همراه با دلدادگی عاشقان پیاده‌روی سفر اربعین- بخش نخست
سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان غم مخور
فاطمه داداشی
اربعین حسینی در پیش است و سیل مشتاقان نه از سوز سرما می‌ترسند و نه از ناامنی‌های عراق.
شرکت عزاداران امام حسین(ع) در پیاده‌روی باشکوه اربعین، از تمام نقاط دنیا، در فاصله بین کشورها و شهرهای داخل عراق تا نجف و کربلا تنها طلیعه‌ای است از جاذبه بی‌انتهای حسینی که خیل عظیم زائران را با شور و اشتیاقی وصف‌ناشدنی به کربلای معلی می‌رساند. شرکت باانگیزه بالای اقشار مختلف یکی از جلوه‌های زیبای یوم‌الله اربعین است. در این میان زائران از میهمان‌نوازی و گرامی داشتن زائران امام حسین(ع) توسط مردم بومی عراق حکایت‌های شنیدنی فراوانی دارند.
خدمت به زائران اربعین از طرف مردم عراق و اینکه با تمام دارایی و هست و نیست خود به همراه خانواده و با زن و فرزند شوق و اشتیاقی نشان می‌دهند و این خود خاطرات خوش این سفر معنوی است.
مسافران اربعین می‌گویند: ما شب‌ها در مسیر که به شهرها می‌رسیدیم در منزل اهالی ساکن می‌شدیم و آنها با مهربانی از ما پذیرایی می‌کردند.
در میان حوادث تاریخ، «عاشورا» از ویژگی خاصی برخوردار است و صحنه صحنه این حماسه ماندگار و تک‌تک حماسه‌آفرینان عاشورا، الگوی انسان‌های حق‌طلب و ظلم‌ستیز بوده است. همچنان که «اهل بیت(ع)» به صورت عام‌تر، در زندگی و مرگ، در اخلاق و جهاد، در کمالات انسانی و چگونه زیستن و چگونه مردن، برای ما سرمشق‌اند.
چند روزی بیشتر به اربعین حسینی نمانده است و سال‌هاست در این روز سیل مشتاقان از همه جای جهان به ویژه ایران اسلامی با پای پیاده به کربلا رهسپار می‌شوند و این حرکت عظیم از تاریخ پرنشیب دین مبین اسلام جابر را در ذهن تداعی می‌کنند، همان صحابی پیامبر اعظم(ص) که اولین زائر حسین(ع) بود و در ایام اربعین از مدینه به کربلا آمد.
گفته می‌شود حتی در سال‌هایی که حزب بعث در دوران حسن البکر و صدام زیارت حضرت امام حسین(ع) را ممنوع کرده بودند این ممنوعیت اثری نداشت و مردم شبانه خودشان را به حرم سیدالشهدا(ع) می‌رساندند.
در گزارش پیش رو پای صحبت‌های هموطنانی نشستیم که با شور و شوقی وصف‌ناپذیر به این سفر پرخاطره و پرمخاطره رفته‌اند.
ریشه تاریخی پیاده‌روی اربعین
پیاده‌روی و زیارت حرم مطهر امام حسین(ع) در روز اربعین ریشه‌ای تاریخی دارد، چرا که جابربن عبدالله انصاری و عطیه عوفی با پای پیاده از مدینه حرکت کردند و در صبح اولین اربعینی که از شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) می‌گذشت، به کربلا رسیدند.
بعد از سقوط حکومت صدام و سرنگونی رژیم بعثی در عراق که مانع عزاداری حسینی بود، نخستین‌بار در سال 2003 میلادی شیعیان به سوی کربلا حرکت کردند. در آغاز این حرکت تنها دو تا سه میلیون نفر حضور داشتند ولی در سال‌های بعد تعداد زائران شرکت‌کننده در این راهپیمایی عظیم به بیش از ده میلیون نفر رسید.
در سال 1392 ه.ش (1435 ه.ق) برخی گزارش‌ها از حضور 15 میلیون زائر شیعه در کربلا خبر دادند. این تعداد در سال 1393 حدود 20 میلیون گزارش شده است و در سال 94 با رشد چشمگیری این تعداد به 27 میلیون نفر رسیده است و ظاهرا بر اساس آنچه گفته می‌شود استقبال امسال برای پیاده‌روی اربعین بسیار بیشتر از سال‌های گذشته بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی مرادی کارشناس مسایل فرهنگی به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «پیاده‌روی اربعین و حرکت خیل عظیم زائران از نجف به طرف کربلا در واقع نمایش عظمت و اتحاد و همبستگی شیعیان را نشان می‌دهد. در این راهپیمایی فداکاری، ایثار، محبت و تلاش برای خدمت صادقانه، همدلی و همراهی واقعی، قدرت و همبستگی شیعیان و هر عبارت و صفتی که در ذهن هر کس خطور می‌کند، در آنجا موج می‌زند. حضور پرشور زنان و مردان، پیر و جوان، کودک و نوجوان، سالم و مریض، کارگر و مهندس،روحانی و پزشک، کشاورز، تاجر و... خلاصه تمام اصناف و از تمام جهان در این راهپیمایی و تظاهرات عبادی سیاسی با عشق و علاقه و احساس افتخار و غرور شرکت می‌کنند.»
پای درد دل‌های مردم
سیدعلی حسینی کارمند دانشگاه تبریز و مداح اهل بیت با 33 سال سن دوباره توفیق پیاده‌روی اربعین را داشته است. او پس از معرفی خود می‌افزاید: «در طول عمرم فقط امیدم به ساعات و لحظه‌هایی بوده که زیر پرچم امام حسین(ع) نفس کشیدم و ایامی که توفیق حضور در کربلا و در کنار حرم ارباب بی‌کفن را داشته‌ام. من حدوداً 12 بار توفیق زیارت حرم امام حسین(ع) را از سال 86 به بعد داشته‌ام که 2 مرتبه آن حضور در حرکت عظیم پیاده‌روی اربعین طی دو سال گذشته بوده که ا‌ن‌شاءالله به فضل خدا و عنایت حضرت ولی عصر(عج) امسال نیز اگر توفیق حاصل شود در این حرکت عظیم جهانی حضور خواهم داشت.»
با توجه به اینکه وی از مداحان اهل بیت(ع) می‌باشد و در مسیر پیاده‌روی اربعین نیز به این کار مشغول می‌شود و روح و جان مسافران را با مداحی‌های خویش صیقل می‌دهد، در مورد حس و حال خویش در این سفر می‌گوید: «کلاً مداحی در آستان همایونی اهل بیت(ع) یک عنایت ویژه‌ای است که به نظرم به عنوان امانت در خدمت ما قرار داده شده و ما سعی داریم امانتدار خوبی در این راه باشیم. اینکه مداحی در مسیر اربعین چه حس و حالی دارد؟ قطعاً حال و هوای حاکم در زیارت اربعین و حس و حالی که زائران اربعین دارند تأثیر زیادی هم از نظر اجرا و هم بهره‌مندی از روضه خواهد داشت، اصل برکل یوم عاشورا و کل ارض کربلاست ولی مشاهده می‌کنیم که در مسیر پیاده رعایت خیلی از موارد و اصول مداحی به چشم نمی‌آید. چرا که همه دل‌ها فقط به عشق زیارت ارباب می‌تپد و فقط با یک اشاره و ذکر نام حسین(ع) اشک‌ها که بیشتر اشک شوق و وصال می‌باشد، از دیده‌ها جاری می‌گردد و من احساسی که در مداحی بین زائران اربعین دارم غیر قابل وصف با دیگر ایامی است که در بین جمعی دیگر از مردم به مداحی می‌پردازم. فقط با یک ذکر لبیک یا حسین(ع) یا لبیک یا زینب(س) به آن نقطه در مداحی که مد نظر یک مداح می‌تواند باشد می‌رسید و آن هم نمی‌توان مگر به برکت فضای حاکم بر مسیر و عنایات واقعاً خاص و ویژه اربعین و صاحب اربعین که امام زمان(عج) می‌باشند، «این الطالب بدم المقتول بکربلاء.»
حسینی با اشاره به طریقه اعزام و رهسپاریش به کربلا توضیح می‌دهد: «کاروانی که ما توفیق همسفری با آنرا داشتیم با عنوان کاروان «بصیرت حسینی» است، مسئولیت کاروان از شهر کاشان بر عهده برادر «شجری» هستند که به برکت ارباب و اینکه هماهنگ کننده دلهاست با ارتباط‌هایی که دارند از اکثر استان‌ها یارگیری می‌کنند. ما هم از شهر تبریز جمعیتی شده و در تاریخ مشخصی همه در مرز حاضر شده بعد از تکمیل کاروان وارد کشور عراق می‌شویم.»
این مداح در ادامه به مسیرهای پیاده‌روی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «تأکید بر اصل پیاده‌روی در اربعین باعث شده ایام پیاده‌روی ما به مدت هفت روز و از شهر نعمانیه شروع و به کربلا ختم شود که در مسیر طی هماهنگی‌های قبلی توسط دوستان اهوازی که مسلط به زبان عربی هم هستند هر روز در یکی از شهرها با استقبال بی‌نظیر اهالی حرکت می‌کنیم، شهرهایی که مسیر عبور کاروان ما است شامل شهر نعمانیه، قریه رابعه، شوملی، سید حمزه، حله، طویریج و آخر سر کربلاست. اما قبل از اینکه پیاده‌روی شروع شود، توفیق حضور و زیارت در کاظمین، سامرا، نجف اشرف، مسجد مقدس کوفه و مسجد مقدس سهله، طبق برنامه‌ریزی فراهم می‌شود که باعث افزایش روحیه دوچندان در بین زائران در ادامه سفر آسمانی می‌شود.»
فارغ از تعلقات دنیوی
علی اصغر محمدخانی یک فرهنگی که توفیق پیاده‌روی اربعین را داشته با اشاره به شور و شوقی که در این سفر بر وی مستولی می‌شود به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «حس غریبی در سفر اربعین بر همه زائران اباعبدالله(ع) حاکم است. آدم احساس می‌کند روح و جسمش از زمین و همه تعلقات آن جدا شده و فکرش مشغول به امورات معنوی است. اینکه آخر کار چه خواهد شد؟ شاید دلیلش غربتی است که امام حسین(ع) دارند و این احساس موجب شور زایدالوصفی می‌شود که انسان رابه جلو و ادامه راه با همه سختی‌هایش تشویق می‌کند و در پایان شوق زیارت و شوق وصال کامل کننده حال و هوای این مسیر می‌باشد.»
جوان دانشجوی دیگری که هم صحبت ما می‌شود در این باره می‌گوید: «برداشت ها و نگاه‌های متفاوتی از زیارت اربعین در بین زایران وجود دارد که به نظر من در این آستان مقدس و با برکت حس خوب بندگی خدا با شور حسینی و شوق وصال مهدی فاطمه(ع) می‌تواند بهره‌مان را از این سفر اربعین بیشتر کند.»
پیاده روی اربعین
از زاویه دوربین غربی‌ها
این گردهمایی عظیم معنوی شیعیان از سوی رسانه‌های خارجی نیز انعکاس زیادی داشته است. چنانکه در سال‌های گذشته شبکه تلویزیونی یورونیوز اعلام کرده بود که بیش از 20 میلیون نفر از مسلمانان شیعه در روزی که آن را اربعین می‌خوانند با وجود تهدیدات داعش به زیارت پیشوای سوم مذهبی خود رفتند.
این رسانه گفته بود که غیر شیعیان عراق، مسلمانانی از کشورهایی همچون ایران، پاکستان افغانستان، بحرین و هند در این آیین با شکوه مذهبی حضور داشتند.
در این گزارش از قول یکی از مقامات عراقی بیان شده که برگزاری این مراسم بدون کمترین حادثه حاصل پیروزی نیروهای ما در برابر گروه تروریستی داعش است.