«تدبر»، نگرش دقیق به فرجام کارها؛ و «تدابر» به مفهوم دشمنى و گسستن پیوندهاست. تدبر از واژه دبر به معنای دنباله و پشت است.  دبر در آیه 16 سوره انفال و 25 و 27 و  28 سوره یوسف به معنای پشت کردن است. مدبرین پشت‌کنندگان در عرصه جنگ است که در آیه 25 سوره توبه بیان شده است. شب هم پس از روز می‌آید و روز را پشت سر می‌گذارد. (واللیل اذ ادبر؛ مدثر، آیه 33) و به خداوند مدبراللیل و النهار گویند یعنی کسی که روز را پشت شب و شب را پشت سر روز می‌آورد.
تدبر از باب تفعل به معنای نوعی فرجام نگری است بگونه‌ای که آن امر به منش و رویه شخص تبدیل شده باشد. خداوند از   تدبیر الامور سخن می‌گوید، یعنی پیامدها و دنباله‌های هر کاری را در نظر می‌گیرد. (سجده، آیه 5؛ یونس، آیه 3)
فرشتگانی هم هستند که مدبرات امور هستند که چهار فرشته مقرب معروف هستند. اینان نیز تدبیر امور می‌کنند. اما تدبیر امور و یا تدبر چیست؟
اگر دبر پشت و پیامد و لوازم هر چیزی است که پس از عمل و کاری به دنبال آن می‌آید، تدبر القرآن نمی‌تواند تدبر در قرآن باشد، وگرنه می‌فرمود: افلایتدبرون فی القرآن، در حالی که فرموده افلایتدبرون القرآن؛ پس باید دید که دبر قرآن چیست؟
شکی نیست که قرآن یک دنباله‌ای دارد که همان اهل‌بیت(ع) هستند؛ قرآن اگر ثقل اکبر است، اهل بیت(ع)ثقل اصغر است و این دو در کنار هم تار و پود یک حقیقت به عنوان حبل‌الله را تشکیل می‌دهند. پس تدبر قرآن به معنای جست‌وجوی دبر قرآن و دنباله آن است که همان قرآن‌های ناطق است که باید  با هم باشد. اگر دنباله‌های قرآن را مورد توجه قرار دهند آنان به عنوان مفسران و تبیین کنندگان قرآن شبهات را برطرف می‌کنند و  به محکمات ارجاع می‌دهند و این گونه آن اختلاف ظاهری بر طرف می‌شود. اختلاف یعنی آمد و شد یعنی چیزی پشت سر چیز دیگری بیاید مانند آمد و شد شب و روز، شبهاتی که می‌آیند و می‌روند و موجب بگو و مگو میان دو طرف می‌شوند، با ارجاع به دنباله قرآن یعنی اهل بیت(ع) حل می‌شود؛ این همان معنای مراجعه به راسخون و اهل ذکر درآیه 7 سوره آل عمران است که می‌گوید با چنین مراجعه و تاویل آنان، مشکل حل می‌شود. خداوند می‌فرماید:  أَفَلاَ یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِیهِ اخْتِلاَفًا کَثِیرًا؛ پس چرا دبر قرآن را به دست نمی‌آورند و اگر قرآن از غیرخدا بود در آن اختلاف زیاد بود که یک حرف نمی‌زد و حرف‌های متضادی داشت. (نساء، آیه 82) همچنین می‌فرماید: أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا؛ آیا تدبر قرآن ندارند یا آنکه قلب‌های آنان قفل شده است (محمد، آیه 24) قلب‌های مهر  و بسته شده، نمی‌تواند تدبر کند و پیامدها و دنباله‌های آن را بیان به دست آورد؛ از این روست که نمی‌تواند با اهل بیت(ع) ارتباط برقرار کند و به ثقل اصغری که هماره با ثقل اکبر است چنگ بزند تا گمراه نشود. اینکه بدون اهل بیت(ع) نمی‌توان اختلاف قرآن را حل کرد شکی در آن نیست؛ زیرا راسخون در علم می‌توانند این ارجاع به محکم را حل کنند و ما را از ظاهر به باطن و تاویل قرآن رهنمون باشند.