گزارش کمیسیون امنیت ملی از روند اجرای برجام؛
تداوم تحریمها، مشکلات بانکی و زیان هنگفت اقتصادی
گزارش 6 ماهه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از روند اجرای برجام در جلسه علنی مجلس قرائت و در آن اعلام شد: در حالی که جمهوری اسلامی ایران به همه تعهدات خود جامة عمل پوشانده است، طرف مقابل به ویژه آمریکا با استفاده از ابزارهای مختلف سیاسی سایه ترس و تهدید خود را بر تعاملات اقتصادی با ایران گسترش میدهد.
گزارش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از روند اجرای برجام در جلسه علنی دیروز مجلس قرائت شد، در این گزارش با اشاره به دادهها و ستاندههای ایران پس از تصویب و اجرایی شدن برجام بدعهدیهای مکرر و مداوم آمریکا برشمرده شده و آمده است: در حال حاضر، علیرغم گذشت ماهها از اجراییشدن برجام تداوم مشکلات بانکی و مالی موجب اعمال خسارتها و هزینههای هنگفت بر اقتصاد کشور شده است.
در این گزارش با اشاره به اینکه «کلیه تعهدات جمهوری اسلامی که میبایست پیش از اجرای برجام انجام میپذیرفت تا پس از راستیآزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی امکان اجرای برجام فراهم شود، انجام و محقق گردیده» آمده است: خارج ساختن مخزن (Calandria) رآکتور 40 مگاواتی آب سنگین اراک و بتونریزی تمام حفرههای آن، کاهش تعداد سانتریفیوژهای سایت غنیسازی نطنز از حدود 19 هزار سانتریفیوژ که حدود 9 هزارتای آن پیش از اجرای برجام فعال بوده است به 5060 سانتریفیوژ I.R1 فعال در قالب 30 آبشار 168 تایی و جمعآوری و انبار کردن سایر سانتریفیوژهای مازاد، توقف کامل غنیسازی اورانیوم بالاتر از 3/67 درصد و کاهش حدود سههزار سانتریفیوژ سایت غنیسازی فردو به 1044 سانتریفیوژ در قالب 6 آبشار و در یک بال از دو بال آن و جمعآوری و انبار سانتریفیوژهای مازاد بر عدد ذکر شده از جمله تعهدات اجرا شده ایران است.
قطع تزریق گاز هگزا فلوراید اورانیوم به 1044 سانتریفیوژ باقیمانده و فقط روشن نگه داشتن آنها و چرخش بدون گاز، تغییر کاربری غنیسازی فردو و تبدیل آن به مرکز فعالیتهای تحقیقاتی هستهای به منظور تولید ایزوتوپهای پایدار با همکاری روسیه، مبادله و تحویل ذخایر اورانیوم غنیسازی شده با کیک زرد و دریافت کیک زرد معادل و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از دیگر تعهداتی است که بعد از تصویب برجام بلافاصله ایران آنها را اجرایی کرده است.
بر اساس این گزارش در کنار اجرای تعهدات ایران که در برجام ذکر شده ایران توانسته است در بخش هستهای امتیازهایی از قبیل «جلب موافقت و قول مساعدت طرفهای مقابل در بازطراحی رآکتور 40 مگاواتی آب سنگین به یک رآکتور 20 مگاواتی با ماهیت آب سنگین و منطبق با استانداردهای بینالمللی، حفظ و فعال نگهداشتن کارخانه تولید آب سنگین اراک و امکان فروش آب سنگین تولیدی مازاد بر سقف تعیین شده در برجام در بازارهای جهانی، ادامه غنیسازی اورانیوم تا غنای 3/67 درصد و با محدودیت ذخیرهسازی تا سقف 300 کیلوگرم در سال، حفظ برنامه تحقیق و توسعه در حوزه تست مکانیکی و حل و فصل و خاتمه یافتن ابعاد احتمالی نظامی (PMD)» را به دست آورد.
در این گزارش همچنین به اجرای برخی از تعهدات 1+5 از جمله «خاتمه بخشیدن به مفاد قطعنامههای شورای امنیت، لغو قطعنامههای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، لغو تحریمهای ثانویه آمریکا و ...» نیز اشاره شده است.
محدودیتهایی که همچنان
باقی است
این گزارش میافزاید: اگرچه براساس گزارش وزارت امور خارجه، رفع تحریمهای بانکی و مالی نیز در این حوزه با استناد بر بندهای 21 و 22 ذکر شده از سند برجام رفع شده است، براساس بررسیهای به عمل آمده هنوز محدودیتهای بانکی و مالی در زمینه دلار و دریافت و پرداخت و نقل و انتقالات بانکی و مالی به طور مؤثر و مورد توقع مرتفع نشده است.
در ادامه این گزارش آمده است: ارتباطات بانکی در حال برقراری است. بانکهای کوچک با رغبت بیشتری وارد تعامل میشوند ولی بانکهای بزرگتر برقراری تعامل را منوط به انجام بررسیهای بیشتر کردهاند.
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه «بخش قابل توجهی از وجوه مسدود شدة ایران در خارج از کشور، رفع تحریم شده» آورده است: نقل و انتقال و تبدیلات ارزی این وجوه همچنان با مشکلات و محدودیتهای ناشی از تحریمهای گذشته روبهروست.
بدعهدی آمریکا
در اجرای تعهدات خود در برجام
این گزارش با برشمردن بدعهدیهای طرف مقابل به ویژه آمریکا آورده است: دولت آمریکا بر پایة سیاستهای خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران و توهّم تأثیر تحریمها بر سیاستهای اصولی نظام جمهوری اسلامی، تلاش دارد اجرای برجام موجب تضعیف تحریمهای اولیه آمریکا نشود و به سبب اشراف سیستم مالی آمریکا بر سیستم مالی بینالمللی، بانکهای بزرگ جهانی هنوز به نگرانی از جرایم سنگین گذشتة سیستم کنترلی آمریکا، در نزدیک شدن و همکاری با ایران احتیاط میکنند.
در این گزارش همچنین آمده است: آمریکا با اعمال محدودیت در تحریمهای اولیه هنوز فضای نقل و انتقال پول و ارز را در درون سیستم دلار برای ایران باز نکرده و نقل و انتقالات ایران با مشکلات و موانع جدی روبهروست.
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس همچنین با اشاره به «عدم همکاری طرفهای مقابل در راستای اثربخشی رفع تحریمها براساس برجام» آورده است: جمهوری اسلامی ایران از زمان اجرایی شدن برجام تعهدات خود را به طور کامل انجام داده و در نتیجه همین پایبندی توانسته است از برخی ستاندهها در ابعاد فنی، حقوقی و اقتصادی بهره ببرد، امّا در خصوص رفع تحریمهای اقتصادی، مقصود دولت و ملت ایران در حدود مورد انتظار محقق نشده است. علیرغم اینکه طرف مقابل نیز در ظاهر به اجرای برجام متعهد است ولیکن هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله وجود دارد.
وضعیت رفع تحریمها
و بدعهدیهای آمریکا
در این گزارش با سطحی، محدود و صرفا جهت رفع تکلیف خواندن برخی اقدامات 1+5 بعد از اجرایی شدن برجام آمده است: کشورهای عضو 1+5 با اجرایی شدن برجام به منظور اجرا و تحقق تعهدات خود اقداماتی معمول داشتند که اگرچه این اقدامات سطحی، محدود و صرفاً جنبه رفع تکلیفی داشت، فضای به وجود آمده اتفاقاً گشایشهایی را در پی داشت.
در ادامه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس آورده است: در حالی که جمهوری اسلامی ایران به همه تعهدات خود جامة عمل پوشانده است، طرف مقابل به ویژه آمریکا با استفاده از ابزارهای مختلف سیاسی و تلاش برای نامناسب جلوه دادن فضای سیاسی ایران، با تکیه بر مفاهیم خودساخته نظیر حمایت از تروریسم و ادعای سوءرفتار در حوزه حقوق بشر و فشار به بنگاههای اقتصادی مانند جریمههای مالی هنگفت به تبع نقض تحریمها، تأکید مکرر به ثبوت تحریمهای غیرهستهای و تأکید مکرر به برگشتپذیری تَحریمهای هستهای، تهدید به وضع و اجرای تحریمهای جدید و احکام صادر شده توسط دادگاههای آمریکا با هدف دستاندازی به داراییهای ایران، سایه ترس و تهدید خود را بر تعاملات اقتصادی با ایران به صورت غیرمستقیم گسترش میدهد.
وضع تحریمهای جدید
و تکلیف دولت
در ادامه این گزارش تاکید شده است: در حال حاضر، علیرغم گذشت ماهها از اجراییشدن برجام و تداوم مشکلات بانکی و مالی که موجب اعمال خسارتها و هزینههای هنگفت بر اقتصاد کشور شده است، به نظر میرسد به دلیل کارشکنیهای طرف مقابل، اقدامات کافی برای اثربخشی رفع تحریمها، وفق بخش «آثار رفع تحریمهای اقتصادی و مالی» انجام نشده است.
در این گزارش به ابعاد دیگر بدعهدی آمریکا نیز اشاره شده و آمده است: یکی از ابعاد بدعهدی و پیمانشکنی آمریکا در اجرای برجام، وضع تحریمهای جدید به بهانههای مختلف است. وضع تحریمهای جدید از سوی آمریکا، نشاندهنده کارشکنیها و ادامه خصومت و عمق دشمنی علیه ملت شریف و مستقل ایران اسلامی است.
این گزارش با اشاره به شرط دوم از شروط نُهگانه برجام که از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تصریح قرار گرفت میافزاید: [رهبر انقلاب در این شرط تاکید کردند] در سراسر دوره هشتساله، وضع هر گونه تحریم در هر سطح و به هر بهانهای از جمله بهانههای تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند 3 مصوبه مجلس، اقدامهای لازم را انجام دهد و فعالیتهای برجام را متوقف سازد.
در ادامه گزارش برخی از تحریمهای جدید اعلامی و اعمالی آمریکا پس از اجرای برجام از جمله تحریم یازده شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی در تاریخ 27 دی ماه 94 یعنی در روز دوم اجرایی شدن برجام، تصویب و اجرای قانون موسوم به ویزا که در دسامبر سال گذشته میلادی در کنگره آمریکا تصویب شد، دستبرد دو میلیارد دلاری آمریکاییها به اموال ایران، امضای وضعیت اضطراری علیه ایران توسط اوباما، مصادره 2/8 میلیون دلاری اموال ایران، محرومیت ایران از مبادله مالی با دلار و تحریمهای ایران به واسطه توانمندی دفاعی مورد اشاره قرار گرفته شده است .
در بخش جمعبندی و پیشنهاد این گزارش نیز تاکید شده است «مجلس شورای اسلامی دولت جمهوری اسلامی ایران را ملزم میکند که در اجرای قاطع بندهای نُهگانه ماده واحده قانونی مصوب 21/7/1394 موسوم به قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی در اجرای برجام» صریح، شفاف و بهموقع اقدام کند و به همراه گزارشهای مرحلهای 3 ماهه روند اجرای برجام، گزارش اقدامات متناسب و متقابل را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ارسال نماید.»
در پایان گزارش نیز متن ماده واحده قانونی موصوف مشتمل بر 9 بند و دو تبصره ایفاد گردیده است.
امیرآبادی از توضیحات وزیر نیرو
قانع شد
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی روز یکشنبه پارلمان سوال ملی احمد امیرآبادی نماینده قم از حمید چیتچیان وزیر نیرو را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
امیرآبادی در این سوال از وزیر نیرو پرسید: دلایل افزایش قیمت انشعاب برق در سالهای اخیر چیست؟ سهم مردم از سرمایهگذاری در صنعت برق چگونه لحاظ میشود؟ اقدامات وزارت نیرو در کاهش تلفات خطوط انتقال برق چه بوده است؟
حمید چیتچیان وزیر نیرو با حضور در نشست علنی برای پاسخ به سوال امیرآبادی نماینده مردم قم گفت: زمانی که ما یک انشعاب جدید برق اضافه میکنیم تصور اغلب مردم این است که یک سیم وصل میشود در حالی که اینگونه نیست و برای هر انشعاب تأسیسات جدیدی ایجاد میشود.
وی با بیان اینکه ایجاد انشعاب جدید هزینههای سنگینی دارد، اظهار داشت: البته هزینههای سنگین فقط برای اضافه شدن انشعاب نیست بلکه بالا رفتن مصرف هم هزینههای بالایی دارد که این هزینهها به وزارت نیرو و شرکتها تحمیل میشود.
امیرآبادی پس از استماع توضیحات وزیر نیرو در پاسخ به سوالش، اعلام کرد که از پاسخهای وزیر قانع شده است.
مصوبات نمایندگان
نمایندگان مجلس در جلسه علنی دیروز به تقاضای تحقیق و تفحص از نحوه برخورد با کارگران معدن روستای آبدره تکاب رأی موافق دادند.
خبر دیگر اینکه نمایندگان لایحه هوای پاک را که در دستور کار نشست دیروز مجلس قرار داشت به دلیل برخی ابهامات به کمیسیون کشاورزی ارجاع دادند.
همکاری سازمان محیط زیست با وزارت کشور برای برقراری محدودیت در زمان آلودگی هوا از دیگر مصوبات نشست دیروز مجلس بود.