سید محمدمهدی توسلی
برخوردهای منفعلانه در قبال بدعهدی‌های آمریکا خسارت‌های سنگینی را برای کشور به بار خواهد آورد، از این رو اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و رئیس‌جمهور برای جلوگیری از «خسارت» باید برخوردهای محکم‌تر و جدی‌تری را در فضای بین‌المللی پیگیری کنند.
سابقه تاریخی آمریکا در اجرای تعهداتش به خوبی نشان می‌دهد که ایالات متحده آمریکا هیچگاه کارنامه درخشانی برای انجام تعهدات خود در تاریخ ثبت نکرد. از این رو در همان آغازین روزهای بحث مذاکرات هسته‌ای و در نهایت بیانیه لوزان از سوی دلسوزان کشور نسبت به بدعهدی آمریکا در اجرای تعهداتش به اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و دولت تذکر داده شد؛ با این حال دولت سعی داشت با نگاهی خوشبینانه به روند مذاکرات هسته‌ای، مذاکرات هسته‌ای را به فاز اجرایی برساند.
با گذشت زمان که روش و مسلک آمریکا در اجرای تعهداتش نمایان‌تر شد و بدعهدی‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکا بیشتر شد، کار به جایی رسید که علی اکبر صالحی رئیس‌سازمان انرژی اتمی و از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کلید اول اعتراف به «بدعهدی آمریکا» را زد.
وی در اردیبهشت ماه سال گذشته از بدعهدی آمریکا خبر داد و گفت آمریکایی‌ها نسبت به برخی بندهای بیانیه لوزان «دبه» کردند. اظهار نظری که از سوی مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری نیز تایید شد و علی اکبر ولایتی نیز اظهار داشت: «آمریکایی‌ها حتی به همان تعداد سانتریفیوژی که در بیانیه لوزان برای سایت فردو پذیرفته بودند هم پایبند نمانده‌اند.»
از این پس بود که دومینوی موضع گیری‌های اعضای دولت نسبت به بدعهدی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای در رسانه‌ها مطرح شد. چندی پس از اظهار نظر علی اکبر صالحی بود که رئیس‌بانک مرکزی دولت یازدهم نیز ادبیات «هیچ» را وارد فضای سیاسی و دیپلماتیک کشور کرد. ولی الله سیف رئیس‌بانک مرکزی در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ گفت: «توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 موسوم به برجام، تا کنون تقریباً هیچ دستاورد اقتصادی برای تهران در بر نداشته است.»
ولی الله سیف به همین جا بسنده نکرد و در ادامه مصاحبه خود از بدعهدی‌های آمریکا در مسیر اجرای برجام گزارش داد. سیف در مورد بدعهدی آمریکا در زمینه مسائل بانکی گفت: «با آنکه قرار است سپرده‌های ایران در بانک‌های خارج از کشور قابل دسترس باشند، بانک‌های اروپایی کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین این کشور هستند.»
از سوی دیگر نیز اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور از اجماع نظر اعضای کابینه دولت نسبت به بدعهدی‌های آمریکا در برجام خبر می‌دهد و می‌گوید:دولت، وزات امور خارجه و سایر بخش‌ها به این موضوع واقف هستند که طرف‌ مقابل بدعهدی دارد و باید به صورت جدی آن را دنبال کنیم.
این اظهارات و مواضع روسای اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و همچنین اعضای کابینه دولت یازدهم باعث شد تا بار دیگر وزیر امور خارجه برای توضیح درباره روند اجرای برجام، راهی مجلس شود. مسئول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در صحن علنی مجلس به نمایندگان مردم گفت با بدعهدی آمریکا برخورد می‌شود.
سابقه برخوردهای منفعلانه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای
با بدعهدی‌های آمریکا
پس از آنکه اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و اعضای دولت نسبت به بدعهدی‌های آمریکا در مسیر اجرای برجام اعتراف کردند و اجماع نظری در کابینه دولت یازدهم در خصوص کارشکنی‌های آمریکا شکل گرفت اما همچنان تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و رئیس‌کمیته اجرای برجام به صورت کاملا منفعلانه با موضوع برخورد کردند. اوج انفعال و تقلیل در برخورد با بدعهدی‌های بی‌رحمانه و خلاف قراردادهای طرفین را می‌توان در اظهارات عباس عراقچی مشاهده کرد که وی نهایت «فشار» به آمریکا را می‌توان در اظهارات عباس عراقچی مشاهده کرد که وی نهایت «فشار» به آمریکا را ایمیل‌های محمدجواد ظریف به جان کری وزیر امور خارجه آمریکا عنوان می‌کند.
فشار ایمیلی ظریف
 به دلیل بدعهدی آمریکا!
البته پس از چندی از موضع «فشار ایمیلی» عباس عراقچی، وی که حتی انتقاد اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و معاون اول رئیس‌جمهور را در خصوص کارشکنی و بدعهدی آمریکا می‌بیند، اقدامات تیم مذاکره‌کننده را فراتر از «فشار ایمیلی» مطرح می‌کند و در گفت‌وگویی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه ایران در قبال بدعهدی غربی‌ها در اجرای برجام شکایتی را به کمیسیون مشترک برجام برده است یا خیر با اظهار اینکه «ما در قالب کمیسیون مشترک برجام در حال پیگیری همه موارد هستیم» بسنده می‌کند و نسبت به شکایت در کمیسیون مشترک برجام سکوت کرد.
اظهارات متناقض عراقچی و ظریف
مشابه اظهارات عراقچی چند روز بعد توسط مسئول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اعلام می‌شود و نشان می‌دهد ظریف هم یک گام بیشتر از «فشار ایمیلی» برمی‌دارد و می‌گوید: «ما قصد داریم در آینده‌ای نزدیک نشست دیگری با کمیته مشترک اجرای برجام برگزار کنیم و در مورد عدم پایبندی آمریکا به تعهدات خود در قبال برجام و دیگر مسائل گفت‌وگو خواهیم کرد.»
همان‌طور که مشاهده می‌شود در اظهارات ظریف و عراقچی تناقض وجود دارد. زیرا از یک سو عراقچی قبل از ظریف گفت‌وگو می‌کند و می‌گوید ما در حال «پیگیری» بدعهدی غربی‌ها در کمیسیون مشترک هستیم ولی چند روز بعد ظریف می‌گوید می‌خواهیم در نشست دیگری با کمیسیون مشترک در مورد عدم پایبندی آمریکا به تعهدات خود در قبال برجام «گفت‌وگو»
کنیم.
 به هر حال به نظر می‌رسد در چنین شرایطی مردم در سال آخر دولت یازدهم در انتظار گشایش‌های پسابرجامی هستند، اعضای تیم مذاکره‌کننده باید پیگیری‌های خود را در خصوص روند اجرای برجام اطلاع‌رسانی کنند تا مشاهده شود در قبال برخوردهای بی‌رحمانه آمریکا در موضوع توافقنامه هسته‌ای، اعضای تیم مذاکره‌کننده چه اقداماتی را انجام می‌دهند.
بی‌توجهی دولت به مطالبه
هیئت نظارت بر برجام
برخوردهای منفعلانه اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام باعث شد تا هیئت نظارت بر برجام برای بررسی موضوع بدعهدی آمریکا در برجام تشکیل جلسه دهد و مقرر کند که بدعهدی آمریکا از سوی رئیس‌جمهور نیز پیگیری شود.
علی اکبر ولایتی عضو هیئت نظارت بر برجام در حاشیه دیدار با وزیر مشاور در امور خارجی هند در جمع خبرنگاران در مورد جزئیات جلسه کمیته نظارات بر برجام گفت: «در سفر آینده هیئت ایرانی به نیویورک که به مناسبت اجلاس سالانه مجمع عمومی انجام می‌شود این بدعهدی پیگیری خواهد شد»
وی همچنین گفت: «وزیر امور محترم خارجه و همکارانشان توجه دارند که آمریکایی‌ها آن‌طور که باید به عهد خود وفا نکردند و بد عهدی کردند؛ این اقدامات در سفر هیئت ایرانی به نیویورک پیگیری خواهد شد.» اما علی‌رغم تاکید هیئت نظارت بر برجام که شخصا رئیس‌جمهور مکلف شد در نیویورک موضوع بدعهدی آمریکا را پیگیری کند، هنوز اخباری مبنی بر پیگیری‌های رئیس‌جمهور در رسانه‌ها منتشر نشده است.
لزوم برخورد محکم و جدی
برای جلوگیری از خسارت به کشور
برخوردهای منفعلانه‌ای که از سوی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای صورت می‌گیرد ممکن است خسارت‌های سنگینی را به کشور تحمیل کند، زیرا دولت حتی گشایش اقتصادی در کشور را منوط به اجرای برجام عنوان کرده بود و عدم اجرای صحیح برجام می‌تواند خسارت سنگینی بر کشور وارد کند و معیشت و زندگی مردم را تحت تاثیر خود قرار دهد. موضوعی که سعید جلیلی، عضو هیئت نظارت بر برجام نیز به آن تأکید کرده است و معتقد است برجام خسارت محض است. وی در این باره می‌گوید: «در برجام طرف مقابل تحریم‌ها را به تحریم‌های اولیه و ثانویه دسته‌بندی کرده است و آمریکا هم به صراحت اعلام کرده که تحریم‌های اولیه به هیچ‌ عنوان برداشته نمی‌شوند.»
بر همین اساس به نظر می‌رسد مسئول تیم مذاکره‌کننده باید برخوردهای جدی‌تر را در فضای بین‌المللی داشته باشد و از برخوردهای منفعلانه پرهیز کند تا جلوی خسارت محض به کشور هر چه سریع‌تر گرفته شود و معیشت مردم به خطر نیفتد.