اهمیت سرشماری نفوس و مسکن و ضرورت همکاری با ماموران(بخش دوم)
صداقت و راستگویی شرط اساسی موفقیت طرح آمارگیری
اول آبان ماه در تقویم کشورمان روز ملی آمار و برنامه‌ریزی نامگذاری شده است. اهمیت این نامگذاری به این دلیل است که در جهان پیشرفته امروز، هیچ برنامه توسعه‌ای بدون داشتن آمار و اطلاعات صحیح قابل دستیابی نیست، سرشماری عمومی نفوس و مسکن گسترده‌ترین، کامل‌ترین و مهم‌ترین فعالیت آماری هر کشوری است و مسئولان و برنامه‌ریزان کشور با استناد به آمار صحیح و شفاف می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند و با بحران‌ها و چالش‌های آینده مقابله کنند و از بروز خطرهایی که در هر برنامه‌ای امکان بروز آن است جلوگیری کنند.
مسلماً هرچه اعتماد میان مردم و مسئولان افزایش یابد و مشارکت عمومی در امر سرشماری و آمارگیری بیشتر باشد به نتایج دقیق و شفاف‌تری در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری جاری و آینده کشور خواهیم رسید.
تنها شرط رسیدن به آمارهای دقیق، شفافیت، صداقت و راستی طرفین است.
متأسفانه در سال‌های اخیر برخی مسئولان آمارهای واقعی از شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... به مردم نمی‌دادند و مردم هم در ارائه اطلاعات صحیح به آمارگران دقت کافی به عمل نمی‌آوردند که همین مسئله تعامل میان مردم و مسئولان را به سمت بدبینی و عدم شفافیت سوق می‌دهد اما امید می‌رود در سرشماری نفوس و مسکن که از سوم مهرماه به صورت اینترنتی و از 25 مهرماه به صورت مراجعه حضوری مأموران سرشماری صورت گرفته مردم نهایت همکاری را با مأموران سرشماری داشته باشند و مسئولان نیز با ارایه آمارهای شفاف راه توسعه پایدار را هموارتر کنند.
مشارکت عمومی
هشتمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن که از سوم مهرماه به صورت اینترنتی آغاز شده است یک طرح ملی بسیار مهم است که بنا به تأکید رهبر معظم انقلاب ضرورتی قطعی و اصلی برای برنامه‌ریزی درخصوص منابع و نیازهای متنوع و گسترده کشور است.
طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که برای این دوره صورت گرفته و آن را از دوره‌های گذشته متمایز می‌سازد شامل بهره‌گیری از فناوری اطلاعاتی و عدم استفاده از کاغذ است. مأموران سرشماری در مرحله مراجعه حضوری که از 25 مهر تا 25 آبان انجام می‌پذیرد با استفاده از دستگاه تبلت به منازل مراجعه و اطلاعات عمومی را جمع‌آوری می‌کنند.
«علیرضا زاهدیان» معاون طرح‌های آماری مرکز آمار ایران درباره حذف کاغذ از سرشماری این دوره مرکز آمار می‌گوید: «استفاده از سرشماری اینترنتی به خانوارها این امکان را می‌دهد که با صبر و حوصله بیشتر پاسخ سؤالات سرشماری را ارائه دهند و پرسشنامه الکترونیکی این امکان را می‌دهد در مواردی که در ارائه پاسخ اشتباهی رخ داده بلافاصله هشدارهای آنلاین به پاسخگو ارائه شود. به علاوه قواعدی که با برنامه‌نویسی در تبلت مأموران سرشماری لحاظ شده است هنگام مصاحبه موارد خطا را به مأمور سرشماری هشدار می‌دهد و به همین دلیل انتظار می‌رود که با این روش دقت آمارگیری افزایش یابد.»
وی نتیجه بخش بودن، مثمرثمر بودن و دقت بالای این اقدام و طرح عظیم را مشروط به مشارکت عموم مردم ایران، رسانه‌ها، کارکنان دولت، دانش‌آموزان، معلمان، دهیاران و تمام واحدهایی که در مناطق شهری و روستایی در اولین سطح ارائه خدمات به مردم قرار دارند مانند خانه‌های بهداشت، شوراها، دفترهای خدماتی و... عنوان می‌کند و می‌افزاید: «امید می‌رود با این طرح گسترده ملی زمینه برای توسعه و ارتقاء زندگی مردم بیش از پیش فراهم گردد.»
«امیدعلی پارسا» رئیس مرکز آمار ایران نیز درباره دلایل عمده استفاده از شیوه اینترنتی معتقد است، این شیوه سهولت بیشتری برای خانوار داشته و به راحتی می‌تواند اطلاعات را در کمترین زمان ممکن تکمیل کند همچنین کاهش هزینه‌های سرشماری و در نهایت آنالیز اطلاعات به شیوه اینترنتی از دیگر مزیت‌های این شیوه است.
رئیس مرکز آمار ایران مشارکت مردم در ثبت و تکمیل اطلاعات نفوس و مسکن را وظیفه قانونی و شرعی همگان می‌داند و تأکید می‌کند که حضور و مشارکت حداقل 35 درصد مردم نیز می‌تواند موجب هم تراز شدن ایران با کشورهای پیشرفته شود.
محرمانه بودن اطلاعات
یکی از دلایل عمده اطمینان مردم به مسئولان و ارائه اطلاعات دقیق و شفاف، اطمینان داشتن به این مسئله است که اطلاعات آنان محرمانه می‌ماند و صرفاً در جهت آمارگیری و سرشماری به کار گرفته می‌شود.
مسئولان مرکز آمار ایران وعده داده‌اند که اطلاعات افراد جامعه را محرمانه حفظ کنند و «امیدعلی پارسا» رئیس مرکز آمار ایران حتی قسم جلاله خورده است که به هیچ دستگاه و یا سازمانی که به دنبال دریافت اطلاعات مردم در هر زمینه‌ای باشد پاسخ مثبت نخواهد داد.
محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و معاون رئیس‌جمهور نیز به مردم اطمینان داده که اطلاعات جمع‌آوری شده کاملاً محرمانه می‌ماند و در اختیار هیچ نهادی قرار داده نخواهد شد.
«رامین کاملی» کارشناس آمار یکی از دلایل اصلی عدم همکاری مردم با مسئولان آماری را ترس آنان از درج اطلاعات به نهادهای دیگر کشور و استفاده از این اطلاعات در مواردی می‌داند که مردم خواستار آن نیستند در حالی که اگر مردم به مسئولان اعتماد کنند اطلاعات صحیح به آمارگران ارائه می‌دهند و دولت نیز بدون هیچ واهمه‌ای با اطلاعات و آمار دقیقی که جمع‌آوری کرده، شرایط مختلف جامعه را تبیین می‌کند.
به گفته این کارشناس، آمار رکن مهم برنامه‌ریزی است و بدون دستیابی به آمارهای درست و صحیح در برنامه‌ریزی، هرگونه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی اتلاف وقت و حیف و میل اموال عمومی محسوب می‌شود.
وی اضافه می‌کند: «دولت باید ضمن تلاش برای تهیه و ارائه آمارهای صحیح فرهنگ استفاده و تولید آن را نیز در کشور ارتقا دهد به طوری که وقتی از کاهش نرخ تورم، بیکاری و... صحبت می‌شود مردم آن را لمس کرده و باور کنند.»
ارزیابی عملکرد مسئولین
طرح آمارگیری و سرشماری نفوس و مسکن یک طرح دوسویه است که در یک طرف آن مردم و طرف دیگر مسئولین قرار دارند و بدون همکاری یکدیگر نمی‌توانند این طرح عظیم ملی را به پیش ببرند.
دکتر «محمد حسن قدیری ابیانه» کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره اعتماد مردم به مسئولین می‌گوید: «یکی از راه‌‌های ارزیابی عملکرد مسئولین و دولت‌ها توسط مردم تکیه بر آمار است. اما متاسفانه گاهی دولت‌ها و سازمان‌ها برای ارائه یک عملکرد مثبت از خود و برخی مواقع برای سوءاستفاده در انتخابات از ارائه آمار صحیح خودداری کرده یا در آن دستکاری می‌کنند. مثلا در ارائه آمار بیکاری برای اینکه خود را در زمینه اشتغال موفق جلوه دهند کسی را که در طول هفته فقط یک ساعت کار کرده شاغل به حساب می‌آورند و ملاک محاسبه قرار می‌دهند یا به طور کلی از ارائه آمار و اطلاعات مربوطه خودداری می‌کنند.»
وی اضافه می‌کنند: «به طور مثال دو سال است که بانک مرکزی ترازنامه خود را منتشر نکرده است علت آن هم تسویه نشدن بدهی‌های دولت به بانک مرکزی است و گفته شده که ترازنامه‌های سال‌های 93 و 94 به خاطر استقراض‌های دولت از بانک مرکزی بوده و مبالغی که دولت ملزم بوده به حساب خزانه واریز کند نکرده است، به همین دلیل عدم انتشار ترازنامه به این دلیل است که انتشار آن نشان دهنده عملکرد منفی دولت خواهد بود.»
به گفته این کارشناس هرچند ممکن است انتشار آمار و نشان داده شدن نقاط ضعف از نظر تبلیغی به ضرر دولت تمام شود اما پنهان‌کاری و عدم شفافیت در ارائه آمار زیان‌های بیشتری برای کشور ایجاد می‌کند، در حالی که انتشار آمار صحیح، شفاف و درست توسط دستگاه‌های مختلف درباره موضوعات مختلف می‌تواند به برنامه‌ریزی صحیح کمک کند.
اطلاعات سرشماری‌ها معمولا در برنامه‌های توسعه ملی و منطقه‌ای کارکرد داشته و پایه اطلاعات برنامه‌ریزان را تشکیل می‌دهند، لذا برای شکل‌گیری پایه اطلاعاتی متقن در جهت برنامه‌ریزی دقیق، همکاری افراد جامعه و ارائه اطلاعات صحیح از سوی آنها ضروری است.
مشارکت مردم در طرح عظیم آمارگیری امسال تا بدانجا برای مسئولین مهم و ضروری بوده که مرکز آمار ایران جایزه‌ای هم برای مردم در نظر گرفته است و این مسئله نشان می‌هد که دولت مسئولیت سنگینی را برعهده گرفته تا اعتماد خدشه‌دار شده را به جامعه بازگرداند.
طرح سرشماری نفوس و مسکن به دولت این امکان را می‌دهد که بر مقوله آمار و برنامه‌ریزی که مسئولیت سنگینی برعهده مسئولان قرار می‌دهد توجه ویژه‌ای داشته باشد و برای ارائه آمارهای صحیح به مردم بیش از پیش تلاش کند.
راستگو باشیم
«محمدباقر نوبخت» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در نخستین روزهای صعود به صندلی ریاست گفت، «آمارها را واقعی اعلام کنیم.» مردم هم همین را می‌خواهند از مسئولان و دولتمردان خود می‌خواهند راستگو باشند و آمارهای نادرست و اطلاعات غیرواقعی به آنها گفته نشود.
بدون تردید مردم زمانی به آمارگران اطلاعات شفاف و درستی ارائه می‌دهند که به مسئولان اعتماد کافی داشته باشند و بدانند که از اطلاعات و داده‌های آماری آنها در جهت توسعه و پیشرفت کشور استفاده می‌شود.
«پروین حسن‌پور» خانه‌دار در پاسخ به پرسش گزارشگر کیهان درباره مشارکت در طرح سرشماری نفوس و مسکن امسال می‌گوید: «من از نخستین مراجعه‌کنندگان به سایت اینترنتی سرشماری نفوس و مسکن امسال بودم و پرسشنامه اینترنتی را با دقت پر کرده و به سوالات پاسخ گفتم، اما امیدوارم این اطلاعات و آمار در درجه اول محرمانه بماند و فقط در جهت بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی کشور به کار گرفته شود و وضع مردم روز به روز بهتر شود چرا که مسئولین با استفاده از این اطلاعات متوجه می‌شوند که مثلا آمار بیکاری، تورم و مشکلات اقتصادی تا چه میزان است و برای رفع این مشکلات چاره‌ای بیندیشند.»این خانم خانه‌دار اضافه می‌کند: «از مسئولین تقاضا داریم همان‌طور که ما تلاش می‌کنیم به سوالات آماری پاسخ صحیح و شفاف بدهیم و خدای ناکرده اطلاعات گمراه‌کننده ندهیم مسئولین هم در ارائه آمارها با مردم صادق، راستگو و شفاف باشند. چرا که وجود اطلاعات درست و صحیح بهترین فرصت برای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در زمینه‌های مختلف است و می‌تواند موجب پیشرفت کشور شود.»وی همچنین خاطرنشان می‌کند: «جامعه از مشکلات زیادی در زمینه اشتغال، مسکن، بیکاری، تورم و... رنج می‌برد و امیدواریم با اجرای چنین طرح‌هایی باری از دوش مردم برداشته و زمینه برای بهبود وضعیت معیشتی و زندگی مردم فراهم شود.»