انواع نگاهها به صدقه
هادی چیتساز
افراد در دادن صدقه و انفاقات مالی، دارای چند نگاه و نیت هستند:
نوع اول تاجرانه است. عدهای که از پرداخت صدقه، چشم به برکتی دوختهاند که از پَسِ صدقه در مالشان حاصل میشود. یکی میدهند، تا دوتا به آنها برگردد.
نوع دوم، هوشمندانه و از سر ترس است. کسانی که در پرداخت صدقه، هدف دفع ضرر احتمالی دارند. پرداخت این صدقه وقتی جدی میشود که احتمال ضرر محسوستر شود. مصداق شایع آن، سفر و رانندگی در جاده است که تاکنون برای بسیاری از نزدیکان و آشنایان اتفاقات خطرناکی رقم زده و شاید برای ما هم...
نوع سوم، احساسی است، که فوران حسِ ترحمّ آدمی ، انگیزهای برای پرداخت صدقه میشود. مثلا پس از صرف غذا در گرانترین رستوران و پرداخت مبالغ سنگین برای یک وعده غذا، در راه برگشت، اگر فقیری دیده شود، به شرط آنکه رنگ رخسارش از شدت گرسنگی کامل زرد شده باشد، شیشه ماشین به اندازه 5 سانت پائین میآید و هزار تومان به او داده میشود تا بتواند امشب یک قرص نان خالی بخورد.
نوع چهارم، ریاکارانه است. صدقهای است که برای ابراز قدرت و ثروت هزینه میشود. برخی برای مانور قدرت در بین قشر فقیری که وی را میشناسند، به صدقه دادن رو میآورد تا بلکه شأن او را از آنچه هست، پلهای بالاتر گمان کنند. البته این صدقه حتی خالی از ثواب است.
اما نوع پنجم، نگاه شریکانه است. کسانی هستند که نه دنبال برکت مال و دفع ضرر احتمالی هستند و نه فوران حس ترحم و هزینه برای قدرت، بلکه از این رو که تنهاخوری را شایسته نمیدانند، بر خود وظیفه و واجب کردند که در پی هر لقمهای که میخورند، با دیگری شریک باشند. باورشان این است: «تا زمانی که گرسنهای وجود دارد، سیر خوردن حرام است.» چون خدای رحمان حکم کرده: «وفی اموالهم حق للسائل و المحروم»(ذاريات آیه ۱۹ ) و در اموال آنها حقّی برای سائل و محروم بود! خوشا به سعادتشان.