انسان برای رشد و تعالی، به اسباب و زمینه‌‌هایی نیاز دارد، تا برای رسیدن به هدف، او را یاری کند. یکی از اسباب و زمینه‌‌های مهم، لطف و عنایت الهی است که در برخی زمان‌‌ها به صورت خاص شامل حال بندگان می‌شود. شب قدر، نقطه اوج این عنایت ویژه، به شمار می‌‌رود.
شب قدر، شب سرنوشت است و مقدرات انسان در این شب معین می‌شود. لطف الهی، در آن، به مراتب بیشتر از زمان‌های دیگر است، تا اندازه‌‌ای که می‌تواند تمام عمر، بلکه تمام هویت آدمی را تحت تأثیر قرار دهد. از زمینه‌‌های اصلی در بهره بردن از نسیم‌‌های رحمت الهی، تشنه‌ کامی و طلب از جانب انسان است.
 طبق سخن منسوب به پیامبر اعظم(ص)، کسی که چیزی را طلب کند و برای دستیابی به آن تلاش نماید، لاجرم به آن دست می‌یابد. گفت پیغمبر اگر کوبی دری/ عاقبت زان در برون آید سری (مثنوی و معنوی / دفتر سوم/ بخش 228)
قدم اول، این است که فرد بفهمد ماه مبارک رمضانی هست، روزه‌‌ای هست، لیله القدری هست و باید پیوندی در این فصل برقرار کرد. اگر آن پیوند باشد، برکات زیادی به انسان می‌رسد، به شرطی که درها به رویش بسته نباشد. گاهی ما آنچنان مشغول زندگی هستیم که درهای دلمان به روی نسیم الهی بسته است؛ لذا بهره نمی‌‌بریم.
مرحوم کلینی در کافی از امام باقر(ع) نقل می‌کند که آن حضرت در جواب معنای آیه انا انزلناه فی لیله مبارکه فرمودند: «آری شب قدر، شبی است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می‌شود. شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره‌اش فرموده است: «فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب، هر امری با حکمت، متعین و ممتاز می‌گردد». آنگاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه‌ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می‌شود، خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرا رسد یا رزقی که قرار است برسد و …».
سه واقعه مهم شاخصه شب‌های قدر
نزول قرآن در شب قدر، تقدیر امور در شب قدر، نزول ملائکه و روح در شب قدر از وقایع مهم این شب پر فضیلت است.
ظاهر آیه شریفه «انا انزلناه فى لیله القدر» این است که همه قرآن در شب قدر نازل شده است و چون تعبیر به انزال کرده که ظهور در یکپارچگى و دفعى بودن دارد نه تنزیل، که ظاهر در نزول تدریجى است. قرآن کریم به دو گونه نازل شده است: نزول یکباره در یک شب معین، نزول تدریجى در طول بیست و سه سال نبوت پیامبر اعظم(ص). آیاتى چون قرانا فرقناه لتقراه على‌الناس على مکث ونزلناه تنزیلا. (اسراء / 106) نزول تدریجى قرآن را بیان می‏ کند.
حسن رمضان پور کارشناس علوم حدیث و قرآن درباب چگونگی رقم خوردن سرنوشت افراد درشب‌های قدر با استناد به آیات شریفه قرآن مجید برایمان می‌گوید: «خداوند متعال در شب قدر حوادث یک سال آینده را از قبیل مرگ و زندگى، وسعت ‏یا تنگى روزى، سعادت و شقاوت، خیر و شر، طاعت و معصیت و... تقدیر می‌‏کند. درآیه شریفه «انا انزلناه فى لیله القدر» (قدر/ 1) کلمه قدردلالت‏ بر تقدیر و اندازه‌‏گیرى دارد و آیه شریفه «فیها یفرق کل امر حکیم‏» (دخان/ 6) که در وصف شب قدر نازل شده است‏ بر تقدیر دلالت می‌‏کند. چون کلمه فرق‏ به معناى جداسازى و مشخص کردن دو چیز از یکدیگر است. فرق هر امر حکیم جز این معنا ندارد که آن امر و آن واقعه‏اى که باید رخ دهد را با تقدیر و اندازه‌‌گیرى مشخص سازند. امور به حسب قضاى الهى داراى دو مرحله‌‏اند، یکى اجمال و ابهام و دیگرى تفصیل شب قدر به طورى که از آیه «فیها یفرق کل امر حکیم» ‏برمی ‏آید شبى است که امور از مرحله اجمال و ابهام به مرحله فرق و تفصیل بیرون می‌‏آیند.»
این پژوهشگر مسائل دینی در مورد سومین واقعه مهم لیالی قدر برایمان توضیح می‌دهد: «براساس آیه شریفه تنزل الملائکه والروح فیها باذن ربهم من کل امر. (قدر/ 4) ملائکه و روح در این شب به اذن پروردگارشان نازل می‌‏شوند. مراد از روح، آن روحى است که از عالم امر است و خداى متعال درباره ‏اش فرموده است: قل الروح من امر ربى‏. ( اسراء / 85 ) در این که مراد از امر چیست؟ بحث‏هاى مفصلى در تفسیر شریف المیزان آمده است که به جهت اختصار مبحث ‏به دو روایت در مورد نزول ملائکه و اینکه روح چیست؟ بسنده می‌‏شود. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموند: وقتى شب قدرمی ‏شود ملائکه‏اى که ساکن درسدره المنتهى‏ هستند و جبرئیل یکى از ایشان است، نازل می‏شوند در حالى که جبرئیل به اتفاق سایرین پرچم‏هایى را به همراه دارند. یک پرچم بالاى قبر من، و یکى بر بالاى بیت‌المقدس و پرچمى در مسجد الحرام و پرچمى بر طورسینا نصب می‏کنند و هیچ مؤمن و مؤمنه‌‏اى در این نقاط نمی‏ماند مگر آن که جبرئیل به او سلام می‌کند، مگر کسى که دائم الخمر و یا معتاد به خوردن گوشت ‏خوک باشد. (مجمع البیان، ج‏10، ص‏520).                      
 از امام صادق (ع) در مورد روح سؤال شد. حضرت فرمودند: روح از جبرئیل بزرگ‌تر است و جبرئیل از سنخ ملائکه است و روح ازآن سنخ نیست. مگر نمى‏بینى خداى تعالى فرموده: تنزل الملائکه و الروح‏، پس معلوم مى‏شود روح غیراز ملائکه است. (تفسیر برهان، ج‏4، ص‏481، ح‏1).»
ما در زندگی با مشکلات خودمان
عجین شده‌‌ایم
کلمه سلام و سلامت ‏به معناى عارى بودن از آفات ظاهرى و باطنى است. جمله «سلام هى‏» در سوره مبارکه  قدر اشاره به این مطلب دارد که عنایت الهى تعلق گرفته است‏ به اینکه رحمتش شامل حال همه بندگان بشود که به سوى او روى می‌آورند و نیز به اینکه در خصوص شب قدر باب عذابش بسته است. بنابر این در شب قدر عذابی فرستاده نمی‌شود. در این شب کید شیطان‏ها هم موثر واقع نشود، چنان که در بعضى از روایات نیز به این معنا اشاره شده است. البته بعضى از مفسرین گفته‌‏اند: مراد از کلمه سلام‏ این است که در شب قدر ملائکه از هر مؤمن مشغول به عبادت بگذرند، سلام می‌‏دهند.
حجت الاسلام علیرضا یحیایی کارشناس و پژوهشگر مسائل مذهبی در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «گاهی به قدری مشکلات، انسان را فرا می‏‌گیرد که کاملا از فرصت‌‌های معنوی پیش آمده، غافل می‌‌شوند. برخی بزرگان، عدم اهتمام برای درک لیله القدر را علامت بیماری معنوی انسان دانسته‌اند که میهمان ماه خدا باید در صدد مداوای این بیماری باشد. میزان بهره‌‌برداری از پدیده‌ها و فرصت‌‌ها، در گرو نگرش انسان به آن مقوله است که آیا آن موضوع در نگاه انسان، بی‌‌ارزش است یا بسیار نفیس و ارزشمند؟ همین نگرش، باعث می‌ شود انسان درباره آن پدیده، یا بی‌ تفاوت باشد یا اینکه عزم خود را برای بهره‌ گرفتن از آن جزم کند. قرآن کریم در سوره «قدر» ما را به این قداست و عظمت مطلع می‌‌سازد.»
این کارشناس و پژوهشگر مسائل مذهبی می‌افزاید: «اگر این شب را متفاوت از شب‌‌های دیگر بدانیم و به قداست و مبارکی آن پی ببریم، همچون اولیای خدا در طول سال به برنامه‌ریزی و مراقبه برای درک این شب می‌‌پردازیم و در شب قدر نیز توجه ما به حقایق این شب به اوج می‌رسد.»
چگونگی رقم خوردن عاقبت بخیری
در شب‌های قدر
حجت الاسلام علیرضا یحیایی شرط اول کلید خوردن عاقبت بخیری انسان را در شب‌های قدر طالب بودنش می‌داند.
وی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «کسی که طالب نیست، مانند ظرفی است که دهانه آن بسته باشد و در دریای زلال هم که قرار گیرد، ذره‌‌ای آب در آن نفوذ نمی‌‌کند. اگر به این نکته واقف باشیم که بزرگ‌‌ترین تاجی که ممکن است در ماه رمضان بر سر کسی گذاشته شود، تاج درک لیلة القدر است و نیز برکات لیله ‌القدر را متفاوت از زمان‌های دیگر بدانیم، بی‌تردید، سعی و تلاش ما در راستای دستیابی به این برکات، دگرگون خواهد شد.»
وی ادامه می‌دهد: «طبق آیات سوره مبارک قدر، خدواند  در این شب، بیش از شصت هزار برابر شب‌های دیگر، نصیب و رشد انسان را بیشتر می‌کند. خداوند، یک شب را که بطور معمول حدود دوازده ساعت دارد، برتر از هزار ماه قرار داده است و هزار ماه، سی هزار شبانه روز است. سی هزار شبانه روز شصت هزار برابر یک شب است؛ علاوه بر آن، خداوند می‌فرماید: «خیر من ألف شهر؛ شب قدر برتر از هزار ماه است» این کلمه خیر پایان را بدون توقف نشان می‌دهد؛ مانند کسی که یک دانه بکارد و بیش از شصت‌هزار برابر برداشت کند! چنین شخصی در قبر و قیامت، عقب افتادگی نخواهد داشت.»
دنیای امروز،دنیایی
 دور از عدل و عدالت محوری
دلیل تأکید آیات بر عدالت محوری را در این جمله گهربار امام خمینی(ره) می‌توان یافت که اگر حکومت‌ها عادل باشند، کم کم مردم را به صورت خودشان درمی‌آوردند (صحیفه امام، ج 5، ص442).           
به بیان دیگر، عدالت محوری، عدالت‌پروری به بار می‌آورد و امور مردم رو به اصلاح می‌گذارد و اصلاحات اجتماعی و اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در بستری سالم به جریان می‌افتد. هر چه جامعه‌ای از عدالت فاصله بگیرد ومسئولین از عدالت محوری به دور بیفتند، عاقبت بیت‌المال لطمه می‌بیند، اعتماد مردم به مسئولین کم شده و نهایتا امور افرادی هم که مسئولیتی برعهده دارند، ضایع خواهد شد. امام صادق (ع) می‌فرماید: «عدالت مانند آبی است که به لب تشنه می‌رسانند و حتی از آن هم شیرین‌تر است.»
حجت الاسلام نعمت الله صابری‌نیا مسئول‌نمایندگی ولی فقیه درسپاه امیرالمومنین علی ابن ابی‌طالب‌(ع) تهران بزرگ در گفت و گو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «تضییع اصول الهی در نظام حکومتی، اصل را رها کردن و به فروعات پرداختن، اراذل را بی‌خیال شدن و افاضل را تخریب کردن و... همگی از مصادیق بارز جامعه‌ای است که از عدالت محوری علی (ع) فاصله داشته و با چالش‌های متعددی روبرو خواهد شد.»
وی با اشاره به داستانی که در آن حضرت علی(ع) نانی را که برایش سوغات آورده بودند، در جمعی به 7 قسمت کاملا مساوی تقسیم می‌کند، می‌گوید: «با آنکه نان، هدیه‌ای برای خود ایشان بوده، ذره‌ای بیش از بقیه بر نمی‌دارد.آیا دولتمردان تا این حد به عدل و مساوات توجه دارند؟ زمانی هم که در بستر مرگ بودند، وصیت کردند که چنانچه بخواهید قاتلم را قصاص کنید، تنها ضربه‌ای در برابر ضربه بزنید و مثله‌اش نکنید.»
وی با ابراز تاسف از اینکه دنیای امروز دنیایی دور از عدالت محوری و دو روست، ادامه می‌دهد:       «مدعیان حقوق بشر در جهان امروز از یک سو سنگ حقوق بشر را به سینه می‌زنند واز سوی دیگر در برابر کودک‌کشی‌ها در فلسطین و سوریه و یمن سکوت پیشه کرده‌اند. آیا این قبیل تناقضات چیزی جز دور افتادن از عدالت‌محوری تعبیر می‌شود؟»