... فکر زمستانتان نبود!(یادداشت میهمان)
آنروز که حتی رفع مشکل «آب خوردن» را هم به «توافق هستهای» گره میزدید، باید فکر امروز را میکردید؛ فکر این را که بازار مکاره وعدههای اغواگر برجامی را یومالحسابی هم در پیش هست و باید روزی در پیشگاه ملت بابت تکتک این ادعاها پاسخگو باشید. نه اینکه حالا بعد از یک سال تشریف بیاورید و بگویید از اول هم قرار نبود برجام چنین و چنان کند، که حالا طلبکار شدهاید! بعد هم به سیره همیشگی به جلو فرار کنید و با فرافکنی منتقدین را مسبب افزایش انتظارات جا بزنید! با این دستفرمان که شما پیش میتازید و همه تقصیرها را، از ریزگردها تا فیشهای نجومی، گردن این و آن میاندازید و با این «برجام» که این‌گونه از آب درآمده است، به قول ظریفی بعید نباشد که چند صباح دیگر حتی مدعی آن بشوید که «اصلا برجام کار دولت قبل بود»!
بارها هشدار داده شد چیدن همه تخم‌مرغ‌ها در سبد مذاکرات و «بزرگ‌نمایی» در خصوص نتایج توافق ارائه آدرس غلط و اشتباه استراتژیکی است که ضرر آن بیش و پیش از همه دامن‌گیر خود دولت خواهد شد. گذشته از آنکه این رویکرد در عرصه خارجی و برای طرف‌های مذاکره تنها حامل پیام نیاز مبرم «دولت» ایران به توافق است و به طور طبیعی آنان را بر آن خواهد داشت که از این اشتیاق بهمثابه اهرم فشاری استفاده کرده و تعهدات بیشتر و سنگین‌تری را در ازای امتیازات بهغایت اندک و کم‌بهایی به تیم مذاکره ما تحمیل کنند، که این‌گونه شد و تحمیل هم کردند، چنین رهیافتی در عرصه داخلی «افزایش انتظارات» ملت را در پی خواهد داشت و این توهم نامعقول را در جامعه دامن خواهد زد که حال که رفع «همه» مشکلات کشور حتی تأمین «آب خوردن» هم در گرو لغو تحریم‌هاست، شرایط «پس از توافق» بایستی تفاوت فاحش و قابل توجهی با شرایط موجود داشته باشد، چه بسا حتی شاهد آن نیز باشیم که درهای برکت آسمان و زمین هم گشوده شود و به طرفه‌العینی امور روزمره و کلان مملکت که سه سال است معطل رفع تحریم‌ها مانده بسامان گردد!
در همین روزنامه خاطرنشان ساختیم «دولت باید «دلواپس» فردای توافق باشد!» چه اینکه واقعیات حکایت از آن دارد که مواردی «غیر از» تحریم در مشکلات اقتصادی کشور مدخلیت دارند، و اقتصاد ما از بیماری‌های گونه‌گون و مزمنی رنج می‌برد که جز به عزمی والا و همتی جهادی و تکیه بر داشته‌های خودی، امیدی به درمان آنها نخواهد بود؛ بیماری‌هایی نظیر مفاسد مالی و اداری، سوءمدیریت‌ها، عدم وجدان کاری و فرهنگ انجام کار دقیق، راندمان پایین کاری، اتلاف وقت و منابع بسیار در تصمیم‌های نسنجیده و موازی‌کاری‌های متعدد، نظام بروکراتیک دست و پاگیر و... در مشکلات ما سهم به مراتب تعیینکنندهتری نسبت به تحریم‌ها دارند، از اینرو حتی گسسته شدن بند «همه» تحریم‌های غیرقانونی نیز تأثیر شگرف و معجزه‌آسایی، آن اندازه که برخی به گزاف ادعا می‌کنند، در معادلات اقتصادی کشور نخواهد داشت. و از آنجا که به اذعان آگاهان عرصه اقتصاد و آمار نهادهای مرجع اقتصادی، سهم «همه» تحریم‌ها در معضلات اقتصادی کشور در بالاترین سطح چیزی معادل 20 تا 30 درصد است، لغو آنها هم در بالاترین سطح گره‌گشای حداکثر 30 درصد معضلات خواهد بود. این تازه در شرایطی است که مطابق یک فرض خیال‌پردازانه همه تحریم‌هایی که طی 36 سال گذشته به بهانه‌های مختلف وضع شده‌اند، یکجا برطرف شده و آثار سوء و تبعات آنها نیز در اندکزمانی زایل شوند، حال آنکه آنچه رهآورد توافق است «تعلیق» و «تخفیف» تعداد معدودی از تحریم‌های فرعی و کم‌اهمیتی است که بود و نبود آنها اساساً در مقیاس مناسبات عظیم اقتصادی کشور به چشم نمی‌آید که گرهزدن همه امور مملکت به زلف آنها امر معقول و موجهی باشد! تأکید کردیم در آنصورت شکاف ایجادشده بین «واقعیت موجود» و «انتظارات اوج گرفته» مردم آنچنان ژرف خواهد بود که در صحت و صدق تحلیل‌هایی که با ربط دادن همه چیز به تحریم‌ها نوید شرایط عمیقاً متفاوت و مطلوبی را می‌دهد، تردیدهایی جدی ایجاد خواهد کرد!
همه این هشدارها داده شد؛ گفتیم اینهمه انتظار ایجاد میکنید فردایی هم باید پاسخگوی آن باشید و این امامزاده آنگونه که ادعا میکنید شفا نمیدهد و این معجزهها از توافق برنمیآید. اما گفتید دور باشید و کور باشید و در مورد توافق جز با دهان بسته سخن نگویید!
حالا بعد از یک سال تشریف آوردهاید با کمال اعتماد به نفس میگویید مگر قرار بود برجام همه مشکلات ما را برطرف کند که حالا مدعی شدهاید؟!
گفتیم به وعدههای طرف مقابل اعتمادی نیست، طرف‌های بدعهدی هستند، در اجرای توافق این را درنظر داشته باشید که اگر همه تعهداتمان را انجام دادیم و آنها بدعهدی کردند دستمان بسته میماند، گفتیم چالش هستهای هم که به فرض محال تمام بشود تمام این دشمنیها را به بهانه‌های دیگر از سرمیگیرند. گفتید شما «توهم توطئه» دارید، کافی است «لبخند»ی بزنید خواهید دید چگونه دنیا برایتان آغوش میگشاید و درهای تعامل و دوستی یکییکی به رویتان باز میشود!
حالا بعد از یک سال تشریف آوردهاید با کمال اعتماد به نفس میگویید مگر قرار بود برجام همه دشمنیهای سی و اندی ساله ما را با آمریکا پایان بدهد که حالا چنین مطالبهای دارید؟! «اصلاً اگر یک روز آنها با ما دشمنی نکنند باید هم به خودمان شک کنیم هم به آنها»! حالا میگوئید «توطئه توهم نیست» و مگر قرار بود برجام همه چالشهای «موشکی» و «حقوقبشری» و «حمایتی ما از گروههای مقاومت» را با غرب حل و فصل نماید که حالا چنین انتظاری دارید؟!
حالا بعد از «یک سال» تشریف آوردهاید میگویید...
صبحکمالله بالخیر...!
خیر آقایان این‌گونه که شما تصور میکنید نیست!
آن ایام که سرمستانه میپنداشتید با دامنزدن به توقعات ملت میتوان نظام را برای پذیرش توافق تحت فشار قرار داد و بعد هم میوههای آن را در انتخابات چید و بعدتر...، باید فکر امروز را میکردید!
آن روز که برای «بتن ریختن» در «قلب» مهمترین صنعت کشور تعجیل داشتید، بایستی این را هم مدنظر میداشتید که در قبال هزینهای اینچنین گزاف که به ملت تحمیل میکنید روزی باید مابهازایی اگر نه گرانبهاتر، لااقل همسنگ و هموزن آن بازگردانید. نکند خیال کردهاید اینهمه را میپردازید در قبال «تقریبا هیچ»، ملت هم چشمهایش را میبندد و یک دستمریزاد هم تحویلتان می‌دهد؟
خیر آقایان از این خبرها نیست!
صادقانه به ملت میگفتید همه آنچه قرار است از این توافق عاید ما شود نهایتا میشود به قاعده پول خرید چند «هواپیما» که آنهم سهم مرفهین عزیزی است که کمرشان زیر فشار «تحریم‌های فلجکننده» خم شده بود، تا از این پس برای رفتن به مسافرت در ایام پرترافیک مجبور نباشند ساعتها داخل اتومبیل معطل بمانند و احیاناً درد کمرشان فزونی بگیرد!
اینها را صادقانه به ملت میگفتید، اگر همچنان مطالبهای برای توافق باقی میماند، بعد ادامه میدادید! نمیشود بعد از آنهمه بازارگرمی حالا بیایید و به مردم بگویید «به برجام نگاه اقتصادی نباید داشت!»
آنروز که همه امور ریز و درشت و خرد و کلان مملکت را گره به زلف این توافق علیه ما علیه میزدید، باید فکر امروز را میکردید! و حالا که با همه این احوال هنوز ادعا میکنید «برجام هر روز یک گشایش به همراه داشته» باید «نشانی دقیق» این «گشایش»ها را بفرمایید، و الا با «شعر و شعار که کار درست نمیشود»!
سیده آزاده امامی