مهدی امیدی
مستند بحران، یکی ازگونه‌های دشوار و سهمگین مستندسازی در جهان است. اما طی سال‌های اخیر و با در گرفتن جنگ‌ها و درگیری‌های شدید در منطقه ما، مستندسازان ایرانی نیز در مناطق بحران خیز این منطقه حضور پررنگی داشته‌اند. «کویرس، وطن کوچک من» هم نمونه‌ای از فیلم‌های مستند بحران است که امسال در بخش مستند جشنواره فیلم فجر برای نخستین بار به نمایش درآمده است.
معمول است که در جشنواره فیلم فجر، فیلم‌های مستند به عنوان بخشی در حاشیه شناخته می‌شود و آثار این بخش، کمتر هدف توجه و بررسی قرار می‌گیرند. اما در بین فیلم‌های مستند سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر مستندی متفاوت و تکان دهنده، جلب توجه می‌کند؛ «کویرس، وطن کوچک من» به کارگردانی سعید صادقی، روایتی بکر و ناگفته از مقاومت سوریه را نشان می‌دهد.
این مستند برای اولین بار سراغ یکی از حوادث عجیب جنگ سوریه رفته است؛ کویرس، نام فرودگاه و دانشگاهی نظامی در سوریه است که مدت‌ها در محاصره داعش بوده است. اما در نهایت، نجات می‌یابد. این فیلم، با یکی از دانشجوهای افسری این دانشگاه همراه می‌شود و به روایت ماجراهای روزهای زندگی در محاصره تکفیری‌ها می‌پردازد. دورانی پر از وحشت و التهاب که حتی تصور آن نیز برای بسیاری غیرممکن است. اما در این مستند می‌بینیم که دانشجوها، در کنار جنگ و فعالیت‌های نظامی، زندگی خود را ادامه می‌دهند.
علاوه بر موضوع جدید، زاویه نگاه مستند «کویرس» نیز متفاوت است. به طوری که سعی کرده مقاومت را با زبانی انسانی و جهانی به تصویر بکشد. یعنی مخاطب فیلم در هر جای جهان وقتی فیلم را می‌بیند، می‌تواند با آدم‌های درون فیلم همذات‌پنداری کند و مسئله ایستادگی در برابر گروه‌های تروریستی مثل داعش را بپذیرد.
این مستند با این زبان سعی کرده تا به طور متوازن طرفین درگیر را به تصویر بکشد. یک طرف، سفیر مرگ و توحش است و طرف مقابل، منادی انسانیت و صلح. نکته مهم این است که شخصیت محوری این فیلم، یکی از دانشجوهای ارتش سوریه است. یعنی همان گروهی که از سوی بسیاری از رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی غربی، هدف اتهامات زیادی قرار گرفته‌اند. اما این فیلم با غبارروبی از این گونه تصویرها و تصورات، چهره‌ای جدید از یک ارتشی سوری نمایش داده می‌شود. ورود به خانه و بازتاب دل نگرانی‌های خانواده و مادر این سرباز نیز به کمک فیلم آمده است. «کویرس» نظر خود را به مخاطب تحمیل نمی‌کند، ایدئولوژیک و سیاست زده هم نیست. بلکه فضایی را فراهم می‌کند تا مخاطب جهانی با دیدن واقعیت‌هایی از دو طرف جنگ سوریه، خود به قضاوتی درست و انسانی برسد.