گریه غم و شادی
در آیات قرآن از دو نوع گریه سخن به میان آمده است: 1. گریه با عاملیت غم و حزن؛ 2. گریه با عاملیت سرور و شادی
هر چند خداوند بصراحت منشأ و خاستگاه خنده و گریه بشر را خود، دانسته و میفرماید: و انه هو اضحک و ابکی؛ و به راستی که او همان کسی است که میخنداند و میگریاند.(نجم، آیه 43) اما عواملی را به عنوان خنده و گریه مطرح میکند.
مهمترین عوامل گریه ،دو دسته از هیجانات در نفس انسانی است که در تضاد کامل با هم قرار دارند: هیجان شادی و هیجان اندوه.
البته اینکه چه چیزی باعث میشود تا هیجان شادی یا اندوه در شخص بروز کند خود مطلبی است که قرآن به عنوان زمینه ها و بسترهای ایجادی هیجان شادی و هیجان اندوه به آن اشاره میکند.
به عنوان نمونه هیجان شادی ممکن است به سبب خبری بشارتبخش ایجاد شود. اگر این خبر بشارتبخش و مژدهآفرین دور از انتظار باشد شخص به سبب تعجب و شگفتی که به وی دست میدهد، هیجانزده شده و از روی شادی اشکی از چشمانش سرازیر میشود که از آن به اشک شادی و گریه شادی یاد میشود؛ اما اگر این خبر غیرمنتظره درباره از دست رفتن عزیزی چون فرزند و پدر و مادر و یا فراق معشوق و محبوبی باشد، هیجانی از اندوه در دل او به وجود میآید که موجب سرازیر شدن اشک غم میشود.
تفاوت اشک شادی با اشک غم در این است که اشک غم و اندوه، گرم و شور است و موجب کوری میشود چنانکه چشمان یعقوب(ع) به سبب شدت فراق فرزند و تسویل فرزندان دیگر و شدت اندوهی که از این امور به او دست داده بود، نابینا میشود (یوسف، آیه 84)؛ اما اشک شادی که از آن به قرهعین یاد میشود، خنک و شیرین است و موجب چشم روشنی میشود.(فرقان، آیه 74؛ سجده، آیه 17)