گروه گزارش

ما با صدور انقلابمان که در حقیقت صدور اسلام راستین و بیان احکام محمدی (ص) است، به سیطره و سلطه و ظلم جهانخواران خاتمه می‌دهیم... برای پیروزی بر مشکلات، باید در مقابل همه قدرت‌ها ایستاد و ارزش‌های انسانی را از اینجا به سایر نقاط جهان صادر کرد. در واقع صدور انقلاب، صبغه فرهنگی دارد (امام خمینی«‌ره»)
مردی برای تمام نسل‌ها و از همه مهم‌تر برای تمام کشورها، امام خمینی(قدس سره) مردی که فراتر از دیپلماسی‌ها قدم برداشت و بدون تعارف به دنبال حق بود، از دل مردم برخاست و با تبلور اسلام در این مرز و بوم شعار آزادگی و انقلاب اسلامی سرداد.
سیاست خارجی، همواره و در همه جا، از بحث‌برانگیزترین حوزه‌های سیاست گذاری بوده است.
یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی دولت اسلامی و تفاوت آن با سایر کشور‌ها، مبانی و چگونگی تکیه بر منابع عقلی و نقلی است و امام خمینی(ره)، که رهبری ایدئولوگ و دارای اندیشه سیاسی مبتنی بر اسلام است با توجه به مبانی خاص اسلام از جمله کتاب و سنّت به بیانی اصولی بر اساس مبانی پرداخته است که در حقیقت، ساختار سیاست خارجی بر مبنای التزام به احکام شرع مقدس صورت می‌گیرد.
 ارزش‌های اخلاقی و عقلی، مبانی امام(ره) را در مورد سیاست خارجی شکل می‌دهند. ایشان با تأکید بر انسانی و اخلاقی بودن محتوای انقلاب اسلامی می‌فرمایند: محتوای این انقلاب، اسلام، اخلاق اسلامی، اخلاق انسانی و تربیت انسان‌ها بر موازین انسانیت بوده است.
برای توضیح بیشتر باید گفت که برای مثال، مبنای اصل دفاع از مستضعفان در سیاست خارجی از نگاه امام(ره)، قرآن کریم است و یا درخصوص یاری مظلومان به سخن امام علی(ع) استناد می‌کند و مبنای خود را بر آن قرار می‌دهد که: دشمن ستمگر و یار ستم دیده باشید.
اصول سیاست خارجی را که امام‌خمینی(ره) طراحی کرده است می‌توان به منزله یکی از منابع رسمی تصمیم‌گیری در سیاست جمهوری اسلامی ایران به حساب آورد، به ‌گونه‌ای که حتی مقام معظم رهبری بار‌ها بیان داشته‌اند که خط کلی در سیاست جمهوری اسلامی ایران،‌‌ همان خطی است که امام‌خمینی(ره) تبیین و ترسیم کرده‌اند.
اصل صدور انقلاب
صدور انقلاب از موضوعات مورد توجه امام(ره) بوده که به معنای صادر کردن تجربه‌های انقلاب اسلامی به سایر کشورهای جهان است.
 از دیدگاه امام خمینی(ره)، منظور از صدور انقلاب،‌‌ همان گسترش اسلام ناب محمدی(ص)است.
امام راحل(ره) در این باره اعتقاد دارد: ما با صدور انقلابمان که در حقیقت صدور اسلام راستین و بیان احکام محمدی(ص) است، به سیطره و سلطه و ظلم جهانخواران خاتمه می‌دهیم.
از نگاه ایشان برای پیروزی بر مشکلات، باید در مقابل همه قدرت‌ها ایستاد و ارزش‌های انسانی را از اینجا به سایر نقاط جهان صادر کرد. در واقع صدور انقلاب در نگاه ایشان، صبغه فرهنگی دارد.
بیداری رخ داده در جهان اسلام از جمله امور و حوادثی است که ظهور و بروز آن چندان دور از انتظار نبود، چرا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی اکنون شاهد انقلاب‌ها و تحولاتی در منطقه هستیم که ریشه در انقلاب ایران دارند و می‌بینیم که این انقلاب‌ها همگی از شاخص‌هایی چون اسلامی بودن و ضدیت با استکبار، آمریکا و رژیم صهیونیستی دارند.
به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی، انقلاب اسلامی، نظام سیاسی جدیدی را وارد معادلات نظام بین‌المللی کرد که عناصر تشکیل‌دهنده آن ملهم از عدالتخواهی، دموکراسی مبتنی بر ارزش‌های دینی و فرهنگی ملت‌ها و احترام به کرامت انسانی و بشریت است. این مؤلفه‌ها در واقع مطالبات ملت‌هایی است که سال‌ها به‌دنبال رهایی از ظلم و زورگویی قدرت‌های جهانی و به‌دنبال حقوق پایمال شده خود و رهایی از سلطه قدرت‌های زورگو بوده‌اند.
امروز اصل صدور انقلاب اسلامی را در کشورهایی چون بحرین، یمن و مصر و... در منطقه می‌بینیم که همگی متاثر هستند از انقلاب اسلامی ایران، چرا که این انقلاب روحیه انقلابی و آزادی‌خواه را در جهان عرب (و رفته رفته در کشورهای مستضعف جهان) به حرکت درآورده است.
جواد منصوری نخستین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و از بنیانگذاران این ارگان در گفتگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «بر اساس مبانی و اعتقادات اسلامی انقلاب در ایران طبعا به عنوان یک رسالت و مسئولیت بحث صدور انقلاب مطرح شده است و هرگز موضوعاتی چون گسترش سلطه و یا کسب منفعت در آن وجود ندارد.»
وی ادامه می‌دهد: «برای اینکه ایده‌های انسانی و اسلامی انقلاب به دیگر نقاط جهان منتقل شود بحث صدور انقلاب مطرح شد و این انتقال از طریق ارتش، کودتا و دخالت نخواهد بود، بلکه این صدور به معنای صدور فرهنگ و ارزش‌های اسلامی است، اگرچه عده‌ای در دنیا تلاش کردند تا این گونه وانمود کنند که صدور انقلاب یعنی دخالت و به هم ریختن اوضاع کشورهای دیگر است.»
رياست اداره كل اسناد وتاريخ ديپلماسی می‌افزاید: «حضرت امام به صراحت این موضوع را فرمودند که ما می‌خواهیم ارزش‌ها و اعتقادات اسلامی را به دیگران معرفی کنیم تا باعث آزادی مردم از سلطه ابرقدرت‌ها بشود. البته دشمن هم برای اینکه مشکل تراشی کند بحث دخالت و تروریسم را مطرح کرد که اساسا در نقطه مقابل ارزش‌های ما قرار دارد.»
اصل نفی سبیل
یک کارشناس سیاسی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «از دیگر اصول سیاست خارجی امام‌خمینی(ره)، نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری است. ایشان برای حیات زیرسلطه غیر، ارزشی قائل نمی‌شوند بلکه ارزش حیات را به آزادی و استقلال می‌دانند و با توجه به آیه شریفه «لن یجعل‌الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» که می‌فرماید:  خداوند، سلطه‌ای برای کافرین بر مؤمنین قرار نداده است.امام راحل در ادامه می‌افزایند: ما منطقمان، منطق اسلام، این است که سلطه نباید از غیر بر شما باشد. نباید شما تحت سلطه غیر بروید. ما هم می‌خواهیم نرویم زیر سلطه.»
وی ادامه می‌دهد: «نمونه بارز این اظهارات را نیز باز هم در منطقه غرب آسیا می‌بینیم؛ دفاع مردم فلسطین و نواره غزه در برابر تجاوزات و زورگویی‌های رژیم اشغالگر قدس خود نمونه‌ای از اصل نفی سبیل است که جمهوری اسلامی ایران نه تنها خود به رعایت این مهم پرداخته بلکه در برخورد با کشورهای دیگر و سیاست حمایت از مظلوم از این اصل استفاده می‌کند.»
ولی الله نانواکناری نماینده بابلسر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «ما باید ماهیت اصلی حاکمیت استکبار را بشناسیم که به سرکردگی ایالات متحده آمریکا یک حاکمیت سلطه طلب است که با این خصلت هیچ کشوری نمی‌تواند به آنها اعتماد کند، چرا که هر روز به هر بهانه‌ای درتلاش هستند تصمیمات صهیونیستی و استکباری خود را به خورد دیگران دهند.»
وی ادامه می‌دهد: «ما باید با موضع جهادی و انقلابی به مسائل نگاه کنیم و عمل انقلابی می‌تواند در مقابل استکبار بایستد، چراکه انقلابی‌گری یعنی ضدسلطه بودن، بنابراین باید از تاریخ درس گرفت، چون دیدیم انگلیس چه کرد و امروز آمریکا چه می‌کند.»نانواکناری می‌افزاید: «انقلاب ما بر اساس نفی سلطه بیگانه بر کشور بود و اگر بخواهیم اصول صدور انقلاب و نفی سبیل را حفظ کنیم باید انقلابی‌گری را مسیر زندگی خود قرار دهیم همان طور که می‌بینید سوریه، یمن، بحرین و عراق و... امروز از تشعشعات انقلاب استفاده می‌کنند و روحیه جهادی‌ آنها  نشان می‌دهد که از انقلاب درس گرفته اند.»
این نماینده مجلس اضافه می‌کند: «اگرمبارزین مسلمان در جنگ 33 روزه در برابر صهیونیست‌ها پیروز شدندبه این خاطر بود که حرکت آنها از دوران دفاع مقدس ما نشات گرفته بود.»
دفاع از کیان اسلام و مسلمانان
امام خمینی(ره) برنامه سیاست خارجی ایران را برنامه اسلام ذکر می‌کنند و می‌فرمایند: ما برای دفاع از اسلام و ممالک اسلامی و استقلال ممالک اسلامی در هر حال مهیا هستیم. برنامه ما برنامه اسلام است، وحدت کلمه مسلمین است، اتحاد ممالک اسلامی است.
امروز که 38 سال از انقلاب اسلامی می‌گذرد می‌بینیم که ایران پرچم‌دار وحدت و دفاع از کیان اسلام ناب محمدی(ص) است و هر کجا که دشمن دسیسه‌ای برای برهم زدن این وحدت چیده است را با آن به مقابله پرداخته است.
نمونه این دسیسه‌ها را می‌توان در حیله چند پارچه کردن کشورهای اسلامی دید که ایران با درایت لازم به مقابله با آن پرداخت، از جمله طرح چند پارچه کردن عراق، سوریه، یمن، که ایران با هشیاری سیاسی به مقابله با این امر پرداخته و با آگاهی دادن به این کشورها از چند پارچه شدن ممالک اسلامی جلوگیری کرده است.
اصل نه شرقی- نه غربی
این اصل در واقع یکی از شعارهای اساسی مردم در بحبوحه انقلاب بود. امام‌خمینی(ره) در موارد متعددی به این مسئله اشاره کرده‌اند: ملت ایران بدون اتکا به غرب و شرق می‌خواهد روی پای خود بایستد و بر سرمایه‌های مذهبی و ملی خود استوار باشد.
در جای دیگری به معنای این شعار توجه می‌دهند: «اینکه جوانان ما می‌گویند «نه شرقی نه غربی»، معنایش این است که هیچ‌کدام در ایران دخالت نکنند و این کاملا بجا و بحق است». در واقع امام راحل به‌دنبال دولت اسلامی آزاد و مستقل بودند که فارغ از گرایش به سوی غرب و شرق باشد و تعادل‌قوا در این منطقه کاملا حفظ شود.
لاله افتخاری نماینده مجلس نهم شورای اسلامی در گفتگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «اصل نه شرقی و نه غربی فقط شعار نیست بلکه یک سرفصل اصلی است که ما بر اساس آن انقلاب کردیم.»
وی ادامه می‌دهد: «ما نیامدیم بر توانی که بیگانگان برایمان قرار می‌دهند تکیه کنیم و باید توجه داشته باشیم مردم ما از پیش از انقلاب به شرق و غرب نه گفتند تا این انقلاب پیروز شد و تداوم آن هم در قانون اساسی و ساختار نظام ما وجود دارد.»
افتخاری می‌افزاید: «یکی از وظایف انقلاب اسلامی نفی ظلم و دفاع از مظلومین عالم است و فرقی ندارد آن فرد مسلمان باشد یا نه، که بر اساس این موضوع می‌بینید که جمهوری اسلامی ایران به دیگر کشورها کمک کرده و از مظلومان دفاع می‌کند که همین امر موجب اقتدار جمهوری اسلامی ایران شد.»
اصل نفی ظلم و حمایت از مظلوم
امام خمینی(ره) با استناد به سیره انبیا، ملت اسلام را پیرو مکتبی می‌دانست که برنامه آن در ۲ جمله «نه ستم کنید، نه مورد ستم قرار گیرید» خلاصه می‌شود. در واقع، امام (ره) می‌خواستند تا با ابرقدرت‌ها و ظالمان مخالفت شود.
ایشان سازش با ظالم را ظلم به مظلومان و ظلم به شرع و خلاف رأی انبیا می‌دانستند: ما تحت رهبری پیغمبر اسلام این ۲کلمه را می‌خواهیم اجرا کنیم؛ نه ظالم باشیم و نه مظلوم.
اصل احترام متقابل و عدم دخالت
در امور دیگران
امام راحل در این مورد قائل به این است که اسلام برای بشریت دلسوز است و ما همه تابع اسلام و دلسوز برای بشر هستیم. به این معنا که «ما با هیچ ملتی بد نیستیم. اسلام آمده بود برای تمام ملل، ... ما اعلام می‌کنیم که نظر تجاوز به هیچ‌یک از کشورهای اسلامی و غیراسلامی نداریم».
حضرت امام در موارد متعدد به این مسئله (روابط حسنه و متقابل) در سیاست خارجی اشاره کرده‌اند. وقتی خبرنگار مجله آمریکایی تایم از ایشان سؤال می‌کند که در جمهوری اسلامی به‌طور کلی سیاست خارجی شما چگونه خواهد بود؟ امام(ره) در جواب می‌فرمایند: جمهوری اسلامی ما با تمام ممالک روابط حسنه دارد و احترام متقابل قائل است، درصورتی که آنها هم احترام متقابل، قائل باشند.