پرسش:
منظور از عهد در آیه «الم اعهد الیکم یا بنی‌آدم» چیست؟
پاسخ:
قرآن کریم می‌فرماید: «الم اعهد الیکم یا بنی‌آدم ان لاتعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین»
«ای فرزندان آدم! آیا با شما پیمان نبستم که شیطان را نپرستید و از شیطان اطاعت نکنید) که او برای شما دشمن آشکاری است.» (یس- 60)
این عهدی که قرآن کریم از آن یاد کرده است که خداوند با بنی‌آدم عهد کرد که از شیطان اطاعت نکند، چه عهدی است؟ و در کجا چنین عهد و پیمانی با انسان‌ها بسته شده ست؟
مفسران قرآن در مورد این عهد سه تفسیر ارائه کرده‌اند:
1- برخی گفته‌اند: مقصود همان «ایمان الهی» از طریق «عقل» است یعنی خداوند با عقلی که به انسان داد، یک نوع عهد غیررسمی با انسان بسته، که انسان می‌تواند با عقلش درک کند توحید خوب است پیروی از شیطان بد است و این عقل، او را از پیروی شیطان منع می‌کند، پس در حقیقت همان گواهی عقل بر توحید و منع عقل از پیروی و عبادت شیطان، خود نوعی پیمان غیررسمی خدا، با بشر است.
2- برخی تفسیر کرده‌اند که این عهد، همان «ایمان فطری» بشر با خدا می‌باشد که انسان را خدا فطرتا طوری آفریده که خداجوست و توحیدگراست و از اطاعت و پرستش غیرخدا دوری می‌کند. در حقیقت این عهد و پیمان نانوشته بین انسان و خدا موجود است که در سرشت انسان قرار گرفته که توحیدگرا باشد و از پرستش و اطاعت غیرخدا دوری کند.
3- بعضی نیز گفته‌اند: مقصود «پیمان» الهی از طریق «پیامبران الهی و کتاب‌های الهی» است، همین که پیامبر اسلام(ص) به انسان‌ها گفت: «از شیطان اطاعت نکنید.»
در قرآن کریم و در کتاب‌های آسمانی دیگر هم به این مطلب اشاره شده، این نوعی پیمان بین خدا و انسان است؛ که انسان‌ها حق ندارند غیر از خدا را بپرستند و این در حقیقت پیمانی بین صاحب قرآن و انسان‌هاست ولی نه به صورت پیمان‌های رسمی بشری، بلکه نوعی از پیمان می‌باشد.
البته می‌تواند یک آیه قرآن چند وجه و معنا داشته باشد، بنابراین مانعی ندارد که عهدی که در آیه آمده هم «پیمان عقلی» هم «پیمان فطری»، و هم «پیمان از طریق پیامبران و کتاب‌های آسمانی»، مراد باشد.