در قرآن کریم بر اطاعت و پیروی تاکید می‌شود؛ به این معنا که باید از خدا و پیامبر(ص) و اولی الامر(ع) اطاعت و پیروی شود. هم دستورهای آنان را انجام دهیم و هم از سیره آنان پیروی کرده و آنان را سرمشق نیک خویش قرار دهیم.(آل عمران، آیات 31 و 32؛ نساء، آیه 59؛ احزاب، آیه 21).
اما از نظر روان‌شناسی قرآنی، زمانی چنین اطاعت و پیروی از سوی دیگران تحقق می‌یابد که عناصری پیش از آن فراهم شده باشد.
از دیدگاه قرآن، سه مولفه و عنصر اساسی در این زمینه لازم است:
1. شناخت و معرفت: انسان تا چیزی را نشناسد نمی‌تواند نسبت به آن واکنشی مثبت و منفی داشته باشد. از همین روست که در آیات قرآن برعلم و معرفت تاکید شده و خداوند نخستین وظیفه پیامبران (ع)را تعلیم مردمان قرار داده تا آنان را با حقایق هستی از جمله خدا آشنا سازند (بقره، آیات 129 و 151)؛ البته تعلیم در آغاز به حوزه عقل  و ذهن ارتباط دارد؛ زیرا اصولا مردم عادی علم حصولی را کسب می‌کنند که با ابزارهای حسی چون گوش و چشم به دست می‌آورند.
2. محبت قلبی: پس از شناخت باید نوعی علاقه قلبی تحقق یابد تا آنچه می‌داند به عنوان آنچه می‌خواهد درآید؛ زیرا گاهی انسان حتی به مرتبه عالی شناخت و یقین قطعی می‌رسد ولی آن چیز را حتی اگر مفید و سازنده باشد نمی‌خواهد.(نمل، آیه 14) پس وقتی آن شناخت عقلی و ذهنی با خواستن و علاقه و محبت قلبی همراه شود، آن هنگام است که انسان گام دیگری را برمی‌دارد؛
3. ایمان و اعتقاد: وقتی میان عقل و قلب رابطه‌ای ایجاد شود، چیزی به نام ایمان و اعتقاد و باور زاده می‌شود که همین او را به سوی عزم و همت سوق می‌دهد و مورد شناخته شده و خواسته شده را می‌طلبد و می‌خواهد. در این زمان است که انسان برای رسیدن به آن چیزی که می‌شناسد و می‌خواهد با همت حرکت می‌کند و عزم به دست آوردنش را می‌کند.(یوسف؛ آیة 24).
در مسئله اطاعت و پیروی نیز باید این سه چیز فراهم آید تا ما از کسی پیروی کنیم که به نظر ما او ما را به مطلوب و محبوبمان می‌رساند. خداوند در آیات 31 و 32 سوره آل عمران می‌فرماید: قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ الله َاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ الله غَفُورٌ رَّحِیمٌ قُلْ أَطِیعُواْ اللهَ وَالرَّسُولَ فإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ الله لاَ یُحِبُّ الْکَافِرِینَ؛ بگو: «اگر خدا را دوست دارید، از من پیروى کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است.» بگو: «خدا و پیامبر [او] را اطاعت کنید.» پس اگر رویگردان شدند، قطعاً خداوند کافران را دوست ندارد.