تغییر در معادله دفاعی به نفع ایران /افزایش هزینه‌های جبهه عبری- عربی

 روح‌الله صالحی
 
 سرانجام پس از 9 سال توافق بین ایران و روسیه برای فروش موشک‌های پیشرفته اس300 روسی به ایران، هفته گذشته آژانس صادرات تسلیحات روسیه اعلام کرد که مسکو فرایند تحویل سامانه‌های دفاع موشکی اس300 را به تهران تکمیل کرده است. در این گزارش به بررسی قابلیت‌های اس‌۳۰۰ و نقش آن در افزایش توان دفاعی کشور می‌پردازیم:

توافق اس‌۳۰۰
دولت ایران و شرکت «روس آبارون اکسپورت» شرکت دولتی صادرات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه در سال 2007 قراردادی را امضا کردند که به‌ موجب آن، این شرکت موظف شد تا 5 آتشبار اس‌۳۰۰ را به‌ ارزش حدود 800 میلیون دلار به ایران تحویل دهد، اما دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور وقت روسیه در سال 2010 میلادی پس از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران از تحویل اس‌۳۰۰ به تهران خودداری کرد.
به دنبال این اقدام روسیه، ایران نیز به دادگاه بین‌المللی شکایت کرد و نهایتا دادگاه، رای خود را صادر و روسیه را محکوم کرد و مقرر شد که مسکو طبق قرارداد، حدود 4 میلیارد دلار به ایران غرامت بپردازد، اما این بار مسکو وجود نقص فنی در سامانه اس‌۳۰۰ را مانع فروش آن به ایران اعلام کرد تا به این بهانه تحویل این سامانه‌ها به ایران را به تاخیر بیندازد.
روسیه به جای فروش اس‌۳۰۰ راه‌های جایگزین را آزمایش کرد تا بتواند از زیر بار پرداخت غرامت به ایران رها شود و به همین منظور فروش سامانه‌‌های موشکی «آنتی-2500» به ایران در ازای سامانه موشکی اس300 را پیشنهاد داد که با مخالفت ایران مواجه شد.  
در زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در جریان بود، مقامات مسکو تحویل اس‌۳۰۰ به ایران را به باز پس‌گیری شکایت ایران از روسیه در دادگاه بین‌المللی مشروط کردند که ایران تا معلوم نشدن موضع قطعی روس‌ها به پیگیری‌های خود در دادگاه بین المللی ادامه داد.
سرانجام ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در آوریل 2015 با صدور فرمانی ممنوعیت فروش سامانه اس‌۳۰۰ به ایران را لغو و با تحویل این سامانه ضد هوایی موافقت کرد و اولین محموله این سامانه‌ها در ماه آوریل 2016 به ایران تحویل داده شد و پس از گذشت 6 ماه، سرانجام هفته گذشته مسکو اعلام کرد که سامانه اس‌۳۰۰ به طور کامل به ایران تحویل داده شد. بدین ترتیب پرونده پُر‌تنش بین ایران و روسیه پس از 9 سال بسته شد و تاثیر مثبتی بر روابط دو کشور گذاشت.
هرچند برخی کشورها، فروش این سامانه به ایران را مغایر با قطعنامه‌های شورای امنیت می‌دانند، اما مقامات روسیه و ایران تاکید کرده‌اند که تحویل اس‌۳۰۰ هیچ مغایرتی با قطعنامه‌های سازمان ملل ندارد.

قابلیت‌های اس‌۳۰۰
سامانه موشکی اس‌۳۰۰ قابلیت‌های زیادی دارد که آن را در رده پیشرفته‌ترین سامانه‌های ضد هوایی جهان قرار داده است. اس‌۳۰۰ یک سامانه موشکی سطح‌ به‌ هوای دوربرد با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست. اس‌۳۰۰ پی‌ام‌یو 2 که به ایران تحویل داده شده است، به‌عنوان یکی از مرگبارترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی خانواده اس300 است و آن‌ طور که روس‌ها اعلام کرده‌اند، زمان آماده‌سازی این نوع از سامانه‌‌ها، حدود 5 دقیقه‌ است که این خود یکی از ویژگی‌‌های مهم سامانه موشکی اس300 پی‌ام‌‌یو به شمار می‌‌رود.
این سامانه توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری همزمان با 12 هدف را دارد و موشک‌های آن از نوع انبارشونده است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچ‌گونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند. اس300 به گونه‌ای ساخته شده است که می‌تواند بروز‌رسانی شود و مدل‌های قدیمی‌اش با مدل‌های تازه سازگار شوند و این موضوع یکی از قابلیت‌های این سامانه موشکی است.
مجموعه اس‌۳۰۰ قادر است نه فقط هواپیماها، بلکه موشک‌های بالستیک را نیز منهدم کند. این مجموعه قادر است، همزمان شش هدف را با شعاع برد حداکثر تا 200 کیلومتری منهدم کند. برد و ارتفاع درگیری بالا، مقاومت بسیار مناسب در برابر جنگ الکترونیک، تحرک بسیار زیاد و همچنین قابلیت شبکه شدن با سایر سامانه‌های راداری و تسلیحات پدافندی، همه و همه از اس‌۳۰۰ یک مدافع نیرومند می‌سازد.

تغییر معادله در توان دفاعی ایران
‌بکارگیری سامانه موشکی اس300 از سوی نیروی پدافند هوایی ایران با توجه به مشخصات و مقدوراتی که از آن برخوردار است، مسلماً تأثیر قابل توجهی بر افزایش توان بازدارندگی ایران خواهد گذاشت. این توانمندی جدید باعث خواهد شد تا دشمنان ایران در زمینه تجاوز هوایی یا موشکی احتمالی علیه ایران محاسبات خود را تغییر داده و در روش‌های مقابله با ایران دقت عمل بیشتری از خود نشان دهند.
باتوجه به برد 200 کیلومتری اس‌۳۰۰، اگر این موشک‌ها در چهار گوشه ایران و همچنین تهران مستقر شوند، می‌توانند حریم هوایی ایران را به طور کامل پوشش داده و اجازه ندهند که هیچ جنبنده ای به حریم هوایی ایران نزدیک شود و بدین ترتیب قدرت هوایی کشورمان به فراتر از مرزها گسترش خواهد یافت.   
هرچند سامانه اس300 مبتنی بر منطق دفاعی ایران است، اما با توجه به این که کشورهای عربی متحد آمریکا بیشترین تهدید را برای ایران ایجاد می‌کنند، بدین ترتیب استقرار این سامانه در سواحل جنوبی ایران می‌تواند معادلات در خلیج فارس را به نفع ایران تغییر دهد، زیرا چنین توانمندی‌هایی به ایران امکان خواهد داد هواپیماهای نظامی آمریکا و متحدانش را در سراسر منطقه خلیج فارس رهگیری کند. اگر سامانه‌های موشکی اس‌۳۰۰ در شهرهای جنوبی ایران مستقر شود فرودگاه بین‌المللی و پایگاه دریایی آمریکا در بحرین که بزرگترین پایگاه واشنگتن در خلیج فارس است هر دو در فاصله رهگیری 150 مایلی قرار خواهند گرفت.    
در شرایطی که مثلث عربی- غربی- صهیونیستی کمر به نابودی محور مقاومت بسته‌اند و با تقویت تروریست‌ها سعی دارند مرزهای ایران را ناامن کنند، استقرار سامانه دفاع هوایی اس300 به ایران این امکان را خواهد داد تا وجهه بین‌‌المللی و توان و اقتدار نظامی خود در منطقه را افزایش دهد و خطر تهدیدات خارجی را کاهش دهد.
کارشناسان غربی بر این باورند که برای بیش از یک دهه آمریکا و متحدانش قادر بودند در حریم هوایی خاورمیانه آزادانه فعالیت کنند. دوستان آمریکا در منطقه می‌توانستند روی حمایت هوایی و مانورهای آزادانه حساب باز کنند، اما ورود سامانه موشکی اس300 به ایران این روند را به کلی تغییر و مانور قدرت آمریکا و متحدانش را کاهش خواهد داد.

حفاظت از تاسیسات هسته‌ای ایران
باتوجه به حساسیت دشمنان ایران به برنامه هسته‌ای کشور و خطر تهدیدات خارجی برای مقابله با آن، استقرار اس‌۳۰۰، این امکان را به تهران می‌دهد تا یک حلقه دفاعی و امنیتی گسترده‌ای در اطراف نیروگاه‌های هسته‌ای کشور ایجاد کند و به این ترتیب پدافند هوایی ایران تقریبا در برابر هرگونه حمله به جز پیشرفته‌ترین جنگنده‌های آمریکا، غیرقابل نفوذ خواهد شد و امنیت مراکز هسته‌ای به حداکثر می‌رسد و خطر اقدام نظامی علیه ایران در صورت نقض موافقتنامه هسته‌ای را کاهش خواهد داد. اخیرا یک سامانه از اس‌۳۰۰‌ها در سایت «فردو» مستقر شده است تا از تاسیسات هسته‌ای محافظت کند. با استقرار این سامانه‌ها در تاسیسات آب سنگین اراک و احتمالا در سایت «نطنز» اصفهان امنیت تاسیسات هسته‌ای ایران در برابر خطرات احتمالی بیش از پیش تضمین خواهد شد.     

بالا بردن هزینه‌های جبهه غربی- صهیونیستی
استقرار اس‌۳۰۰ در خاک ایران هزینه دشمنان این مرز و بوم را به مراتب افزایش خواهد داد. این سامانه در کنار توانمندی‌های بومی تسلیحاتی ایران، اقتدار نظامی کشور را بالا می‌برد. آمریکا که همواره از روی میز بودن گزینه نظامی علیه ایران سخن می‌گوید، برای مقابله با این سامانه ضد هوایی باید پیشرفته‌ترین و گرانترین جنگنده‌ها و موشک‌های خود را به‌کار بگیرد. از این رو، برخی مقامات در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) خواستار توسعه رویکردهایی هستند که بتواند سامانه‌های اس‌۳۰۰ را خنثی سازد. یک کارشناس سیاسی-نظامی در این باره به نشریه روسی وزگلیاد گفت: «برای انهدام مجموعه «اس‌۳۰۰» به حداقل 36 فروند هواپیما و حتی بیشتر نیاز است. برای انهدام پنج سیستم «اس‌۳۰۰» به 180 فروند هواپیما نیاز است. در این میان، البته، خساراتی نیز وارد خواهد شد.
این کارشناس در پایان گفت: «برای انهدام این مجموعه، باید در ساختار گروه ضربتی، 200 - 150 فروند هواپیما وارد عمل شود. و البته این هواپیماها فقط کار این مجموعه‌ها را خنثی خواهند کرد، نه آن که آنها را نابود کنند. خنثی کردن به این معناست که مجموعه «اس‌300» بعد از چند ساعت آمادگی جنگی خود را باز خواهد یافت و مجددا برای وارد عمل شدن آماده خواهد بود»
سران صهیونیسم و آمریکا همیشه از احتمال حمله گسترده علیه تأسیسات هسته‌‌ای ایران سخن گفته‌‌اند و با توجه به عدم تجهیز پدافند هوایی ایران به سامانه‌‌های ضد هوایی مؤثر و قدرتمند، همواره آن را اقدامی عملی و کم هزینه تلقی کرده‌اند، اما اکنون آمریکایی‌ها و متحدان اروپایی و صهیونیستی آن‌ها ناچار هستند مؤلفه‌‌های جدیدی از جمله افزایش توانایی بازدارنده ایران را منظور نمایند، زیرا امنیت مرزهای هوایی ایران به نسبت گذشته افزایش یافته است و این برخلاف خواسته جبهه غربی- صهیونیستی است.
صهیونیست‌ها که از توان بالای دفاعی نیروهای مسلح ایران در زمین و هوا و دریا آگاه هستند، می‌دانند که با اضافه شدن این سامانه ضد موشکی، تصور میزان قدرت پدافندی ایران هم برایشان سخت و غیر قابل تحمل خواهد بود و به این خاطر، سران صهیونیست در سفرهای خود به روسیه نگرانی خود را از فروش این سامانه موشکی به ایران اعلام کرده بودند. یک فرمانده بلندپایه نیروی هوایی آمریکا در مصاحبه با دیلی بیست گفته است که ایران با در اختیار داشتن سامانه موشکی اس‌۳۰۰ و استقرار آنها می‌تواند بدون نگرانی از حمله هر کسی، هر کاری را که بخواهد ادامه دهد.
سران واشنگتن و تل‌آویو این سامانه را نوعی تغییر موازنه به نفع محور مقاومت در خاورمیانه می‌دانند که به زعم آنها ممکن است برای امنیت رژیم صهیونیستی و متحدان عربی واشنگتن خطر‌آفرین باشد. به طور کلی، وجود سامانه‌های اس‌۳۰۰ باعث خواهد شد هر گونه اقدام نظامی علیه ایران حتی برای ارتش آمریکا بسیار دشوار و هزینه بر شود.
از طرفی، استقرار این سامانه هوایی در ایران هزینه آمریکا و متحدانش در خلیج فارس را بالا می‌برد چراکه شیخ‌نشین‌های خلیج فارس برای مقابله با توان دفاعی ایران سعی خواهند کرد هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهند تا پیشرفته‌ترین تسلیحات را از آمریکا خریداری کنند تا از قافله پیشرفت نظامی از ایران عقب نمانند و آمریکا نیز باید هزینه‌های بیشتری برای تقویت متحدانش انجام دهد تا امنیت اعراب و اسرائیل را افزایش دهد.

نتیجه   
با تحویل کامل سامانه ضد هوایی اس‌۳۰۰، آسمان ایران بیش از پیش امن‌تر شده است. البته تاکنون تسلیحات دفاعی ایران که با همت نیروهای داخلی ساخته شده‌اند‌، اجازه نداده‌اند کوچکترین تهدیدی مرزهای هوایی، زمینی و دریایی ایران را به خطر اندازد و نیروهای مسلح توانمند جمهوری اسلامی ایران سعی زیادی در بومی‌سازی این چنین سامانه‌هایی به خرج داده اند و در این زمینه موفقیت چشم گیری داشتند.
سامانه دفاعی باور 373 از این جمله است که یک سیستم پدافند هوایی دور برد ایرانی است که  در 29 فروردین ماه 1394 همزمان با روز ارتش جمهوری اسلامی ایران از آن در مراسم رژه رونمایی شد. این سامانه موشکی، همانند اس‌۳۰۰ (‌s300) توانایی رهگیری و درگیری با اهداف متنوع را دارد بنابراین سامانه باور 373  علاوه بر قابلیت درگیری با اهداف ایرودینامیکی (هواپیماها) توانایی درگیری با موشک‌های بالستیک، کروز و هم چنین سایر موشک‌ها را دارد.  این سامانه موشکی که تمام اجزاء آن از رادار گرفته تا موشک در بخش‌های نظامی و دانشگاهی کشور انجام شده است در آن از 2 یا 3 نوع موشک در برد‌ها و لایه‌های مختلف برای پوشش بهتر ارتفاعات استفاده می‌شود.
در مجموع استقرار این سامانه‌ها در مناطق مختلف ایران و به خصوص مراکز هسته‌ای به کابوسی برای جبهه سعودی- صهیونیستی تبدیل شده است و معادلات خاورمیانه را به نفع ایران تغییر خواهد داد.
منبع : پایگاه بصیرت