامن اتفاقا از قشر کارگر بوده‌اند. بسیاری از زنان فرشباف در شهرستان‌ها اصل سرمایه خود را در این موسسه مالی گذاشته بودند تا با سود حاصله به توسعه کارگاه‌های تولیدی فرش خود بپردازند.100 میلیون و 200 میلیون تومان تمامی زندگی این تولید‌کنندگان خُرد بوده است.»
پیشتر ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در تاریخ 10 بهمن 95 اعلام کرده بود: «موسسه ثامن‌الحجج(ع) از جمله غیرمجازهایی بود که از اواسط سال گذشته دچار بحران و در ادامه با فروپاشی همراه شد؛ به‌طوری که با ورود بانک مرکزی و دستگاه قضایی تصمیم گرفتند تا تعهدات این موسسه را به بانک پارسیان به عنوان بانک عامل واگذار کنند که از بهمن‌ماه سال گذشته تعیین تکلیف سپرده‌گذاران به طور مرحله‌ای آغاز و از ارقام سه میلیون تا پنج میلیون تومان شروع شد تا این که به سقف ۳۰۰ میلیون تومان در مهرماه امسال رسید.»
وی درهمین نشست خبری اطمینان داد: «بیش از۹۰ درصد سپرده‌گذاران ثامن‌الحجج(ع) تعیین تکلیف شدند و هیات تصفیه در حال بررسی سایر امور این تعاونی غیرمجاز است. درمسیر ساماندهی سپرده‌گذاران ثامن‌الحجج(ع) هیچ‌گونه استثنایی قائل نخواهیم بود و همه موارد بر اساس ضوابط انجام می‌شود. سپرده‌های تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان در حال تعیین تکلیفند و درادامه ارقام بالاتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»
ما پولمان را برای شب عید می‌خواهیم
در حال حاضر دلیل هجوم سپرده‌گذاران به موسسه کاسپین، اخباری است که درباره بدهی موسسه فرشتگان بین سپرده‌گذاران دهان به دهان می‌چرخد. فرشتگان پیشتر در دل کاسپین ادغام شده است. از همین رو مردمی که در این موسسه سپرده‌گذاری کرده‌اند، از بیم اینکه مبادا دارایی شان از بین برود به شعب کاسپین مراجعه کرده و خواستار دریافت سپرده‌هایشان هستند. موسسه فرشتگان 4هزار میلیارد تومان از سپرده 8 هزار میلیارد تومانی خود را در بخش املاک سرمایه‌گذاری کرده بود و همین مسئله برای موسسه تازه تاسیس کاسپین مشکل‌ساز شد! ولی مشکل اینجاست که با افزایش مراجعه سپرده‌گذاران به شعب کاسپین امکان پرداخت یکباره سپرده ها به مشتریان وجود ندارد و مسئولان این موسسه تصمیم گرفتند با اعمال محدودیت نسبت به بازپرداخت سپرده‌های مردم اقدام کنند. در ماه‌های اخیر مشتریان این موسسه امکان دریافت بیش از 2 میلیون تومان در روز را نداشتند. البته شعبه مرکزی این موسسه در موارد خاص تا 5 میلیون تومان هم پرداخت می‌کردند.در حال حاضر نیز کلیه دارایی کاسپین توسط بانک مرکزی بلوکه شده ومی گویند با تخلفاتی که صورت گرفته باید حسابرسی صورت پذیرد.
محمود بیگ‌زاده یک مالباخته کاسپینی صراحتا توضیح میدهد: «درخواست اصلی این سپرده‌گذاران از بانک مرکزی و مسئولان موسسه کاسپین این است که سپرده‌هایشان را یکباره برگردانند، ولی ظاهرا این امر برای کاسپینی‌ها مقدور نیست. ما شب عید به پولمان نیاز داریم.»
آیا فعالیت کاسپین مجوزدار بوده است؟
اطلاعیه بانک مرکزی که بعد از تجمع سپرده‌گذاران کاسپین در تاریخ 26 دی ماه 95 به نقل از خبرگزاری تسنیم منتشر شد، به قانونی بودن فعالیت این موسسه مالی اشاره دارد.در متن اطلاعیه آمده: «به اطلاع سپرده‌گذاران محترم موسسه کاسپین می‌رساند از آنجا که موسسه اعتباری کاسپین دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است، لذا مدیرعامل و اعضای هیات مدیره موسسه حسب موازین قانونی مکلف می‌باشند در اسرع وقت اقدامات مقتضی را برای رضایت مشتریان به عمل آورده و نتیجه را به اطلاع عموم برسانند.»
موسسه کاسپین اواخر اسفند سال 94 مجوز مشروط فعالیتش را از بانک مرکزی دریافت کرد؛ در خبر صدور مجوز موسسه کاسپین از سوی بانک مرکزی آمده است که «این موسسه اعتباری در حال حاضر به عنوان پنجمین موسسه اعتباری غیربانکی مجاز شناخته می‌شود، مقرر است دارایی‌ها و بدهی‌های قابل تجمیع شرکت‌های تعاونی اعتبار «فرشتگان»، «الزهراء مشهد»، «حسنات اصفهان»، «دامداران و کشاورزان کرمانشاه»، «بدرتوس مشهد»، «پیوند»، «امید جلین گرگان» و «عام کشاورزان مازندران» را که تا به حال تحت عنوان آرمان ایرانیان فعالیت می‌کردند طبق روش مشخص به حساب های خود انتقال دهد.»
در تاریخ 10 بهمن 95 ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی ضمن بیان اینکه کاسپین برای جذب سپرده نبود و تنها باید سپرده‌ها را از تعاونی‌های زیر مجموعه اش تحویل می‌گرفته، عنوان کرد: «فقط یک تعاونی از زیرمجموعه کاسپین در زمان مشخص دارایی‌های خود را منتقل کرده است.در مسیر ساماندهی این تعاونی‌ها به دلیل تعللی که هیات مدیره کاسپین داشت، بانک مرکزی با آنها برخورد کرده است. با این وجود اکنون در حال حل و فصل این مسائل هستیم و هیات مدیره مکلف شده‌اند به سرعت دارایی‌ها را تحویل بگیرند تا ساماندهی انجام شود.»
تسویه حساب 10 میلیونی
با سپرده بالای 200 میلیون تومان!
مینا دارابیان یک مالباخته ثامن توضیح میدهد: «مدتی در بیمارستان بستری بودم. یک روز بعد از ترخیص بچه‌هایم کم‌کم شروع کردند به توضیح دادن آنچه که پیش آمده! حالم دوباره رو به وخامت گذاشت و روانه بیمارستان شدم. در این مدت هم به دلیل وضعیت جسمی‌ام نتوانستم در تجمعات اعتراضی شرکت کنم. فقط بچه‌هایم هر روز اخبار را از سایت های خبری پیگیری می‌کنند.»
وی که بغض فرو خفته در گلویش را به سختی فرو میدهد، می‌گوید: «شوهرم خیلی زود فوت کرد و من از طریق مشاغل خانگی یک تولیدی پوشاک کوچک در خانه راه‌اندازی کردم. کل سرمایه‌ام که در ثامن گذاشتم،230 میلیون تومان بابت پس‌انداز همه سال های عمرم بود.هر دو پسرم دانشجو هستند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «ما علاوه بر اینکه مجوز بانک مرکزی را جویا شدیم، به نام معصوم بر این موسسه مالی اعتماد کردیم. ناراحتی ما خانواده‌های متدین بیشتر از بین رفتن سرمایه‌هایمان به این دلیل است که چرا باید در یک چنین کلاهبرداری‌های مالی با نام معصوم(ع) بازی شود. ان‌شاءالله که خود امام رضا(ع) داد ما را خواهد ستاند.»
اولین گزارش ارائه شده روند پرداخت وجوه سپرده‌گذاران ثامن‌الحجج(ع) حاکی از تسویه‌حساب با حدود ۱۵۰ هزار نفر از آنها است. مجموع رقم پرداخت شده نزدیک به ۳۰ درصد وجوه مربوط به سپرده‌گذاران زیر ۱۰ میلیون تومان را در بر می‌گیرد! براساس ابلاغیه بانک مرکزی پرداخت وجوه سپرده‌گذاران این موسسه براساس سقف‌های ۳، ۵ و ۱۰ میلیونی پرداخت شده است. این درحالی ست که خیلی از سپرده‌گذاران معترض پرداخت چنین رقم‌های اندکی را جز مسکنی تلقی نکرده و بر این باورند که این‌گونه پرداخت‌های اندک تنها به دلیل کم کردن از صف سپرده‌گذاران معترض است.