محمدرضا مرادی
ائتلاف سعودی از فروردین 94 همسایه جنوبی خود یعنی یمن را مورد حمله قرار داده و تلاش داشته تا با اسم «بازگرداندن مشروعیت» بر این کشور مسلط شود. در نگاه کارشناسان نظامی عربستان، یمن لقمه‌ای راحت بود و این کشور فقیر چند روزی بیشتر توان مقاومت در برابر تسلیحات مدرن آل‌سعود را نداشت. بنابراین با خیال راحت حمله خود به یمن را آغاز کردند و به سرعت برای مرحله بعد از پیروزی برنامه‌ریزی کردند. حمله شروع شد اما مطابق با خواست و پیش‌بینی‌ها پیش نرفت. چرا که سعودی‌ها تنها بر وجوه مادی قدرت حساب باز کرده بودند و از ایمان و عشق یمنی‌ها به وطن و سرزمین خود گویا بی‌اطلاع بودند. چرا که با شلیک هر موشکی نیرویی جدید به کالبد مقاومت یمن وارد می‌شد. جنگ برق آسای عربستان علیه یمن نزدیک به 21 ماه به درازا کشیده است و این خود یک معجزه از جانب مردمانی است که حتی لباس و کفش مناسب برای جنگیدن در اختیار ندارند. در صورتی که مزدوران سعودی با مدرن‌ترین تجهیزات مسلح شده‌اند و حمایت‌ قدرت‌های غربی را دارند اما هر بار جوانان یمنی با دمپایی و لباس معمولی به خیل عظیم مزدوران سعودی یورش می‌برند و آنها سراسیمه سلاح خود را رها می‌کنند و پا به فرار می‌گذارند. این حالت در ادبیات جنگی معنایی ندارد اما در ادبیات مقاومت نام این حالت «معجزهِ ایمان و اعتقاد» است. اکنون عربستان در باتلاق خودساخته خود در یمن گرفتار شده و راه نجاتی نمی‌یابد. موشک‌های بالستیک یمن تمامی مرزهای جنوب عربستان را تحت کنترل خود دارند و موشک 800 کیلومتری برکان(آتشفشان) خواب را از چشم نظامیان مستقر در شهرهای سعودی هم مرز با یمن ربوده است. روز به روز حجم پیشروی انصارالله در جنوب یمن گسترده‌تر می‌شود و پایگاه‌های نظامی بیشتری تحت کنترل انقلابیون قرار می‌گیرد. شاهزاده افشاگر معروف عربستانی با نام مجتهد که در شبکه‌های اجتماعی فعال است در جدیدترین پست توییتری خود اعلام کرد، حوثی‌ها و علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور سابق یمن از لحاظ نظامی، ‌سیاسی و اطلاعاتی در جنگ با عربستان پیروز شدند و ما به رهبری محمد سلمان در مقابل آنها شکست خوردیم. بنابراین سازمان ملل و آمریکا به دنبال راه حلی برای نجات عربستان از این باتلاق هستند و یکی از این راه حل‌ها همین مذاکرات صلح بود.
مذاکرات صلح برای پایان‌بخشی به بحران یمن، با حضور نماینده سازمان ملل و به میزبانی کشور کویت در دو دور متوالی برگزار شد که بعد از سه ماه، بی‌نتیجه پایان یافت. با شکست مذاکرات و پایان یافتن آتش‌بس اعلام‌شده توسط سازمان ملل، آتش جنگ در جبهه‌های مختلف مجدداً شعله‌ور شد. از طرفی متعاقب شکست مذاکرات صلح، معادلات سیاسی یمن نیز شتاب بیشتری به خود گرفت. اقدامات دولت صنعا متشکل از انصارالله و حزب المؤتمر، وابسته به علی عبدالله صالح، طی این مدت بسیار مهم‌تر و تأثیرگذارتر از اقدامات وابستگان ریاض و دولت خودخوانده عبدربه منصورهادی در عدن بوده است. تشکیل شورای عالی سیاسی یمن، برقراری نخستین جلسه مجلس نمایندگان ملی در صنعا پس از دو سال، انهدام ناوچه امارات در نزدیکی بندر راهبردی مخا و تشدید حملات موشکی به خاک عربستان، بخشی از این اقدامات هستند که در این مدت انجام گرفته‌اند. تشکیل دولت نجات ملی توسط عبدالعزیز صالح بن حبتور، استاندار سابق عدن و از اعضای حزب المؤتمر، آخرین حلقه از سلسله اقداماتی است که حرکت انصار‌الله به سمت دولت سازی را به نمایش می‌گذارد. اقدامی که ضربه سنگینی بر متجاوزان وارد خواهد کرد.
تشکیل دولت نجات ملی
شورای عالی سیاسی یمن روز دوشنبه(8 آذر) در نشست اضطراری خود تشکیل «دولت نجات ملی» این کشور را اعلام کرد. رئیس‌و اعضای شورای عالی سیاسی یمن اعلام کردند که تشکیل دولت وحدت ملی این کشور که طیف‌های مختلف را در بر می‌گیرد، به منظور مقابله همه‌جانبه و منسجم با تجاوز سعودی تشکیل شده است. در نشست اعضای این شورا تاکید شد، ماموریت دولت که در شرایط دشوار تشکیل یافته است، در ساماندهی اوضاع داخلی یمن و مقابله با تجاوز اقتصادی، نظامی و سیاسی سعودی خلاصه می‌شود. «عبدالعزیز بن حبتور» به عنوان نخست‌وزیر دولت نجات ملی تعیین شده است. وی پس از انتخاب خود در این سِمَت با تشکر از رئیس‌و اعضای شورای عالی سیاسی تاکید کرد که دولتش تمام تلاش خود را برای پاسخگویی به مطالبات مردم یمن و ایجاد راهکارهای مناسب برای مشکلات ناشی از تجاوز سعودی به یمن بکار خواهد بست. نخستین جلسه دولت نجات ملی یمن روز سه شنبه هفته گذشته به ریاست «عبدالعزیز بن حبتور» در صنعاء پایتخت یمن تشکیل شد. در این جلسه اولویت‌های پیش روی دولت نجات ملی یمن و برنامه‌های کابینه که قرار است به مجلس نمایندگان ارائه شود مورد بررسی قرار گرفت. بن حبتور که اکنون به عنوان نخست‎وزیر دولت نجات ملی معرفی شده است، پیشتر فرماندار شهر بندری و جنوبیِ عدن در یمن بوده و دولت جدید تحت مدیریت وی 42 وزیر خواهد داشت. بر این اساس حسین عبدالله به عنوان معاون اقتصادی، اکرم عبدالله عطیه به عنوان معاون کشور، سرلشکر جلا علی الرویشان به عنوان معاون امنیتی و سرلشکر محمد ناصر العاطفی به عنوان وزیر دفاع معرفی شدند. همچنین علی‌بن علی القیسی به عنوان وزیر امور داخلی، احمد عبدالله عقبات به عنوان وزیر دادگستری، سرتیپ رکن محمد عبدالله القوسی به عنوان وزیر کشور و صالح احمد شعبان به عنوان وزیر دارایی معرفی شدند.
پیامدهای تشکیل دولت نجات ملی
این اقدام انقلابیون یمن در نگاه اول می‌تواند عاملی در بر هم خوردن مذاکرات صلح تلقی شود، اما باید توجه داشت که مردم یمن بیش از 20 ماه است که در انتظار یاری سازمان ملل هستند و پس حمایت‌های سازمان ملل از آل‌سعود که 10 هزار یمنی را به شهادت رسانده است چاره کار را در این دیده‌اند که خود برای نجات خویشتن اقدام نمایند. از این رو این اقدام پس از ناامیدی از تلاش‌های بین‌المللی صورت گرفته است. بنابراین، این اقدام انصارالله پیامدها و آثار مثبتی را برای یمن خواهد داشت. بدون شک تشکیل دولت نجات ملی نقطه عطف بی‌سابقه‌ای در جریان تحولات سیاسی یمن از زمان آغاز تجاوز نظامی رژیم سعودی از حدود ۲۰ ماه پیش، محسوب می‌شود. مهم‌ترین دستاوردی که تشکیل دولت نجات ملی با خود به همراه خواهد آورد، برقراری ثبات سیاسی در یمن خواهد بود. این انسجام و ثبات سیاسی مسلما تأثیر چشمگیری در نحوه مقابله احزاب و جریان‌های مختلف یمنی با متجاوزان سعودی به جای خواهد گذاشت؛ مسئله‌ای که سعودی‌ها به شدت از آن احساس نگرانی می‌کنند. دولت نجات ملی در جهت تکمیل مأموریت شورای عالی سیاسی تشکیل شد. اعضای پارلمان یمن اواخر مرداد ماه با تشکیل جلسه‌ای، توافقنامه احزاب و جریان‌های سیاسی این کشور در خصوص تشکیل «شورای عالی سیاسی» برای اداره کشور را رسما تصویب کردند. در واقع، شورای عالی سیاسی در یمن تنها مقدمه‌ای برای تشکیل دولت نجات ملی بود که در نهایت، این مهم، محقق شد. در همین ارتباط، «عبدالملک الحوثی» رهبر جنبش انصارالله یمن با بیان اینکه تشکیل دولت نجات ملی در این کشور اهمیت زیادی در تقویت مواضع داخلی دارد، مردم را به تظاهرات گسترده در تایید تشکیل دولت فراخواند. وی همچنین تصریح کرد که مردم یمن امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند حفظ وحدت و انسجام داخلی در مقابل متجاوزان هستند و نباید به تلاش‌ها برای تفرقه‌افکنی اعتنا کنند. عبدالملک الحوثی همچنین بر اهمیت فراوان تشکیل دولت نجات ملی یمن در تقویت مواضع داخلی و خدمت‌رسانی به مردم علی‌رغم اوضاع اقتصادی دشوار تاکید کرده و گفت: «مردم و دولت همگی باید تلاش‌ها را دو چندان کنند تا خداوند پیروزی را نصیب مردم عزیز ما گرداند.» اظهارات رهبر جنبش انصارالله یمن درباره اهمیت فراوان تشکیل دولت نجات ملی در این کشور، حاکی از آن است که تشکیل این دولت یک دستاورد بزرگ برای یمنی‌ها محسوب می‌شود؛ دستاوردی که از مدت‌ها پیش برای تحقق آن برنامه ریزی شده بود. طبق اعلام عبدالملک الحوثی، دولت نجات ملی علاوه بر مأموریت خود برای مقابله منسجم و همه جانبه با تجاوز نظامی سعودی‌ها، مسئولیت کاهش آلام غیرنظامیان که نشأت گرفته از همین تجاوز نظامی است، را نیز بر عهده دارد.
در این میان، عصبانیت و خشم سعودی‌ها نیز بسیار قابل تأمل است. در حقیقت، خشم رژیم متجاوز سعودی از تشکیل دولت نجات ملی در یمن، خود به تنهایی حاکی از موفقیت احزاب و جریان‌های مختلف یمنی در راهی است که پیموده‌اند. در همین ارتباط، «سازمان همکاری اسلامی» در اقدامی همسو با سیاست‌های آل‌سعود، تشکیل دولت نجات ملی در یمن را محکوم کرد. این سازمان در بیانیه‌ای در این خصوص مدعی شد که تشکیل این دولت نه تنها غیرقانونی است بلکه با قطعنامه‌های شورای امنیت برای حل مسالمت آمیز بحران یمن نیز مغایرت دارد. همچنین سازمان همکاری اسلامی اعلام کرد که از دولت منصور هادی رئیس‌جمهور مستعفی و فراری یمن همچنان حمایت می‌کند و همکاری گروه‌های یمنی با اسماعیل ولدالشیخ نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن با هدف دستیابی به راهکاری توافقی برای حل بحران یمن را خواستار شد. این سازمان در پایان بدون توجه به نقش انصارالله یمن در حمایت و حفاظت از مردم این کشور در برابر متجاوزان سعودی به این جنبش در خصوص اقداماتش در برابر تجاوزات وحشیانه سعودی‌ها هشدار داد که نشانگر عمق وابستگی این سازمان به مقامات رژیم سعودی و غربی است. سایه سنگین رژیم متجاوز سعودی بر بیانیه جانبدارانه و خصمانه سازمان همکاری اسلامی علیه جریان‌های یمنی کاملا احساس می‌شود. بیانیه این سازمان در حمایت از رژیم سعودی در حالی است که طرف‌های یمنی بارها برای دستیابی به راهکار سیاسی در این کشور پای میز مذاکرات آمدند اما هر بار طرف سعودی با کارشکنی و ترک مذاکرات مانع از حل سیاسی بحران یمن شده بود.
از سوی دیگر، «اسماعیل ولد الشیخ» نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن در واکنش به تشکیل دولت نجات ملی در این کشور توسط شورای عالی سیاسی، مدعی شد که تشکیل دولت جدید در یمن مانع روند صلح در این کشور می‌شود. وی همچنین گفت: «یمن با مرحله حساسی مواجه است و اقدامات حوثی‌ها و علی عبدالله صالح مسائل را پیچیده‌تر می‌کند». این اولین باری نیست که اسماعیل ولد الشیخ علیه احزاب و جریان‌های سیاسی یمن و به نفع سعودی‌ها موضع‌گیری می‌کند. در حال حاضر، احزاب و جریان‌های سیاسی یمن، همگی بر عدم بی‌طرفی ولد الشیخ در قبال بحران این کشور، متفق القول هستند. بسیاری از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که ولد الشیخ بیش از آنکه فرستاده ویژه سازمان ملل در امور یمن باشد، فرستاده رژیم سعودی در امور این کشور است. با این حال، به نظر می‌رسد که اسماعیل ولد الشیخ، با وجود انتقادات فراوانی که نسبت به عملکرد وی در یمن مطرح شده است، قصد ندارد در رویه خود در این زمینه تجدید نظر کند. در همین ارتباط، اخیرا شورای عالی سیاسی یمن در بیانیه‌ای از اقدامات نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن انتقاد کرد. شورای عالی سیاسی یمن تاکید کرد: «ولد الشیخ نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن باید بی‌طرف باشد و از هیچ یک از گروه‌ها جانبداری نکند». این شورا همچنین تصریح کرد: از واکنش‌های منفی در قبال تشکیل دولت نجات ملی متاسف هستیم و از گروه‌های خارج از کشور درخواست می‌کنیم با اراده و خواست مردم یمن به صورت مثبت برخورد و تعامل کنند. عبدربه ‌منصورهادی رئیس‌جمهور مستعفی و فراری یمن نیز در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن تشکیل دولت نجات ملی در یمن مدعی شد: عاملان تشکیل دولت مجازات خواهند شد.
دستاورد مهم
در هر صورت، تشکیل دولت نجات ملی در یمن دستاورد بزرگی برای احزاب و جریان‌های داخلی این کشور محسوب می‌شود؛ دستاوردی که به یمنی‌ها این امکان را می‌دهد تا به صورت سازماندهی شده به مقاومت در برابر تجاوز نظامی سعودی بایستند. علاوه بر این، تشکیل دولت نجات ملی یمن این امکان را برای آن فراهم می‌کند تا به صورت رسمی و به عنوان نماینده قانونی مردم این کشور، حقوق آنها را در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی پیگیری و مطالبه کند. این در حالی است که همزمان با تشکیل دولت نجات ملی، اهداف تشکیل این دولت نیز اعلام گردید. قرار است دولت نجات ملی وظیفه سر و سامان دادن به اوضاع داخلی و مقابله با محاصره اقتصادی، نظامی و سیاسی یمن را به دست گیرد و آن گونه که شورای عالی سیاسی اعلام کرده این دولت راه را برای تقویت صلح و تلاش برای آشتی ملی مطابق با حکم عفو عمومی هموار سازد. در صورتی که این دولت بتواند در شرایط بحران انسانی یمن، در دستیابی به بخشی از اهداف اعلام شده به ویژه در بخش اقتصادی به توفیقاتی دست یابد، به طور طبیعی مشروعیت داخلی خود را بیش از پیش افزایش خواهد داد. این موضوع خود به تثبیت موقعیت داخلی و افزایش نفوذ دولت نجات ملی در خارج از مرزهای یمن منجر خواهد شد.
در کنار اهدافی که دولت نجات ملی قرار است در ارتباط با مسائل اقتصادی و مدیریت منابع داخلی دنبال کند، پیگیری موضوع تجاوزات غیرقانونی و غیرانسانی آل‌سعود به یمن نیز عنوان شده، که پیگیری این هدف یکی از مهم‌ترین اهداف تشکیل این دولت و اجماع سایر گروه‌های داخلی حول این دولت به شمار می‌رود. شورای عالی سیاسی یمن، تشکیل دولت نجات ملی را برداشتن گامی برای جلوگیری از خونریزی بیشتر در سایه تجاوزات دشمن و مزدورانش عنوان کرده و دشمنان را مسئول هر گونه تجاوز و جلوگیری از موفقیت راه حل‌های سیاسی در یمن معرفی کرده است. در واقع تشکیل دولت نجات ملی یمن، علاوه بر آن که پیگیری راه حقوقی را علیه تجاوزات عربستان به یمن هموارتر خواهد ساخت، از طرف دیگر ائتلاف متجاوز به یمن را از این پس با شکل قانونی دولت در یمن مواجه خواهد ساخت.
 از طرف دیگر تشکیل دولت نجات ملی، منطبق و همسو با حقوق بین‌الملل است و این مسئله مشروعیت بین‌المللی این دولت را دو چندان خواهد ساخت. براساس بند هفتم منشور سازمان ملل متحد در کشورهایی که از نابسامانی سیاسی و جنگ رنج می‌برند، امکان تشکیل دولت نجات ملی وجود دارد. قوانین بین‌المللی از تشکیل این دولت در راستای انجام وظایف ضروری به عنوان راهکاری برای حل بحران‌های ملی و تقویت رویکردهای مسالمت‌آمیز و حفظ امنیت برای کشورهای همسایه و ایجاد ثبات بین‌المللی به صورت کلی حمایت می‌کند و آن را روزنه امیدی برای حل مشکلات سیاسی و اجتماعی و بحران‌های موجود در کشورهای مختلف می‌داند. با توجه به این موضوع و تائید صریح منشور سازمان ملل مبنی بر تشکیل دولت نجات ملی در مواقع بحران و با اتکا به مشروعیت داخلی، دولت نجات ملی یمن به عنوان نماینده مشروع یمنی‌ها در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی قلمداد خواهد شد که قرار است در صحنه بین‌المللی با پیگیری بحران و حقوق مردم یمن و همزمان ایجاد فشارهای بین‌المللی، راهی را به سوی پایان نزدیک به بیست ماه بحران در یمن بگشاید.
جمع بندی
 دولت نجات ملی در شرایطی در یمن تشکیل شده که اجماع فراگیری پیرامون لزوم تشکیل و تاسیس آن از سوی گروه‌های مختلف یمنی وجود دارد. در ابعاد داخلی تشکیل دولت نجات ملی مبتنی بر مصوبات اعلام ‌شده از سوی رئیس‌شورای عالی سیاسی یمن در رابطه با تشکیل این دولت و مشخص شدن اسامی وزرا و اعضای آن است که بین انصارالله و حزب کنگره به امضا رسید و مقدمه تشکیل شورای عالی سیاسی در این کشور شد. اعلام به امضا رسیدن این موافقت‌نامه در آن زمان با استقبال بسیار و گسترده مردم در صنعا روبه رو شد و یمنی‌ها در حمایت از شورای عالی سیاسی تظاهرات میلیونی را در حمایت از صالح الصماد ریاست شورا برگزار کردند. حال تشکیل دولت نجات ملی از طرف این شورا، یکی از وعده‌های پیشین شورا بوده است که با حمایت فراگیر مردمی نیز همراه می‌باشد. به این ترتیب می‌توان گفت که دولت نجات ملی به ریاست بن حبتور دارای بیشترین پایگاه سیاسی و مردمی در کشور است و همین موضوع باعث می‌شود که این دولت از سوی مجلس نمایندگان نیز مورد حمایت کامل قرار گیرد. این اقدام انقلابیون یمن از آنجا اهمیت بسیاری دارد که تمام تلاش عربستان بر این بوده تا انصارالله را از معادلات سیاسی یمن حذف کند چرا که عربستان انصارالله را دشمن سرسخت و سازش ناپذیر خود می‌داند. حال تشکیل دولت نجات ملی با محوریت انصارالله همان سیلی محکمی است که انصارالله در عرصه سیاسی باید بر آل‌سعود وارد می‌کرد. چرا که این سیلی در عرصه نظامی بارها بر عربستان وارد شده بود. در این شرایط سازمان ملل که با حمایت‌های خود از متجاوزان سعودی در یمن باعث پیچدیده‌تر شدن معادلات در این کشور شده راهی جز تعامل با دولت نجات ملی یمن نخواهند داشت و دولت تحت فرمان عبدربه منصورهادی که پیش از این نیز مشروعیت نداشت اکنون به صورت رسمی مشروعیت خود را از دست داده و دولت جدیدی در یمن تشکیل شده است.
مردم یمن حسن نیت خود را در 20 ماه گذشته به جامعه جهانی نشان دادند و در هر مذاکره‌ای با هدف پایان جنگ شرکت نموده‌اند اما آل‌سعود با کارشکنی‌ها و زیاده خواهی خود مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات شده است و در واقع مذاکرات ابزاری برای اتلاف وقت و بازسازی نیروی متجاوزان بوده است. شکست خوردن مذاکرات صلح انصارالله را بر آن داشت تا از طریق راه حل داخلی به دنبال پایان بحران یمن باشد. البته دولت نجات ملی همچنان آماده همکاری با تلاش‌های بین‌المللی برای حل و فصل بحران یمن می‌باشد.
________________
منابع مورد استفاده: الوقت، بصیرت، تبیین