سیاه چادربافی در خراسان شمالی رو به فراموشی است
هنر سیاه چادربافی در خراسان شمالی رو به فراموشی است و در حال حاضر کمتر زن عشایری اقدام به بافت سیاهچادر میکند.
خراسان شمالی یکی از استانهای مرزی کشور است و عشایر یکی از اقشار این استان است. این استان دارای 5000 خانوار عشایری است که از این تعداد 3700 خانوار کوچ رو هستند. عشایر در ییلاق و قشلاق مکانهای معینی برای اقامت دارند و معمولا در زیر این سیاه چادرها زندگی و استراحت میکنند. سیاه چادربافی یکی از هنرهای زنان عشایر استان است که از موی بز سیاه بافته میشود.
هر سیاه چادر از چند «لت» تشکیل میشود. و هر «لت» نواری بافته شده از موی بز سیاه است. زنان پس از بافتن لتها، آنها را از دو طرف به هم میدوزند تا کمکم به شکل سیاهچادر درآید. نقش مردان عشایر در این هنر، بریدن موی بز و همچنین دوختن لتها به یکدیگر است.
زنان، وظیفه شستن، پاک کردن، حلاجی کردن موها، و تاباندن نخها بطوری که به حالت الیاف درآیند، را دارند. تمامی مراحل بافتن سیاه چادر برعهده زنان است و مردان هیچگونه دخالتی در آن ندارند. دختران کوچک نیز مادران خود را در کار بافتن یاری میدهند و این فرصتی برای یادگیری و آموختن فنون دوختن سیاه چادر توسط مادران است. زنان برای بافتن یک سیاهچادر گاه به صورت دستهجمعی کار میکنند تا کار بافتن سریعتر به پایان برسد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی خراسان شمالی با اشاره به اینکه سیاه چادربافی یکی از هنرهای صنایع دستی استان است که توسط زنان عشایر بافته میشود، افزود: این هنر در استان در حال منسوخ شدن است.
علی عابدی افزود: اقدامات اشتباه اداره کل عشایری موجب شده تا این هنر به دست فراموشی سپرده شود. این اداره کل چادرهای برزنتی را به جای سیاه چادر در بین عشایر این استان توزیع میکند و این دلیلی بر به حاشیه راندن این صنعت دست شده است.
وی با اشاره به اینکه سیاه چادر نماد فرهنگ عشایر استان است، اظهار کرد: متاسفانه اداره کل امور عشایری این استان اشاعه دهنده فرهنگ استفاده از چادرهای برزنتی در بین عشایر استان هستند که این امر ضربه بزرگی بر تولید و استفاده از سیاه چادر زد. حمل و نقل آسان سیاه چادرها و جایگزین شدن جمعیت میش به جای بز از دیگر عواملی است که جمعیت عشایر استان نیز تمایل به استفاده از آن دارند. اگر این وضعیت به این شکل ادامه یابد طی چند سال آینده باید تشنه دیدن یک سیاه چادر در استان باشیم.
عابدی گفت: سیاه چادرهای عشایری خراسان شمالی بر اساس سطح خانواده و تعداد دامهای آنها بافته میشود که معمولا سیاه چادر خان عشایر بزرگتر و همچنین به آن تزئیناتی نیز آویزان است.
وی با اشاره به اینکه سیاه چادرها به چند دلیل از موی بز بافته میشوند، توضیح داد: موی بز خاصیت مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولا آب باران از جداره آن عبور نمیکند. وزن سبک موی بز موجب شده تا سیاه چادرها نسبت به چادرهای برزنتی راحتتر، جمعآوری و حمل شوند. سیاهچادر در فصل تابستان از ورود گرما و در زمستان از ورود سرما به داخل چادر جلوگیری میکند.
مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی نیز در ادامه در گفتوگو با ایسنا گفت: این اداره کل از محل اعتبارات سفر رهبری توانست سیاهچادرها را برای جمعیت عشایری استان خریداری کند.
جلیل رمضانی با اشاره به اینکه هزینه خرید یک تخته سیاه چادر بافته شده با موی بز حدود 16 میلیون تومان و یک تخته سیاه چادر برزنتی حدود یک میلیون تومان است، افزود: اعتبارات محدود موجب شد تا این اداره کل سیاه چادرهای برزنتی را خریداری کنند و در اختیار خانوادههای نیازمند قرار دهد.
وی افزود: از محل اعتبارات سفر رهبری چهار میلیارد و 200 میلیون تومان به این اداره کل اختصاص یافت، که این اداره کل توانست 50 هزار تخته سیاه چادر را خریداری و در اختیار خانوادههای عشایر قرار دهد.