پرسش:
چه علل و اسبابی گناهان صغیره را تبدیل به گناه کبیره می‌کند؟
پاسخ:
شارع مقدس اسلام گناهان را به دو دسته تقسیم کرده است: کبیره و صغیره. در تعریف گناه کبیره علما گفته‌اند: هر گناهی که در قرآن مجید وعده عذاب به آن با شدت و قوت داده شده باشد. گناه کبیره است و هر گناهی که وعده عذاب برای آن تصریح نشده باشد گناه صغیره است. در تعیین گناهان کبیره میان علما اختلاف‌نظر بسیاری وجود دارد که مجال پرداختن به آن در این مقام نیست.
به طور کلی علل و اسبابی که گناهان صغیره را به گناهان کبیره تبدیل می‌کند به سبب یکی از پنج مورد زیر است:
1- اصرار بر گناه صغیره
فردی که مرتکب گناه صغیره شده است، اگر توبه و استغفار نکند و از روی آگاهی و تعمد اصرار بر انجام آن را داشته باشد، در چنین شرایطی این گناه صغیره به گناه کبیره تبدیل می‌شود. بنابراین تکرار گناه صغیره از روی آگاهی و تعمد آن را کبیره می‌کند.
2- حقیر و ناچیز شمردن گناه
اگر کسی گناه صغیره‌ای انجام دهد و آن را کوچک و ناچیز به حساب آورد، همین امر موجب تجری او به ادامه و تکرار گناه می‌شود و همین امر نزد خدا عظیم گردیده و گناه او را کبیره به حساب می‌آورد.
در حدیث آمده است که مومن هر گناهی را که کرده است آن را مانند کوهی می‌بیند که بر بالای سر او باشد و می‌ترسد که بر سر او افتد و منافق گناه را مانند مگسی می‌بیند که بر بینی او نشسته و او آن را می‌پراند. (کافی، ج 2، ص 287)
همچنین از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: «بپرهیزید از محقرات از گناهان، که آنها آمرزیده نشوند. عرض کردند که: محقرات گناه کدامند؟ حضرت فرمود: آن است که مردی گناهی کند و بگوید خوشا به حال من اگر غیر از این گناهی نداشتم.» (کافی، ج 2، ص 287)
3- شاد شدن به انجام گناه صغیره و قدرت یافتن در اثر آن
مانند کسی که مسلمانی را خجل سازد و یا مغبون کند و یا اذیت و آزاری به او برساند و بگوید: دیدی چگونه او را رسوا کردم! یا خجل ساختم! یا مغبون نمودم. و از این طریق قدرتی به دست آورد و خوشحال شود. عمل چنین فردی یقینا گناه صغیره نیست، بلکه با او معامله گناه کبیره خواهند کرد.
4- اظهار گناه صغیره بدون جهت شرعی نزد کسی
کسی که گناه صغیره‌ای را انجام داده باشد و نه تنها اظهار پشیمانی نکند، بلکه آن را نزد کسانی که از آن مطلع نیستند اظهار نماید. بنابراین اظهار گناه و اشاعه آن در جامعه گناه صغیره را به کبیره تبدیل می‌کند
5- گناه صغیره توسط فرد مورد اعتماد مردم
در این حالت اگر شخص گناهکار کسی باشد که مردم به او اعتماد کرده و از او پیروی کنند و او گناه صغیره‌ای انجام دهد که مردم مطلع شوند و قبح آن گناه در نظر ایشان کم شود. در چنین شرایطی این گناه صغیره عندالله گناه کبیره به حساب می‌آید و آن شخص با گناه کبیره معاقبه می‌شود.